Bệnh não mô cầu, một bệnh nhiễm trùng nguy hiểm do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra, đang được các chuyên gia y tế đặc biệt quan tâm. TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó trưởng Khoa Nhiễm – Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1, TP HCM, cảnh báo rằng bệnh có thể tiến triển rất nhanh, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não mủ và nhiễm trùng huyết, thậm chí dẫn đến tử vong chỉ trong vài giờ.
Bác sĩ Nghĩa giải thích rằng trong thể tối cấp của bệnh, vi khuẩn xâm nhập vào máu, trốn tránh hệ miễn dịch và tiết ra độc tố mạnh. Độc tố này kích hoạt phản ứng viêm toàn thân, gây tổn thương mạch máu, hoại tử mô và suy đa cơ quan như suy thận và suy hô hấp. Bệnh thường trải qua ba giai đoạn trong vòng 24 giờ đầu: bắt đầu với các triệu chứng mơ hồ như sốt và đau đầu, sau đó xuất hiện tử ban và cứng cổ, và cuối cùng là co giật và mất ý thức.
Một trong những thách thức lớn nhất trong việc chẩn đoán sớm bệnh não mô cầu là các dấu hiệu ban đầu thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác. Bác sĩ Nghĩa nhấn mạnh rằng dấu hiệu phát ban đặc trưng có thể không xuất hiện, trong khi các triệu chứng như sốt cao, đau đầu và buồn nôn có thể bị bỏ qua, dẫn đến việc bỏ lỡ “giai đoạn vàng” để điều trị.
Trong trường hợp nhiễm trùng huyết tối cấp, thời gian từ khi khởi phát bệnh đến khi tử vong có thể chỉ từ 6 đến 8 giờ nếu không được điều trị kịp thời. Ngay cả khi được điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong vẫn còn khá cao, từ 10% đến 19%. Đáng lo ngại hơn, từ 20% đến 50% số người sống sót có thể phải chịu đựng những di chứng nặng nề suốt đời, bao gồm đoạn chi, ghép da, chạy thận nhân tạo, co giật, động kinh, giảm thị lực, thính lực hoặc rối loạn thần kinh.
Bác sĩ Nghĩa chia sẻ một trường hợp điển hình tại Bệnh viện Nhi đồng 1, một bệnh nhi được chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết và viêm màng não do não mô cầu. Bệnh nhi này chỉ có các triệu chứng ho và thở mệt khoảng 10 giờ trước khi nhập viện. Khi nhập viện, trẻ có vài chấm xuất huyết nhỏ trên ngực, nhưng chỉ sau 2-3 giờ đã bị suy hô hấp và sốc. Mặc dù được điều trị tích cực, bé vẫn phải chịu di chứng nặng nề là đoạn chi ở cả hai chân và tháo khớp ở một số đốt ngón tay.
Chi phí điều trị cho một ca bệnh não mô cầu nặng có thể lên tới hàng trăm triệu đồng, chưa kể đến gánh nặng chăm sóc lâu dài cho bệnh nhân và gia đình. Trẻ bị đoạn chi cần được hỗ trợ sinh hoạt suốt đời, trong khi những trường hợp bị giảm thính lực hoặc di chứng não có thể chậm phát triển trí tuệ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng học tập và tương lai.
Do mức độ nguy hiểm và gánh nặng lớn mà bệnh gây ra, Bộ Y tế đã xếp bệnh do não mô cầu vào nhóm B trong danh mục các bệnh truyền nhiễm, đồng thời khuyến cáo việc giám sát ca bệnh và phòng ngừa thường xuyên để kiểm soát sự lây lan trong cộng đồng.
Bác sĩ Nghĩa cho biết bệnh não mô cầu lây lan chủ yếu qua đường hô hấp, khi tiếp xúc gần và trong không gian kín với người mang mầm bệnh, hoặc khi chạm tay vào mắt, mũi, miệng sau khi tiếp xúc với các bề mặt chứa vi khuẩn.
Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ dưới 5 tuổi, thanh thiếu niên sống trong môi trường tập thể đông đúc như nhà trẻ, trường học, ký túc xá, doanh trại, và người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy yếu. Vi khuẩn có thể cư trú âm thầm trong vùng mũi họng mà không gây ra triệu chứng, tạo ra hiện tượng “người lành mang trùng”.
Theo Cục phòng bệnh (Bộ Y tế), tỷ lệ người lành mang trùng trong cộng đồng dao động từ 5% đến 25%, và tỷ lệ này còn cao hơn tại các khu vực có ổ dịch. Tiêm vaccine là một trong những biện pháp phòng bệnh chủ động và hiệu quả nhất.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết Việt Nam hiện có các loại vaccine phòng ngừa 5 nhóm huyết thanh phổ biến của não mô cầu là A, B, C, Y, W, có thể bảo vệ trẻ từ 6 tuần tuổi và người lớn. Các loại vaccine này bao gồm vaccine ngừa nhóm A, C, Y, W-135 của Sanofi và Pfizer (tiêm cho trẻ từ 6 tuần tuổi), vaccine ngừa nhóm B của GSK (tiêm cho trẻ từ 2 tháng đến 50 tuổi), và vaccine ngừa nhóm B, C của Cuba (tiêm cho trẻ từ 6 tháng đến 45 tuổi).
Các loại vaccine này được cung cấp tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ. Ngoài việc giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong, vaccine còn giúp hạn chế tình trạng người lành mang trùng.
Bác sĩ Chính khuyến cáo rằng do vaccine não mô cầu không có miễn dịch chéo, người dân nên tiêm phối hợp vaccine nhóm B và nhóm A, C, Y, W để được bảo vệ toàn diện. Việc lựa chọn loại vaccine và lịch tiêm cần dựa trên lịch sử tiêm chủng, tình hình dịch tễ, độ tuổi và nhu cầu của từng người.
Ngoài việc tiêm vaccine, người dân cũng nên duy trì vệ sinh nơi ở và nơi làm việc, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, che kín mũi miệng khi ho hoặc hắt hơi, đeo khẩu trang khi mắc bệnh hoặc tiếp xúc gần với người bệnh, và thông báo cho nhân viên y tế địa phương nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân não mô cầu để được hướng dẫn dự phòng.
Admin
Nguồn: VnExpress
