Thời gian gần đây, Cục Đường bộ Việt Nam phối hợp cùng Cục Cảnh sát Giao thông triển khai thí điểm phân làn theo tốc độ trên các tuyến cao tốc Hà Nội – Hải Phòng và Pháp Vân – Cầu Giẽ, bắt đầu từ ngày 15/8. Theo đó, xe tải sẽ bị cấm lưu thông ở làn đường sát dải phân cách, nhằm mục tiêu giảm ùn tắc và hạn chế xung đột giữa các dòng xe.
Tuy nhiên, không chỉ xe tải đi sai làn gây nguy hiểm, mà những phương tiện di chuyển quá chậm so với tốc độ tối thiểu trên cao tốc cũng tiềm ẩn rủi ro lớn. Điều này đặc biệt đáng lưu ý bởi hạ tầng đường cao tốc được thiết kế cho các phương tiện lưu thông ở tốc độ cao và liên tục.
Vậy, tại sao đường cao tốc lại có quy định về tốc độ tối thiểu?
Đường cao tốc được xây dựng để đáp ứng nhu cầu lưu lượng xe lớn, di chuyển với tốc độ cao, giúp rút ngắn thời gian di chuyển và đảm bảo tính liên tục của dòng xe. Do đó, bên cạnh giới hạn tốc độ tối đa, hầu hết các tuyến cao tốc còn quy định tốc độ tối thiểu, thường là từ 60 km/h. Mục đích của quy định này là để tránh sự chênh lệch tốc độ quá lớn giữa các phương tiện, đồng bộ hóa nhịp điệu lưu thông và tăng cường an toàn cho tất cả các xe, giảm thiểu tình trạng phanh gấp hoặc đánh lái đột ngột khi gặp xe di chuyển chậm bất thường.
Nhiều người cho rằng chỉ chạy xe quá nhanh mới gây nguy hiểm, nhưng thực tế, việc di chuyển quá chậm trên cao tốc cũng tiềm ẩn những rủi ro tương tự.
Một chiếc xe chạy dưới tốc độ tối thiểu trên cao tốc có thể ví như một “chướng ngại vật di động”. Các xe phía sau đang di chuyển với tốc độ cao buộc phải giảm tốc độ đột ngột, làm tăng nguy cơ va chạm từ phía sau. Trong nhiều tình huống, tài xế phía sau phải chuyển làn đường khẩn cấp để tránh, gây ra hiệu ứng dây chuyền và làm rối loạn luồng giao thông, dẫn đến tai nạn liên hoàn.
Các nghiên cứu quốc tế đã chứng minh nguy cơ của việc di chuyển quá chậm so với tốc độ thiết kế của tuyến đường. Nghiên cứu nổi tiếng của David Solomon năm 1964, thể hiện qua “Đường cong Solomon”, chỉ ra rằng nguy cơ tai nạn không tỷ lệ thuận với tốc độ tuyệt đối, mà phụ thuộc vào mức độ chênh lệch so với tốc độ trung bình của dòng xe.
Theo đó, khi xe chạy quá nhanh hoặc quá chậm so với phần lớn các phương tiện khác, rủi ro va chạm đều tăng cao. Đặc biệt, khi xe chạy chậm hơn dòng xe, mức độ rủi ro tăng lên đáng kể. Nguyên nhân chính là do sự chênh lệch tốc độ tạo ra tình huống bất ngờ, buộc các tài xế khác phải phanh gấp hoặc chuyển làn đột ngột. Nguy cơ tai nạn giảm xuống mức thấp nhất khi xe lưu thông với tốc độ trung bình của dòng xe, hoặc cao hơn khoảng 8 km/h.
Ngoài ra, nghiên cứu của Cục Đường bộ Liên bang Mỹ (FHWA) năm 1998 cũng chỉ ra rằng tỷ lệ tai nạn thấp nhất xảy ra khi xe chạy gần với tốc độ trung bình của các phương tiện trên đường, và rủi ro tăng lên rõ rệt đối với những xe di chuyển chậm hoặc nhanh hơn dòng xe. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Sustainability năm 2022 còn mô tả hiện tượng xe chạy chậm như một “nút thắt di động”, gây dồn ứ phương tiện phía sau và dễ dẫn tới va chạm liên hoàn.
Vậy, nên xử lý như thế nào khi gặp xe chạy chậm trên cao tốc, đặc biệt là khi xe này lại di chuyển ở làn bên trái?
Trong tình huống này, tài xế cần giữ bình tĩnh và thận trọng thay vì nóng vội. Trước tiên, cần duy trì khoảng cách an toàn và giảm tốc độ từ từ để tránh va chạm bất ngờ. Nếu muốn vượt, hãy quan sát kỹ gương chiếu hậu, bật đèn tín hiệu sớm và chỉ chuyển làn khi đủ điều kiện an toàn. Nếu xe chậm bám làn trái, tài xế không nên bám sát hoặc nháy đèn liên tục, mà nên kiên nhẫn giữ khoảng cách, chờ thời điểm an toàn để vượt ở làn phải hoặc làn giữa. Khi đi qua đoạn ùn tắc do xe chậm gây ra, cần nhanh chóng trở lại tốc độ ổn định để hòa nhập với dòng xe, tránh tăng tốc hoặc phanh gấp đột ngột, gây nguy hiểm cho các phương tiện phía sau.
Ở nhiều quốc gia, việc chạy quá chậm hoặc bám làn trái trên cao tốc bị coi là hành vi vi phạm và bị xử phạt. Nguyên tắc chung là làn trái chỉ được sử dụng để vượt, và sau khi vượt xong, tài xế phải nhanh chóng trở lại làn giữa hoặc làn phải để đảm bảo lưu thông thông suốt. Các hành vi vi phạm như đi dưới tốc độ tối thiểu, chiếm làn trái khi không vượt hoặc gây cản trở giao thông đều có thể bị phạt tiền, trừ điểm bằng lái, hoặc thậm chí tước giấy phép lái xe trong trường hợp nghiêm trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress
