Đĩa phanh trên ô tô, bộ phận quan trọng đảm bảo an toàn, thường được chế tạo từ hợp kim thép hoặc gang. Những vật liệu này nổi bật với độ bền cơ học cao, khả năng chịu lực ma sát lớn và tản nhiệt hiệu quả trong điều kiện vận hành khắc nghiệt. So với các lựa chọn khác như gốm carbon, gang và thép không chỉ kinh tế hơn mà còn dễ dàng sản xuất hàng loạt, phù hợp với phần lớn các dòng xe từ phổ thông đến tầm trung.
Tuy nhiên, nhược điểm cố hữu của hợp kim thép và gang là khả năng bị oxy hóa trong môi trường ẩm ướt. Điều này dẫn đến việc đĩa phanh dễ bị bao phủ bởi một lớp rỉ sét màu nâu khi tiếp xúc với mưa, độ ẩm cao, hoặc khi xe không được sử dụng trong thời gian dài. Trên các xe sử dụng động cơ đốt trong, hiện tượng này thường ít gây chú ý do má phanh sẽ tự động loại bỏ lớp rỉ sét mỗi khi người lái đạp phanh. Dấu hiệu rỉ sét trở nên rõ ràng hơn khi xe phải dừng đỗ lâu ngày trong điều kiện thời tiết ẩm ướt hoặc mưa nhiều.
Ở xe điện và hybrid, tình trạng rỉ sét đĩa phanh có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn, mặc dù chúng cũng được trang bị hệ thống phanh cơ khí. Nguyên nhân chính là do nhiều mẫu xe điện sử dụng phanh tái sinh. Khi người lái giảm ga, động cơ điện sẽ tự động đảo chiều để thu hồi năng lượng, làm giảm tần suất hoạt động của phanh cơ khí. Thêm vào đó, chế độ lái một bàn đạp cho phép xe giảm tốc chỉ bằng cách nhả chân ga, khiến cho việc sử dụng phanh trở nên ít hơn, đặc biệt khi xe thường xuyên di chuyển ở tốc độ chậm trong đô thị.
Khi phanh cơ khí ít được sử dụng, lớp rỉ sét trên bề mặt đĩa phanh không được loại bỏ, dẫn đến sự tích tụ theo thời gian. Điều này có thể làm giảm hiệu quả phanh, gây ra tiếng kêu khó chịu hoặc rung lắc khi phanh. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, rỉ sét có thể làm má phanh bị kẹt, gây ra hiện tượng bó phanh, biểu hiện qua cảm giác nặng và không mượt khi đạp phanh, hoặc xuất hiện âm thanh lạ từ bánh xe.
Tại Mỹ và châu Âu, nhiều diễn đàn và trang tin chuyên về xe điện đã ghi nhận hiện tượng đĩa phanh trên xe điện dễ bị rỉ sét hơn so với xe xăng truyền thống. Một số người còn coi đây là một “tác dụng phụ” không mong muốn của công nghệ phanh tái sinh, vốn mang lại lợi ích về hiệu suất và tiết kiệm năng lượng nhưng lại gây ra những bất tiện trong quá trình sử dụng hàng ngày.
Để giải quyết vấn đề này, một số nhà sản xuất ô tô đã trang bị tính năng làm sạch đĩa phanh cho xe điện. Ví dụ, Hyundai Ioniq 5 và Ioniq 6 cho phép kích hoạt chế độ này bằng cách giữ nút Auto Hold trong 3 giây. Khi đó, hệ thống phanh tái sinh sẽ tạm thời ngừng hoạt động, và xe sẽ sử dụng hoàn toàn phanh cơ khí. Việc sử dụng phanh cơ khí liên tục sẽ giúp má phanh loại bỏ lớp rỉ sét trên bề mặt đĩa. Theo hướng dẫn của nhà sản xuất, chế độ làm sạch sẽ tự động tắt sau khoảng 10 lần đạp phanh.
Đối với những xe điện không có tính năng tự làm sạch, chủ xe vẫn có thể chủ động xử lý tình trạng rỉ sét. Cách đơn giản nhất là điều chỉnh hệ thống phanh tái sinh về mức thấp nhất, sau đó lái xe và sử dụng phanh cơ khí liên tục từ 10 đến 20 lần, tốt nhất là ở tốc độ vừa phải trên một đoạn đường vắng. Khi không còn nghe thấy tiếng kêu lạ và cảm giác phanh trở nên êm mượt hơn, điều đó có nghĩa là đĩa phanh đã được làm sạch.
Sự chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện đòi hỏi người dùng làm quen với một số thói quen mới. Trong đó, việc chú ý đến tình trạng rỉ sét của đĩa phanh là một yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn và duy trì hiệu quả phanh tối ưu.
Admin
Nguồn: VnExpress
