Trước đề xuất của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà về việc nghiên cứu áp dụng hình thức phạt lao động công ích cho người vi phạm giao thông, nhiều quốc gia trên thế giới đã có kinh nghiệm trong lĩnh vực này với những cách làm đa dạng.
**Những hình thức lao động công ích đặc biệt trên thế giới**
Tại Thái Lan, Đài Loan và Kenya, một biện pháp răn đe mạnh mẽ được áp dụng là yêu cầu tài xế say rượu làm việc tại nhà xác. Từ năm 2016, Thái Lan đã yêu cầu người vi phạm giao thông do say xỉn phải lau giường bệnh, di chuyển thi hài, dọn dẹp và thậm chí chứng kiến trực tiếp các thi thể nạn nhân tai nạn giao thông.
Đài Loan cũng áp dụng hình thức lao động công ích tại nhà xác ở nhiều địa phương như Đài Đông, Cao Hùng và Đài Bắc. Dù không trực tiếp tiếp xúc với thi thể, việc lau dọn khu vực nhà xác, phòng ướp xác hoặc lò hỏa táng vẫn tạo ra những ám ảnh tâm lý sâu sắc. Sau đó, người vi phạm còn phải tham gia các buổi tư vấn tâm lý và giáo dục cộng đồng. Tại Kenya, thành phố Nairobi từng đề xuất yêu cầu tài xế say xỉn dọn dẹp hoặc làm việc hành chính trong nhà xác quận, nhằm nâng cao ý thức và giảm thiểu tai nạn liên quan đến rượu bia.
Hình phạt lao động công ích tại nhà xác được đánh giá cao về khả năng tác động mạnh mẽ đến tâm lý người vi phạm, hơn hẳn các hình thức phạt tiền hay tước bằng lái. Việc tiếp xúc với không gian tang thương và cảm nhận sự hiện diện của cái chết giúp họ nhận thức rõ hơn về hậu quả mà hành vi lái xe say xỉn có thể gây ra. Nhiều tài xế sau khi trải qua hình phạt này đã bày tỏ sự “ám ảnh” và “sợ hãi”, từ đó cam kết không tái phạm.
**Lao động công ích ở Mỹ: Quy đổi tiền phạt thành giờ làm việc**
Tại Mỹ, một số bang cho phép người vi phạm giao thông nhẹ, như chạy quá tốc độ hoặc đỗ xe sai quy định, được lựa chọn hình thức lao động công ích thay vì nộp phạt. Tại thành phố Baton Rouge, bang Louisiana, người lái xe lần đầu vi phạm nồng độ cồn có thể phải thực hiện 32 giờ phục vụ cộng đồng, và con số này có thể lên đến 240 giờ đối với người tái phạm. Một số địa phương còn cho phép “quy đổi” tiền phạt thành giờ công theo mức lương tối thiểu.
Khi bị tòa án tuyên án lao động công ích, người vi phạm sẽ nhận được quyết định chính thức ghi rõ số giờ phải thực hiện, thời hạn hoàn thành và địa điểm làm việc. Các địa điểm này có thể là công viên, trường học, bệnh viện công, kho thực phẩm cộng đồng hoặc trung tâm hỗ trợ người vô gia cư.
Công việc thường bao gồm dọn rác, sơn lại hàng rào, lau chùi các hình vẽ bậy, sắp xếp tài liệu trong bệnh viện, trường học, phân phát thực phẩm cho người nghèo hoặc phát tờ rơi tuyên truyền về an toàn giao thông.
Người vi phạm phải liên hệ với phòng giám sát cộng đồng để đăng ký, được phân công công việc cụ thể và phải có mặt theo lịch trình. Trong quá trình lao động, luôn có giám sát viên hoặc cán bộ cộng đồng quản lý và ghi nhận số giờ thực hiện.
Sau mỗi buổi làm việc, người vi phạm và giám sát viên ký xác nhận vào phiếu chấm công. Khi hoàn thành đủ số giờ, toàn bộ hồ sơ được nộp về tòa án hoặc cơ quan quản chế để đối chiếu. Nếu hoàn thành đúng hạn, người vi phạm được xem như đã chấp hành xong án. Ngược lại, nếu không hoàn thành, họ có thể bị phạt bổ sung, tăng thời lượng lao động hoặc thậm chí chuyển sang hình thức phạt tù.
**Singapore: Dọn rác công cộng với áo phản quang**
Singapore chưa áp dụng lao động công ích cho các vi phạm giao thông, nhưng đã triển khai hình thức tương tự cho các hành vi vi phạm khác như xả rác hoặc gây mất trật tự công cộng, gọi là “Corrective Work Order” (CWO).
Mức phạt này kéo dài từ 3 đến 12 giờ, tối đa 3 giờ mỗi ngày, tùy thuộc vào mức độ và số lần tái phạm. Người vi phạm được thông báo trước về địa điểm và thời gian lao động, và phải mặc áo phản quang màu nổi bật khi dọn vệ sinh nơi công cộng. Nếu không chấp hành hoặc vi phạm quy định (đến trễ, không báo trước nếu không đủ sức khỏe, hoặc “thuê” người khác), họ có thể bị phạt tới 5.000 SGD (hơn 100 triệu đồng) hoặc 2 tháng tù giam, và vẫn phải hoàn thành CWO. Chính quyền Singapore tin rằng biện pháp này vừa có tính răn đe, vừa gửi thông điệp mạnh mẽ đến cộng đồng.
**Những thách thức khi áp dụng lao động công ích**
Lao động công ích được đánh giá cao nhờ tính giáo dục và răn đe, giúp người vi phạm không chỉ chịu mất mát về tài chính mà còn trực tiếp trải nghiệm công việc phục vụ cộng đồng. Biện pháp này cũng mang tính nhân văn, giảm gánh nặng tài chính cho người có thu nhập thấp và tạo thêm nguồn nhân lực cho các công việc xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai lao động công ích đòi hỏi lực lượng giám sát đủ mạnh và quy trình pháp lý rõ ràng để đảm bảo tính hiệu quả và công bằng.
Admin
Nguồn: VnExpress
