Vấn đề xác minh giới tính trong thể thao nữ, một chủ đề nhạy cảm và phức tạp, tiếp tục thu hút sự chú ý tại các sự kiện thể thao lớn. Sau những tranh cãi gần đây tại Olympic Paris 2024 liên quan đến các võ sĩ Imane Khelif (Algeria) và Lin Yu Ting (Đài Loan), vấn đề này lại được đặt ra khi Liên đoàn bóng chuyền thế giới loại một vận động viên Việt Nam khỏi giải U21 nữ thế giới 2025, làm dấy lên nghi ngờ về giới tính.
Tại cuộc họp báo ngày 15/8, trước thềm SEA Games 33 tổ chức tại Thái Lan, giới truyền thông nước này đã đặt câu hỏi về việc liệu ban tổ chức có tiến hành các biện pháp kiểm tra giới tính nghiêm ngặt hơn đối với các vận động viên nữ hay không.
Ông Kongsak Yodmanee, Tổng cục trưởng Tổng cục Thể thao Thái Lan (SAT), giải thích rằng quy trình kiểm tra vận động viên sẽ tuân theo quy định của từng liên đoàn thể thao quốc tế và đặc thù của từng môn thi đấu. Ông nhấn mạnh: “Một số môn thể thao, đặc biệt là các môn đối kháng, đòi hỏi phải kiểm tra kỹ lưỡng. Trong khi đó, các môn khác ít chú trọng đến vấn đề này hơn, vì các yếu tố sinh lý không ảnh hưởng đáng kể đến kết quả thi đấu.”
Các môn đối kháng, các môn bóng và các môn đòi hỏi thể lực cao như bơi lội, điền kinh thường được xem xét kỹ lưỡng hơn về vấn đề giới tính. Ngược lại, các môn biểu diễn, bắn cung, bắn súng ít bị đặt nặng vấn đề này.
Đối với SEA Games 33, SAT giao quyền giám sát các quy định và kỹ thuật thi đấu cho từng liên đoàn thể thao thành viên. “Chúng tôi sẽ giám sát toàn bộ quá trình,” ông Kongsak cho biết. “Tuy nhiên, nếu bất kỳ môn thể thao nào yêu cầu kiểm tra, SAT sẽ đảm bảo mọi quy trình tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế và các vận động viên không được phép trốn tránh.”
Như vậy, SAT lựa chọn phân quyền cho các liên đoàn thành viên thay vì áp dụng một tiêu chuẩn chung như tại Olympic. Tại Olympic Paris 2024, việc xác minh lý lịch vận động viên chủ yếu dựa vào hộ chiếu và các giấy tờ tùy thân được công nhận trong nước.
Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) nhấn mạnh rằng việc kiểm tra giới tính không chỉ dựa trên các yếu tố khoa học mà còn phải tôn trọng nhân quyền. Vào tháng 11/2021, IOC đã ban hành một tài liệu về vấn đề này, khẳng định không yêu cầu kiểm tra giới tính hàng loạt và không áp đặt giới hạn testosterone ở cấp độ Olympic. Tuy nhiên, IOC cho phép mỗi liên đoàn quốc tế tự xây dựng quy định riêng, miễn là tuân thủ nguyên tắc đầy đủ bằng chứng, tôn trọng nhân phẩm và không ép buộc vận động viên can thiệp y tế không cần thiết.
Tiêu chuẩn này đã gây ra mâu thuẫn giữa IOC và Hiệp hội Boxing Quốc tế (IBA) trong trường hợp của Khelif và Lin Yu Ting. IBA cho rằng cần sử dụng các phương pháp kiểm tra ngoài tiêu chuẩn, như xét nghiệm nhiễm sắc thể hoặc nồng độ testosterone. Tuy nhiên, IOC phản đối, cho rằng những xét nghiệm này không thể chứng minh hoàn toàn một vận động viên là nam và vi phạm các tiêu chuẩn đã được thiết lập.
Việc kiểm tra giới tính đã trải qua nhiều thay đổi từ giữa thế kỷ 20, từ kiểm tra hình thể bằng mắt thường đến xét nghiệm nhiễm sắc thể và nồng độ testosterone. Tuy nhiên, tất cả các phương pháp này đều vấp phải những phản ứng về mặt đạo đức và y học, do không có phương pháp nào có thể đưa ra kết luận chính xác tuyệt đối.
Trong khi đó, Liên đoàn Điền kinh Thái Lan sẽ tuân thủ các quy định từ Liên đoàn Điền kinh Thế giới (WA). Từ ngày 1/9, tất cả các vận động viên muốn thi đấu ở nội dung dành cho nữ tại các giải đấu quốc tế thuộc hệ thống xếp hạng của WA phải thực hiện xét nghiệm di truyền ít nhất một lần trong đời, thông qua việc lấy mẫu niêm mạc má hoặc máu khô.
Phương pháp này từng được sử dụng tại Olympic 1992 và 1996, nhưng sau đó bị IOC ngừng áp dụng do không thể khẳng định chắc chắn giới tính và dẫn đến phân biệt đối xử với những phụ nữ mắc các rối loạn phát triển giới tính. Tuy nhiên, WA đảm bảo rằng xét nghiệm này có độ chính xác cao và nguy cơ âm tính hoặc dương tính giả là cực kỳ thấp.
Các vận động viên có quyền kháng cáo kết quả lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS). Những người từ chối xét nghiệm sẽ bị cấm thi đấu ở các sự kiện xếp hạng, nhưng vẫn có thể tham gia các sự kiện không xếp hạng. Vấn đề giới tính trong thể thao nữ vẫn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự cân bằng giữa bảo vệ sự công bằng và tôn trọng quyền riêng tư của các vận động viên.
Admin
Nguồn: VnExpress
