Các bệnh truyền nhiễm không chỉ gây ra các triệu chứng trực tiếp mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm về tim mạch. Bác sĩ Phạm Đình Đông, Quản lý Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC, nhấn mạnh rằng virus và vi khuẩn có khả năng tấn công hệ tim mạch thông qua nhiều cơ chế khác nhau, từ việc trực tiếp gây viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, đến việc gián tiếp làm tăng nguy cơ vỡ mảng xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu cơ tim.
Dưới đây là thông tin chi tiết về các biến chứng tim mạch liên quan đến 5 bệnh truyền nhiễm phổ biến và các loại vaccine phòng ngừa tương ứng:
**Sốt xuất huyết:**
Biến chứng tim mạch do sốt xuất huyết đã được ghi nhận trong y văn thế giới. Một bài viết trên Tạp chí Tim mạch châu Âu vào tháng 4/2024 đã đề cập đến trường hợp một phụ nữ 50 tuổi tử vong vì viêm cơ tim do sốt xuất huyết trong khi đi du lịch ở Thái Lan. Một nghiên cứu khác được công bố trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ cho thấy 12,5% bệnh nhân sốt xuất huyết nặng gặp phải các biến chứng tim mạch.
Để phòng ngừa sốt xuất huyết, vaccine Qdenga hiện đang được sử dụng tại Việt Nam cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên và người lớn. Vaccine này có khả năng phòng ngừa cả bốn chủng virus gây bệnh (Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4), giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và nhập viện lần lượt hơn 80% và 90%. Lịch tiêm gồm hai mũi, cách nhau ba tháng. Phụ nữ nên hoàn thành lịch tiêm trước khi mang thai ít nhất một tháng, tốt nhất là ba tháng.
**Cúm:**
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng cúm có thể gây ra các biến chứng tim mạch như tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, viêm và tràn dịch màng ngoài tim. Một nghiên cứu từ Hà Lan công bố năm 2024, dựa trên hồ sơ của hơn 23.400 bệnh nhân nhập viện do cúm nặng từ năm 2008 đến 2019, cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 6 lần trong tuần đầu tiên mắc cúm.
Theo Hệ thống Y tế UCLA Health (Mỹ), cứ 8 bệnh nhân nhập viện vì cúm thì có một người gặp biến chứng tim mạch nghiêm trọng, trong đó 7% tử vong.
Vaccine cúm, có nhiều loại từ Pháp, Hà Lan, Hàn Quốc và Việt Nam, có thể phòng ngừa bệnh này. Vaccine được tiêm cho trẻ từ 6 tháng tuổi và người lớn. Trẻ dưới 9 tuổi chưa từng tiêm cần tiêm hai mũi cơ bản, cách nhau tối thiểu một tháng, sau đó tiêm nhắc lại hàng năm. Người lớn tiêm một mũi và tiêm nhắc lại hàng năm. Vaccine cúm có thể giảm đến 45% nguy cơ đau tim ở người mắc bệnh mạch vành, đồng thời giảm tỷ lệ tử vong do suy tim và nhồi máu cơ tim.
**Phế cầu:**
Phế cầu khuẩn là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh viêm phổi và viêm màng não, với hơn 90% số ca tử vong xảy ra ở các nước đang phát triển.
Một nghiên cứu đăng trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ năm 2020 cho thấy 30% bệnh nhân nhập viện do phế cầu khuẩn xâm lấn gặp các biến cố tim mạch như rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim và suy tim. Tỷ lệ tử vong ở những bệnh nhân viêm phổi do phế cầu khuẩn có biến chứng tim mạch cao hơn gấp đôi so với những người chỉ bị viêm phổi.
Hiện nay, đã có vaccine phòng ngừa nhiều chủng phế cầu khuẩn gây bệnh phổ biến. Vaccine phế cầu 10 được tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến dưới 6 tuổi; phế cầu 13 và 15 tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn; phế cầu 20 tiêm cho người từ 18 tuổi trở lên; và phế cầu 23 tiêm cho trẻ từ 2 tuổi và người lớn. Lịch tiêm chủng cụ thể sẽ được bác sĩ tư vấn dựa trên độ tuổi và tiền sử tiêm chủng của từng người.
Theo một bài viết trên Oxford Academic năm 2020, những người tiêm vaccine phế cầu giảm hơn 14% nguy cơ mắc các biến cố tim mạch và giảm 8% nguy cơ tử vong so với người chưa tiêm.
**Bạch hầu:**
Bác sĩ Đông cho biết biến chứng viêm cơ tim do bạch hầu có thể xảy ra sau khoảng một tuần khi các triệu chứng đường hô hấp xuất hiện. Trẻ dưới 5 tuổi, người lớn chưa tiêm vaccine hoặc thiếu mũi nhắc lại, người suy giảm miễn dịch và sống trong môi trường đông đúc có nguy cơ cao nhiễm bạch hầu.
Hiện có nhiều loại vaccine phối hợp chứa thành phần ngừa bạch hầu cho trẻ em và người lớn, bao gồm vaccine 6 trong 1, 5 trong 1, 4 trong 1 (phòng bạch hầu – uốn ván – ho gà – bại liệt) và 3 trong 1 (phòng bạch hầu – uốn ván – ho gà), và 2 trong 1 (phòng bạch hầu – ho gà).
Trẻ nhỏ sau khi hoàn thành các mũi cơ bản trước 2 tuổi cần tiêm nhắc lại một mũi khi đủ 4-6 tuổi và 9-10 tuổi, sau đó nhắc lại mỗi 10 năm. Người lớn chưa tiêm hoặc không rõ lịch sử tiêm chủng cần hoàn thành ba mũi cơ bản, sau đó tiêm nhắc lại mỗi 10 năm.
**Zona thần kinh:**
Một nghiên cứu đăng trên Oxford Academic cho thấy 71.912 người mắc zona thần kinh có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao gấp 1,35 lần trong 30 ngày đầu so với 2.093.672 người không mắc bệnh.
Zona thần kinh xảy ra sau khi một người nhiễm virus thủy đậu. Để phòng ngừa zona thần kinh, bác sĩ Đông khuyến cáo nên tiêm cả vaccine thủy đậu và zona. Một nghiên cứu lớn cho thấy tiêm vaccine zona có thể giảm 23% nguy cơ các biến cố tim mạch nói chung, bao gồm giảm 26% nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc tử vong do bệnh tim mạch; 26% nguy cơ suy tim và 22% nguy cơ bệnh mạch vành.
Vaccine zona thần kinh được chỉ định cho người từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ mắc bệnh. Lịch tiêm gồm 2 mũi cách nhau 1-2 tháng, hiệu quả phòng bệnh lên đến 97%, giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác hơn 90%. Vaccine thủy đậu hiện được chỉ định tiêm cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, với lịch tiêm 2 mũi cách nhau 1-3 tháng.
Việc chủ động tiêm phòng các loại vaccine không chỉ giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe tim mạch, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Admin
Nguồn: VnExpress
