Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, sự thấu cảm dường như trở nên khan hiếm, tạo ra những khoảng cách vô hình giữa người với người và gây ra những hệ lụy sâu sắc cho cả cá nhân lẫn xã hội. Hãy hình dung một tình huống: bạn chứng kiến một người lạ hành xử bất thường trên phố, có thể là một cơn giận dữ bộc phát hay một hành động vô cảm. Thay vì phán xét, liệu chúng ta có dừng lại và tự hỏi: “Điều gì đang xảy ra với họ? Liệu họ có đang phải vật lộn với những vấn đề tâm lý như trầm cảm hay rối loạn lưỡng cực, khiến cảm xúc trở nên khó kiểm soát?”. Sự thiếu thấu cảm chính là mầm mống của những bi kịch.
Từ kinh nghiệm nghiên cứu hành vi con người, tôi nhớ đến câu chuyện về một người đàn ông trung niên, từng là trụ cột gia đình, bỗng trở nên cáu gắt và thậm chí thô bạo với đồng nghiệp, thờ ơ với cả người thân. Ban đầu, mọi người cho rằng ông ta chỉ đơn giản là khó tính, nhưng nguyên nhân sâu xa lại là việc lạm dụng chất kích thích để trốn tránh áp lực công việc. Các nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng, các chất này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng kiểm soát cảm xúc, dẫn đến những hành vi bốc đồng. Thay vì thấu hiểu và hỗ trợ, xã hội thường đẩy những người này vào vòng cô lập, khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn.
Sự thiếu thấu cảm không chỉ giới hạn ở những trường hợp cá nhân mà còn lan rộng trong xã hội hiện đại. Hãy nghĩ đến những doanh nhân quá tập trung vào lợi nhuận mà quên đi rằng mỗi nhân viên đều có những gánh nặng riêng. Một người lao động có thể đang phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe như rối loạn hormone tuyến giáp, gây ra sự kích động hoặc thờ ơ. Nếu lãnh đạo thiếu thấu cảm và không nhận ra những thay đổi hành vi này có thể xuất phát từ các vấn đề sinh học, họ có thể dễ dàng sa thải hoặc chỉ trích thay vì hỗ trợ. Điều này dẫn đến một môi trường làm việc độc hại, nơi lòng tin bị xói mòn và mọi người trở nên thô lỗ hơn.
Các nghiên cứu về hành vi tổ chức cho thấy, khi thiếu sự đồng cảm, năng suất giảm sút và một chuỗi phản ứng tiêu cực được kích hoạt. Mọi người bắt đầu hành xử thiếu chuẩn mực, từ những lời nói cay nghiệt đến những quyết định kinh doanh vô nhân đạo. Thậm chí, sự thiếu thấu cảm có thể bắt nguồn từ những tổn thương vô hình trong quá khứ. Một đứa trẻ lớn lên trong môi trường bạo lực gia đình hoặc nghèo đói có thể phát triển sự thờ ơ như một cơ chế tự vệ. Khi trưởng thành, họ có thể mang theo những hành vi tiêu cực này vào xã hội.
Tương tự, những người cao tuổi mắc các bệnh thoái hóa não như Alzheimer hay Parkinson, với sự suy giảm dopamine, cũng dễ trở nên kích động và hành xử bất thường. Chúng ta thường gắn cho họ những mác như “khó tính” hay “lú lẫn” mà không nhận ra những khó khăn mà họ đang phải đối mặt. Sự thiếu thấu cảm không chỉ khiến họ cô đơn hơn mà còn làm cho xã hội trở nên vô cảm.
Ngay cả những yếu tố tưởng chừng vô hại cũng có thể góp phần vào vòng xoáy này. Tác dụng phụ của một số loại thuốc, như thuốc chống trầm cảm hoặc chống động kinh, có thể gây ra sự cáu kỉnh, dẫn đến những hành vi thô lỗ. Yếu tố di truyền kết hợp với môi trường sống cũng có thể khiến một số người dễ bốc đồng hơn, như trong các rối loạn tự kỷ hoặc rối loạn phát triển thần kinh. Khi thiếu thấu cảm, chúng ta chỉ nhìn thấy bề ngoài của vấn đề và phản ứng bằng sự phán xét, dẫn đến một xã hội đầy rẫy xung đột.
Tuy nhiên, chúng ta có thể thay đổi điều này. Khi bắt đầu thấu cảm, chúng ta không chỉ giúp đỡ người khác mà còn thức tỉnh chính mình. Hãy tưởng tượng, trong kinh doanh, thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận, bạn lắng nghe nhân viên và nhận ra những khó khăn mà họ đang gặp phải. Từ đó, bạn xây dựng một môi trường làm việc nhân văn và đầy tình yêu thương. Trong cuộc sống hàng ngày, thay vì phản ứng bằng sự tức giận, bạn chọn đồng cảm và hiểu rằng sự vô cảm của người khác có thể là một lớp vỏ bảo vệ che giấu những tổn thương sâu sắc.
Xã hội hiện đại, với những áp lực từ công nghệ đến kinh tế, đang kêu gọi chúng ta thức tỉnh. Hãy bắt đầu từ chính mình, nhìn nhận bản thân với lòng thấu cảm và lan tỏa điều đó đến những người xung quanh. Khi chúng ta thấu cảm, thế giới sẽ không còn là một nơi đầy rẫy sự kích động và vô cảm, mà trở thành một ngôi nhà ấm áp, nơi tình yêu thương là nền tảng cho mọi hành động. Bạn hoàn toàn có thể là người khởi đầu cho sự thay đổi này.
Admin
Nguồn: VnExpress
