Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, ngành xuất bản đang chứng kiến sự chuyển mình rõ rệt, với nhiều đơn vị áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ các công đoạn sản xuất sách, từ thiết kế bìa đến dịch thuật.
Một dấu mốc đáng chú ý là sự ra mắt dịch vụ dịch tiểu thuyết bằng AI mang tên Globescribe.ai vào ngày 7/7, do Betsy Reavley và Fred Freeman, hai nhà sáng lập của nhà xuất bản Bloodhound Books, giới thiệu. Theo The Bookseller, ứng dụng này cho phép người dùng tải bản thảo, lựa chọn ngôn ngữ đích, và nhanh chóng nhận được bản dịch hoàn chỉnh, sẵn sàng xuất bản chỉ trong vài giờ. Hiện tại, Globescribe.ai hỗ trợ các ngôn ngữ như tiếng Tây Ban Nha, Đức, Italy và Pháp. Đại diện Bloodhound Books cho biết dịch vụ này đặc biệt phù hợp với các nhà xuất bản và tác giả muốn mở rộng thị trường ra nước ngoài, tái bản các tác phẩm cũ, hoặc tiếp cận đối tượng độc giả rộng hơn mà không tốn kém nhiều chi phí.
Goodereader cho biết, việc dịch sách từ tiếng Anh sang nhiều ngôn ngữ khác nhau và phát hành trên toàn thế giới là một phương pháp tăng doanh thu hiệu quả cho các nhà xuất bản. Tuy nhiên, phương pháp dịch thuật truyền thống thường tốn kém, với chi phí dao động từ 7.000 đến 17.500 USD cho một cuốn tiểu thuyết và mất nhiều tháng để hoàn thành. Trong khi đó, GlobeScribe cung cấp giải pháp chuyển ngữ sách với mức giá chỉ khoảng 100 USD.
Bloodhound Books đã tiến hành thử nghiệm so sánh bản dịch của GlobeScribe với bản dịch do con người thực hiện. Kết quả cho thấy nhiều độc giả không thể phân biệt được sự khác biệt giữa hai phiên bản. Thậm chí, trong một số trường hợp, người đánh giá còn nhận xét bản dịch do AI hỗ trợ có giọng điệu và độ chính xác cao hơn.
Mặc dù vậy, sự xuất hiện của các ứng dụng dịch thuật bằng AI đã gây ra nhiều lo ngại trong giới dịch giả. Ian Giles, chủ tịch Hiệp hội Dịch giả Anh, bày tỏ trên The Bookseller: “Tôi lo ngại bởi sự ra đời liên tục của các ứng dụng mới như GlobeScribe hay Audible, trong khi chúng được huấn luyện dựa trên chính tác phẩm của chúng tôi. Việc cho rằng AI có thể sánh ngang hoặc vượt trội hơn người dịch là một sai lầm.”
Các dịch giả cho rằng AI còn nhiều hạn chế, đặc biệt là trong việc hiểu ngữ cảnh, giọng điệu, phong cách viết và vốn từ vựng. Việc sử dụng AI không thể được coi là dịch thuật thực sự.
Ian Giles cũng nhấn mạnh rằng các phiên bản dịch của AI vẫn cần sự kiểm tra và chỉnh sửa của con người. Ông cho rằng mỗi dịch giả có một cách tiếp cận tác phẩm riêng, và việc chỉ sử dụng AI sẽ làm giảm khả năng sáng tạo.
Nhà văn, dịch giả văn học người Ireland, Frank Wynne, gọi quá trình này là “biên tập”, tức là chỉnh sửa bản dịch do AI tạo ra. Ông chia sẻ rằng khi được thuê để làm công việc này, ông thấy bản dịch của AI giống như “một đống hổ lốn” và việc tự dịch từ đầu sẽ dễ dàng và nhanh hơn.
Wynne cũng phản bác quan điểm cho rằng AI sẽ giúp tiết kiệm chi phí dịch thuật. Ông chỉ ra rằng mặc dù nhiều công cụ AI hiện nay được sử dụng miễn phí, nhưng việc tiêu thụ năng lượng và tài nguyên để vận hành các trung tâm dữ liệu AI là rất lớn.
Dịch giả Lisa Fransson cho rằng việc đưa AI vào dịch thuật là một hành động thiển cận. Bà nhấn mạnh rằng để dịch một tác phẩm, dịch giả cần có kiến thức sâu rộng về ngữ cảnh, địa lý, lịch sử và văn hóa. Bà cho rằng nhiều người lầm tưởng rằng dịch thuật chỉ đơn giản là chuyển đổi ngôn ngữ, trong khi nhiệm vụ thực sự của người dịch là truyền tải chính xác các yếu tố văn hóa địa phương và tinh thần của tác phẩm gốc.
Để minh họa, Fransson đưa ra ví dụ về các thành ngữ trong tiếng Thụy Điển, mà nếu dịch thô sang tiếng Anh sẽ không có nghĩa. Bà đặt câu hỏi về khả năng của AI trong việc xử lý những trường hợp tương tự.
Đáp lại những lo ngại này, đại diện của GlobeScribe, Betsy Reavley, khẳng định rằng ứng dụng của họ đã được huấn luyện để hiểu sắc thái ngôn ngữ. Hệ thống của GlobeScribe có khả năng hiểu bối cảnh câu chuyện và phong cách viết của tác giả, từ đó đưa ra bản dịch chính xác, đồng thời nắm bắt và diễn đạt lại các yếu tố như chơi chữ và thành ngữ. Cô cũng nhấn mạnh rằng GlobeScribe chú trọng đến chất lượng, khác với các công cụ miễn phí như ChatGPT hay DeepL.
Reavley khẳng định rằng GlobeScribe xem dịch thuật là một hình thức nghệ thuật và không có ý định thay thế con người. Cô cho rằng các dịch giả chuyên nghiệp vẫn có vai trò quan trọng trong ngành, đặc biệt là đối với các tác phẩm văn học phức tạp. Cô khuyến khích mọi người đón nhận AI và sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ trong lĩnh vực sáng tạo.
Dịch giả người Anh Ros Schwartz giữ thái độ lạc quan nhưng vẫn thận trọng trước kỷ nguyên AI. Bà cho rằng sự xuất hiện của AI trong ngành sách không thể dập tắt đam mê của người dịch. Bà khẳng định rằng các dịch giả dịch vì tình yêu với tác giả và mong muốn mang đến cho độc giả những tác phẩm mới.
Việc trí tuệ nhân tạo tham gia vào lĩnh vực xuất bản đã trở thành một vấn đề gây tranh cãi trong những năm gần đây. Hội tác giả Anh (SoA) đã kêu gọi chính phủ buộc Meta chịu trách nhiệm về việc sử dụng trái phép sách của họ để huấn luyện mô hình AI Llama 3. Anthropic AI cũng bị kiện với lý do tương tự. Tuy nhiên, tại phiên tòa cuối tháng 6, tòa án đã chấp thuận một phần hành vi của Anthropic AI đối với những cuốn sách được mua và quét hợp pháp. Cùng thời điểm, 70 tác giả Mỹ đã gửi thư cho các nhà xuất bản, yêu cầu không sử dụng AI trong các công đoạn sản xuất sách.
Ngược lại, nhiều người lại có cái nhìn lạc quan về tương lai của ngành xuất bản. Sam Altman, CEO của OpenAI, đã gây xôn xao trong giới văn học khi đăng tải truyện ngắn “A machine-shaped hand” do AI viết. Trên X, anh nhận xét tác phẩm này “truyền tải đúng cảm giác của tiểu thuyết siêu hư cấu”. Tại Nhật Bản, tạp chí Kohkoku đã xuất bản một tác phẩm do ChatGPT viết 95%, lấy bối cảnh thế giới sau khi nhân loại tuyệt chủng. Nhà văn Rie Kudan, người hướng dẫn AI và chịu trách nhiệm 5% còn lại, cho biết trải nghiệm sáng tác cùng trí tuệ nhân tạo đã giúp cô suy ngẫm lại ý nghĩa của việc viết truyện hư cấu.
Admin
Nguồn: VnExpress
