Thời gian gần đây, Việt Nam liên tục ghi nhận các ca viêm não Nhật Bản nặng ở người lớn, điều này làm dấy lên lo ngại về mức độ nguy hiểm của bệnh. BS.CKI Tống Thị Ngọc Cầm, Phó Giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC, nhấn mạnh rằng viêm não Nhật Bản có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả những người khỏe mạnh.
Điển hình, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang điều trị cho một thanh niên 17 tuổi (Hà Nội) bị tổn thương sâu trong mô não và gặp di chứng thần kinh nghiêm trọng, dù đã trải qua hơn một tháng điều trị tích cực. Tương tự, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM cũng tiếp nhận 3 bệnh nhân nam (33, 26 và 20 tuổi) mắc viêm não Nhật Bản với các biến chứng nặng nề như liệt tứ chi khó phục hồi, suy kiệt cơ thể, teo cơ và yếu nửa người.
Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus viêm não Nhật Bản gây ra. Bệnh lây truyền qua vết đốt của muỗi Culex, sau khi chúng đốt các loài chim hoang dã hoặc gia súc như lợn, trâu, bò, ngựa. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người nhiễm virus có thể có triệu chứng không rõ ràng như sốt và đau đầu. Trong số 250 người nhiễm virus, có khoảng một người phát triển bệnh nghiêm trọng.
Bác sĩ Cầm cho biết, phần lớn các ca bệnh xảy ra ở trẻ em dưới 15 tuổi, đặc biệt là nhóm 2-6 tuổi do trẻ chưa có miễn dịch hoặc chưa được tiêm phòng vaccine. Ở người lớn, tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn, có thể do họ đã có miễn dịch tự nhiên từ khi còn nhỏ, đặc biệt là những người sống ở khu vực nông thôn và ngoại ô, nơi bệnh phổ biến hơn.
Tuy nhiên, với sự gia tăng của việc di chuyển, giao thương và du lịch, nguy cơ tiếp xúc và mắc bệnh ở người lớn cũng tăng lên đáng kể. Nếu chưa có miễn dịch, chưa tiêm vaccine hoặc chưa tiêm nhắc lại, người lớn có nguy cơ mắc bệnh rất cao.
Bác sĩ Cầm dẫn chứng một phân tích tổng hợp từ nhiều nghiên cứu về viêm não Nhật Bản ở người lớn (đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ năm 2023) cho thấy phạm vi lây truyền của virus đã mở rộng đến nhiều khu vực mới. Khi virus xâm nhập vào các khu vực mới, số ca bệnh ở người lớn thường tăng lên. Ví dụ, tại Australia, từ năm 2021 đến giữa năm 2022 đã ghi nhận hơn 40 ca viêm não Nhật Bản ở nhiều bang. Trường hợp nam thanh niên 17 tuổi ở Hà Nội mắc bệnh cho thấy phạm vi khu vực bệnh đã thay đổi.
Thời gian ủ bệnh của virus viêm não Nhật Bản là khoảng 5-14 ngày, thường không có triệu chứng. Khi virus bắt đầu tấn công vào mạch máu não, người bệnh (cả trẻ em và người lớn) sẽ có các biểu hiện ban đầu như sốt, đau đầu, sau đó lơ mơ, tăng trương lực cơ, gồng cứng cơ, co giật và hôn mê. Để xác định chính xác tác nhân gây bệnh, cần thực hiện các xét nghiệm máu và dịch não tủy.
Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nguy cơ tử vong có thể lên đến 30%. Những người sống sót có thể gặp phải các di chứng nặng nề như điếc, liệt, rối loạn tâm thần, rối loạn vận động, giảm khả năng giao tiếp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và công việc.
Bác sĩ Cầm khuyến cáo, mùa hè (từ tháng 4 đến tháng 10, đỉnh điểm là tháng 7) là thời điểm bệnh viêm não Nhật Bản thường gia tăng. Do chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất. Hiện nay, Việt Nam có ba loại vaccine phòng viêm não Nhật Bản phổ biến là Jevax (Việt Nam), Jeev (Ấn Độ) và Imojev (Thái Lan), mỗi loại có phác đồ và lịch tiêm khác nhau.
Vaccine Jevax được tiêm cho người từ 12 tháng tuổi trở lên, với phác đồ ba mũi cơ bản: mũi hai cách mũi một 1-2 tuần, mũi ba cách mũi hai 1 năm, và tiêm nhắc lại sau mỗi 3 năm. Vaccine Jeev dành cho người từ 12 tháng đến 49 tuổi, với phác đồ hai mũi cơ bản và tiêm nhắc lại tùy theo tình hình dịch tễ và khuyến cáo của từng quốc gia. Vaccine Imojev được tiêm cho người từ 9 tháng tuổi trở lên, với phác đồ khác nhau theo độ tuổi: từ 9 tháng đến dưới 18 tuổi tiêm hai mũi cách nhau 1 năm, từ 18 tuổi trở lên tiêm một mũi duy nhất.
Trong trường hợp khó tuân thủ lịch tiêm ba mũi Jevax và thời gian nhắc lại, có thể tiêm kết hợp với Imojev theo tư vấn cụ thể dựa trên số mũi Jevax đã tiêm.
Bên cạnh việc tiêm vaccine, cần thực hiện các biện pháp phòng bệnh khác như tránh để muỗi đốt (mặc quần áo dài, ngủ màn ngay cả ban ngày), giữ vệ sinh nhà cửa và chuồng trại sạch sẽ để loại bỏ nơi cư trú của muỗi. Khi làm việc ngoài đồng hoặc chăm sóc gia súc, gia cầm, cần có đồ bảo hộ để tránh muỗi đốt. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, ăn chín, uống chín cũng là những biện pháp quan trọng. Khi có các triệu chứng như sốt, đau đầu, lơ mơ, cần đến bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời.
Admin
Nguồn: VnExpress
