Sốc nhiệt là một tình trạng cấp cứu nguy hiểm, xảy ra khi nhiệt độ cơ thể tăng quá cao, vượt ngưỡng 40 độ C, gây tổn thương nghiêm trọng đến não bộ và các cơ quan nội tạng. BS.CKI Lý Gia Cường, từ khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nhấn mạnh rằng sốc nhiệt không đơn thuần là một cơn say nắng thông thường mà đòi hỏi sự can thiệp y tế khẩn cấp.
Tuy nhiên, các dấu hiệu ban đầu của sốc nhiệt và say nắng thường khá giống nhau, dễ gây nhầm lẫn. Việc chẩn đoán sai và sơ cứu không đúng cách, như đắp khăn lạnh hoặc cho uống nước khi chưa cần thiết, có thể làm mất đi “thời gian vàng” để cứu sống nạn nhân.
Các triệu chứng sốc nhiệt nặng bao gồm mất ý thức hoặc bất tỉnh sau khi hoạt động ngoài trời, khó thở hoặc thở yếu, da nóng ran nhưng không đổ mồ hôi, mạch đập nhanh hoặc rất chậm, co giật, lú lẫn, và nói nhảm. Khi gặp người có những dấu hiệu này, việc đầu tiên và quan trọng nhất là gọi cấp cứu 115. Trong khi chờ đợi sự hỗ trợ y tế chuyên nghiệp, việc sơ cứu đúng cách có thể tăng cơ hội sống cho nạn nhân.
Các bước sơ cứu ban đầu bao gồm: nhanh chóng đưa người bệnh đến nơi râm mát, thoáng đãng; cởi bớt quần áo để giúp cơ thể giải nhiệt; dùng nước mát (không quá lạnh) dội lên người và kết hợp quạt tay hoặc quạt điện để làm mát. Lau toàn thân bằng khăn ướt cũng là một biện pháp hỗ trợ hạ nhiệt hiệu quả.
Trong trường hợp nạn nhân ngừng thở, cần thực hiện ngay ép tim ngoài lồng ngực. Đặt nạn nhân nằm ngửa trên bề mặt cứng, chồng hai tay lên nhau và dùng gốc bàn tay ấn mạnh vào giữa ngực với tần suất 100-120 lần/phút, độ sâu khoảng 5-6 cm đối với người lớn. Lưu ý, người không được đào tạo bài bản không nên thực hiện thổi ngạt, vì thao tác sai có thể gây nguy hiểm. Nếu chỉ có một người ở hiện trường, hãy gọi cấp cứu trước khi tiến hành ép tim và tuyệt đối không rời nạn nhân cho đến khi có nhân viên y tế đến hoặc nạn nhân tỉnh lại.
Bác sĩ Cường đặc biệt lưu ý về sai lầm phổ biến khi sơ cứu, đó là cố gắng cho người sốc nhiệt đang lơ mơ hoặc không tỉnh táo uống nước. Hành động này rất nguy hiểm vì có thể gây sặc và tắc nghẽn đường thở. Chỉ nên cho người sốc nhiệt uống từng ngụm nhỏ nước mát hoặc nước điện giải khi họ còn tỉnh táo. Đồng thời, cần lau người bằng khăn ướt, đảm bảo không gian thông thoáng và tránh nhiệt độ cao. Tránh dội nước đá lạnh trực tiếp hoặc ngâm người trong nước lạnh, vì điều này có thể gây co mạch, rối loạn nhịp tim và làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Nếu người bị sốc nhiệt bị co giật hoặc mất kiểm soát, hãy đặt họ nằm nghiêng, đỡ đầu để tránh va đập và không nhét bất cứ vật gì vào miệng để tránh gây tổn thương đường thở. Nếu phát hiện ngừng thở, cần chuyển sang ép tim ngoài lồng ngực ngay lập tức.
Để chủ động ứng phó với các tình huống sốc nhiệt, bác sĩ Cường khuyến cáo những người thường xuyên làm việc hoặc hoạt động ngoài trời nên trang bị một túi sơ cứu cá nhân, bao gồm nước điện giải (dạng gói hoặc chai nhỏ), khăn lạnh hoặc khăn ướt, bình xịt nước mát, quạt mini, túi chườm lạnh và thuốc hạ sốt.
Những đối tượng có nguy cơ cao bị sốc nhiệt bao gồm người cao tuổi, trẻ nhỏ, người mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, người béo phì, người đang sử dụng thuốc lợi tiểu hoặc thuốc an thần. Những đối tượng này cần đặc biệt thận trọng khi hoạt động ngoài trời. Nên hạn chế ra ngoài trong khoảng thời gian từ 10h đến 16h, tránh các hoạt động thể chất gắng sức dưới trời nắng. Nên mặc quần áo sáng màu, thoáng mát, uống đủ nước trước, trong và sau khi vận động, đồng thời dành thời gian nghỉ ngơi để cơ thể phục hồi.
Admin
Nguồn: VnExpress
