Ngành vận tải biển toàn cầu, vốn nổi tiếng với sự bảo thủ trong việc áp dụng công nghệ, đang trải qua một cuộc cách mạng logistics sâu rộng. Sự trỗi dậy của thương mại điện tử, các quy định môi trường ngày càng nghiêm ngặt và nhu cầu cấp thiết về khả năng phục hồi chuỗi cung ứng đã thúc đẩy những đổi mới sáng tạo. Sự kết hợp giữa công nghệ số, tự động hóa và năng lượng xanh đang kiến tạo một lĩnh vực hàng hải thông minh, thân thiện với môi trường và kết nối hơn bao giờ hết.
Dưới đây là sáu đột phá công nghệ đang thúc đẩy quá trình chuyển đổi của ngành vận tải biển, định hình lại phương thức hàng hóa được vận chuyển trên khắp đại dương và lục địa.
**Tàu hàng tự động và điều hướng bằng AI**
Tàu hàng tự động không còn là một khái niệm xa vời mà đang dần trở thành hiện thực trong thương mại. Những con tàu này được trang bị hệ thống điều hướng tiên tiến, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để đưa ra quyết định theo thời gian thực dựa trên dữ liệu từ cảm biến, hình ảnh vệ tinh và các thuật toán học máy phức tạp. Một số tàu có khả năng hoạt động với số lượng thủy thủ tối thiểu, thậm chí hoàn toàn từ xa.
Công nghệ này hứa hẹn giảm thiểu đáng kể các sai sót do con người, từ đó giảm tỷ lệ tai nạn, đồng thời cắt giảm chi phí vận hành liên quan đến nhân sự. Bên cạnh đó, AI còn tối ưu hóa việc tiêu thụ nhiên liệu thông qua việc lập kế hoạch lộ trình thông minh và hỗ trợ bảo trì dự đoán, giúp tàu phát hiện và khắc phục các vấn đề kỹ thuật tiềm ẩn trước khi chúng gây ra sự cố hoặc chậm trễ. Khi ngày càng có nhiều cảng và cơ quan hàng hải chấp nhận công nghệ này, lĩnh vực tàu tự động được dự đoán sẽ có bước phát triển mạnh mẽ trong tương lai gần.
**Sử dụng sức gió và hướng tới vận tải bền vững**
Trong bối cảnh toàn ngành đang nỗ lực giảm thiểu khí thải carbon, vận tải biển đang quay trở lại với việc khai thác sức gió, nhưng bằng những phương pháp hiện đại hơn. Các công nghệ như cánh buồm cứng, hệ thống diều kéo và cánh buồm quay (rotor sail) đang mang đến những giải pháp đẩy tàu thân thiện với môi trường.
Ví dụ, thiết kế cánh buồm cứng của Oceanbird có khả năng giảm tới 90% lượng khí thải. Hệ thống diều của Airseas giúp tiết kiệm nhiên liệu bằng cách tận dụng các luồng gió trên cao. Rotor sail của Norsepower đã được lắp đặt trên nhiều tàu chở hàng lớn. Những sáng kiến này không chỉ giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch mà còn phù hợp với các mục tiêu giảm phát thải carbon mà Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đề ra cho năm 2030. Các hệ thống lai giữa động cơ và sức gió cũng giúp tàu linh hoạt hơn khi hoạt động trong các điều kiện thời tiết khác nhau.
**Kết nối 5G và hạ tầng cảng thông minh**
Ngày càng có nhiều cảng biển triển khai mạng 5G để hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng thông minh thế hệ mới. Kết nối tốc độ cao và độ trễ thấp của 5G cho phép truyền tải thông tin liền mạch giữa tàu, cơ quan cảng và nhân viên xếp dỡ hàng hóa.
Mạng 5G thúc đẩy việc nâng cấp cơ sở hạ tầng, bao gồm cần cẩu tự động, điều khiển thiết bị từ xa, giám sát video trực tiếp và cập nhật lưu lượng hàng hóa theo thời gian thực. Sự tích hợp giữa 5G, tàu tự động và các trung tâm logistics thông minh sẽ rút ngắn thời gian xử lý hàng hóa, tăng cường an ninh và khả năng ứng phó linh hoạt trước các gián đoạn. Các cảng tiên phong như Freeport of Riga (Latvia) và Rotterdam (Hà Lan) đã đầu tư mạnh vào các hệ thống hạ tầng thông minh dựa trên nền tảng 5G.
**Theo dõi hàng hóa bằng IoT và RFID**
Theo dõi hàng hóa theo thời gian thực không còn là một tiện ích bổ sung mà đã trở thành tiêu chuẩn bắt buộc trong ngành logistics toàn cầu. Nhờ các cảm biến IoT và thẻ RFID, các công ty vận tải có thể giám sát tình trạng, hành trình và an ninh của hàng hóa từ khi rời bến cho đến khi được giao đến tay người nhận.
Các công nghệ này cung cấp dữ liệu liên tục về nhiệt độ, độ ẩm, va đập và vị trí của hàng hóa, đồng thời giúp thông quan nhanh hơn nhờ lịch sử vận chuyển minh bạch. Việc giám sát chủ động giúp giảm đáng kể tình trạng thất thoát và hư hỏng hàng hóa. Khi kết hợp với chuỗi cung ứng dựa trên blockchain, hệ thống này còn nâng cao tính minh bạch và sự tin cậy giữa các bên liên quan trong mạng lưới vận tải toàn cầu.
**Tàu điện và tàu lai hybrid**
Tàu sử dụng động cơ điện đang dần trở thành xu hướng chủ đạo khi ngành hàng hải hướng tới mục tiêu đạt mức phát thải bằng không. Mặc dù việc triển khai trên các tuyến hàng hải dài vẫn còn nhiều thách thức, các tuyến ven biển và nội địa đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của tàu điện và tàu lai hybrid.
Một số tiến bộ đáng chú ý bao gồm: các tàu container điện hoàn toàn đã bắt đầu hoạt động tại Bắc Âu; các hệ thống lai kết hợp động cơ LNG hoặc nhiên liệu sinh học với mô tơ điện; và các giải pháp cấp điện từ bờ cho tàu khi neo đậu, giúp giảm phát thải tại cảng. Đây là những công nghệ then chốt để hiện thực hóa các hành lang vận tải không phát thải được đề xuất tại châu Âu và châu Á.
**Ứng dụng drone trong logistics hàng hải**
Drone đang cải thiện khả năng giao hàng chặng cuối trên biển, gia tăng tốc độ và tính linh hoạt của logistics hàng hải. Đây là một giải pháp đặc biệt hiệu quả đối với những lô hàng có giá trị cao hoặc cần giao gấp mà việc cập cảng truyền thống có thể quá chậm hoặc tốn kém.
Drone được sử dụng để chuyển giao phụ tùng hoặc tài liệu đến các tàu đang neo đậu, vận chuyển vật tư y tế khẩn cấp đến các vùng hẻo lánh, hoặc kiểm tra cơ sở hạ tầng hàng hải. Giải pháp này không chỉ giúp rút ngắn thời gian luân chuyển hàng hóa mà còn giảm tác động đến môi trường, đặc biệt là ở các khu vực đông đúc hoặc có địa hình phức tạp. Nhiều cảng và doanh nghiệp logistics lớn đã tích hợp hoạt động giao nhận bằng drone vào quy trình làm việc hàng ngày.
Ngành vận tải biển toàn cầu ngày nay không chỉ là những con tàu container khổng lồ mà còn là biểu tượng của một hệ sinh thái logistics thông minh, thân thiện với môi trường và có khả năng thích ứng cao. Sự kết hợp giữa AI, năng lượng tái tạo, kết nối không dây và tự động hóa đang góp phần xây dựng một ngành hàng hải sẵn sàng cho thế kỷ 21. Đầu tư vào các công nghệ tiên tiến không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn giúp toàn ngành đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao về bảo vệ môi trường và tuân thủ các quy định pháp lý.
Admin
Nguồn: VnExpress
