Theo chuyên gia Dimitra Atri từ Nhóm nghiên cứu Sao Hỏa, thuộc Trung tâm Vật lý Thiên văn và Khoa học không gian của Đại học New York Abu Dhabi, bức xạ vũ trụ là dòng hạt năng lượng cao di chuyển gần bằng tốc độ ánh sáng trong vũ trụ. Chúng sinh ra từ các sự kiện mạnh mẽ như siêu tân tinh và bão Mặt Trời, liên tục bắn phá Trái Đất từ mọi hướng, xuyên qua cả bầu khí quyển.
Bức xạ vũ trụ có thể gây hại cho sức khỏe con người. Ở liều lượng cao, chúng có khả năng phá vỡ cấu trúc ADN và gây tổn thương các mô sinh học. Tiếp xúc lâu dài với loại bức xạ này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, đục thủy tinh thể và các vấn đề liên quan đến sinh sản. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng đến quá trình neurogenesis, tức sự hình thành tế bào não mới. Tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng và tác động thực tế của bức xạ vũ trụ lên sức khỏe con người còn phụ thuộc vào độ cao và các biện pháp bảo vệ.
Trên Trái Đất, chúng ta được bảo vệ khỏi phần lớn bức xạ vũ trụ nhờ vào hệ thống phòng thủ tự nhiên của hành tinh, bao gồm khí quyển và từ trường. Khí quyển có chức năng hấp thụ phần lớn năng lượng từ bức xạ vũ trụ, chỉ một phần nhỏ có thể tiếp cận bề mặt. Từ trường, được tạo ra bởi các dòng điện trong lõi Trái Đất, tiếp tục bảo vệ chúng ta khỏi bức xạ có hại từ không gian.
Trung bình, mỗi người trên Trái Đất tiếp xúc với khoảng 3 millisievert bức xạ mỗi năm. Sievert là đơn vị đo liều lượng bức xạ tác động lên cơ thể. Tuy nhiên, theo chuyên gia Atri, mức độ tiếp xúc này tăng lên khi độ cao tăng, do lớp khí quyển mỏng dần.
Ở những khu vực cao hơn, sự bảo vệ từ khí quyển giảm đi, khiến con người tiếp xúc nhiều hơn với các hạt vũ trụ. Ví dụ, cư dân sống ở các thành phố vùng cao như Denver có mức độ tiếp xúc bức xạ vũ trụ cao hơn so với những người sống ở vùng ngang mực nước biển như Miami. Tương tự, hành khách trên máy bay cũng tiếp xúc gần hơn với các hạt năng lượng cao từ không gian khi máy bay đạt đến độ cao hành trình.
Mặc dù hành khách đi máy bay có thể tiếp xúc với lượng bức xạ vũ trụ cao hơn so với mặt đất, mức độ này thường không đáng kể trong một chuyến bay thông thường. Ví dụ, một chuyến bay khứ hồi xuyên nước Mỹ tương đương với liều bức xạ của một lần chụp X-quang ngực. Tuy nhiên, các phi công, tiếp viên hàng không và những người thường xuyên di chuyển bằng đường hàng không có thể đối mặt với nguy cơ tiếp xúc bức xạ vũ trụ cao hơn do tần suất làm việc trên không.
Một nghiên cứu từ Đại học Harvard đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với bức xạ có thể góp phần vào các vấn đề sức khỏe và tăng nguy cơ ung thư ở các thành viên phi hành đoàn. Một nghiên cứu khác cũng cho thấy rằng phi hành đoàn thường xuyên tiếp xúc với lượng bức xạ cao hơn so với những người làm việc trong các cơ sở hạt nhân, tuy nhiên, mức độ này có thể chưa đủ để gây ra tổn thương đáng kể do họ vẫn được bảo vệ bởi từ trường và khí quyển của Trái Đất.
Trong không gian, tình hình hoàn toàn khác. Các nhà du hành vũ trụ phải đối mặt với mức độ tiếp xúc bức xạ tăng đáng kể khi họ rời khỏi bầu khí quyển bảo vệ của Trái Đất. Cơ thể họ liên tục bị tấn công bởi các hạt năng lượng cao. Các phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), hoạt động ở độ cao khoảng 400 km so với Trái Đất, tiếp xúc với mức bức xạ cao hơn nhiều so với người trên mặt đất. Chỉ sau một tuần trên ISS, họ đã trải qua lượng bức xạ tương đương với một người bình thường tiếp xúc trong một năm ở mực nước biển.
Đối với các sứ mệnh khám phá không gian xa hơn, như các chuyến đi đến Mặt Trăng hoặc Sao Hỏa, các phi hành gia sẽ còn phải đối mặt với lượng bức xạ vũ trụ lớn hơn nhiều trong suốt hành trình và khi đến đích. Dữ liệu từ thiết bị trên tàu tự hành Curiosity trong hành trình kéo dài 253 ngày tới Sao Hỏa cho thấy các phi hành gia có thể phải nhận liều bức xạ khoảng 0,66 sievert trong chuyến đi khứ hồi, gấp 660 lần so với một lần chụp X-quang ngực.
Do bầu khí quyển của Sao Hỏa mỏng hơn khoảng 100 lần so với Trái Đất, lượng bức xạ có thể xuyên qua bề mặt hành tinh này cũng cao hơn đáng kể. Dựa trên các phép đo của Curiosity, các nhà nghiên cứu ước tính rằng một nhiệm vụ kéo dài 500 ngày trên bề mặt Sao Hỏa sẽ khiến các phi hành gia tiếp xúc với tổng lượng bức xạ lên tới một sievert, gấp khoảng 10 lần so với liều lượng mà họ phải đối mặt trong một nhiệm vụ kéo dài 6 tháng trên ISS.
Để giải quyết vấn đề này, các nhà khoa học đang nghiên cứu các thiết kế tàu vũ trụ mới với các tấm chắn được làm từ nước, vật liệu giàu hydro hoặc các vật liệu có khả năng hấp thụ bức xạ, nhằm tạo ra một môi trường an toàn hơn cho các chuyến đi trong không gian. Các chuyên gia y tế cũng đang tìm kiếm các biện pháp để giảm thiểu tác động của bức xạ lên cơ thể con người, hướng tới việc bảo vệ sức khỏe của các nhà du hành vũ trụ trong tương lai.
Admin
Nguồn: VnExpress
