Đột quỵ, một tình trạng tổn thương não bộ xảy ra đột ngột do gián đoạn nguồn cung cấp máu, đang có xu hướng trẻ hóa và trở thành mối lo ngại lớn. Sự tắc nghẽn hoặc vỡ mạch máu não khiến oxy và dưỡng chất không thể đến nuôi các tế bào não, dẫn đến suy giảm chức năng nhanh chóng của vùng não bị ảnh hưởng.
Có hai loại đột quỵ chính. Thứ nhất, đột quỵ do thiếu máu não cục bộ, hay còn gọi là nhồi máu não, chiếm khoảng 85% các ca bệnh. Nguyên nhân là do cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu não. Thứ hai, đột quỵ do xuất huyết não, xảy ra khi mạch máu não bị vỡ, chiếm khoảng 15% trường hợp. Dù ít gặp hơn, đột quỵ xuất huyết não thường gây ra những hậu quả nghiêm trọng hơn.
Trước đây, đột quỵ thường xảy ra ở người trên 50 tuổi. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ghi nhận sự gia tăng đáng báo động về tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ, trong độ tuổi từ 18 đến 45. Lối sống ít vận động, áp lực công việc cao và chế độ ăn uống thiếu lành mạnh được cho là những yếu tố chính thúc đẩy xu hướng này.
Bác sĩ Lê Nhất Duy từ Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM – Cơ sở 3 nhấn mạnh rằng nhiều người trẻ vẫn còn chủ quan, chưa nhận thức đầy đủ về các yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng ngừa đột quỵ.
Vậy, những yếu tố nào làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người trẻ?
Một số bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, trong đó dị dạng mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ xuất huyết não ở người trẻ. Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể tạo thành các túi phình hoặc dị dạng động tĩnh mạch não, dẫn đến xuất huyết não hoặc hẹp mạch máu não gây nhồi máu não.
Bệnh tim mạch, như rung nhĩ, hở van tim, suy tim, cũng làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong tim, di chuyển lên não và gây tắc nghẽn mạch máu.
Tăng huyết áp, thường do thói quen ăn nhiều đồ hộp và thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối, là một yếu tố nguy cơ quan trọng. Tăng huyết áp và vỡ túi phình động mạch não là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến đột quỵ xuất huyết não.
Đái tháo đường, do tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu đường, gây tổn thương tế bào nội mạc và tạo điều kiện cho mỡ tích tụ trong mạch máu.
Rối loạn chuyển hóa mỡ máu, do ăn uống không lành mạnh, ít vận động, thừa cân, béo phì, làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, dẫn đến tắc nghẽn mạch máu não.
Bên cạnh các bệnh lý nền, lối sống cũng đóng vai trò quan trọng. Hút thuốc lá, với hơn 7.000 chất độc hóa học, làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu não, tăng triglyceride và giảm cholesterol HDL, góp phần làm tăng nguy cơ đột quỵ. Lạm dụng rượu bia, ma túy làm tăng nguy cơ đột quỵ do xuất huyết não.
Ít vận động, căng thẳng kéo dài, thiếu ngủ và các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ cũng là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp thường xuyên, vượt quá liều lượng có thể làm tăng huyết áp và khả năng đông máu.
Ngoài ra, yếu tố di truyền, tiền sử gia đình có người bị đột quỵ làm tăng nguy cơ đột quỵ ở người trẻ. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tỷ lệ đột quỵ cao hơn ở một số chủng tộc và điều kiện kinh tế – xã hội nhất định.
TS.BS Kiều Xuân Thy, Phó Trưởng Cơ sở 3, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM, lưu ý về các triệu chứng nhận biết sớm đột quỵ, bao gồm méo miệng, liệt hoặc yếu tay chân một bên, nói khó, đau đầu dữ dội, mất cân bằng, mắt mờ đột ngột.
Khi phát hiện các dấu hiệu này, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp phản khoa học. Sau giai đoạn cấp cứu, cần kết hợp y học hiện đại và cổ truyền để phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát.
Để phòng ngừa đột quỵ, cần kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu; duy trì lối sống lành mạnh bằng cách hạn chế thuốc lá, rượu bia, ăn nhiều rau quả, giảm chất béo bão hòa, tập thể dục 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần và giảm căng thẳng qua nghỉ ngơi, thiền định.
Sử dụng thuốc phòng ngừa như aspirin liều thấp hoặc thuốc hạ áp, hạ lipid theo chỉ định của bác sĩ. Kết hợp dược thiện (canh đậu đen, hạt sen) và tập khí công, dưỡng sinh cũng có thể mang lại lợi ích.
Người có nguy cơ, kể cả người trẻ, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình về đột quỵ hoặc bệnh tim mạch. Chủ động phòng ngừa và nhận biết sớm các dấu hiệu đột quỵ là chìa khóa để giảm thiểu tối đa những hậu quả nghiêm trọng do căn bệnh này gây ra.
Admin
Nguồn: VnExpress
