Tại một ngôi làng nhỏ ở tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine, hai người hàng xóm Svitlana Batiukh và Alla Khoruzha có những quan điểm trái ngược về cách chấm dứt cuộc xung đột với Nga và liệu Tổng thống Volodymyr Zelensky có nên nhượng bộ lãnh thổ để đổi lấy hòa bình hay không.
Svitlana Batiukh, 51 tuổi, cho rằng bà có quá nhiều thứ để mất nếu Nga kiểm soát ngôi làng. Bà quyết tâm ở lại và gây dựng lại cuộc sống tại đây, nơi vẫn còn điện, nước và có đủ không gian cho đàn gia súc của gia đình. Dù mong muốn Donetsk vẫn thuộc về Ukraine, Batiukh không tin điều đó khả thi trong tình hình hiện tại. Gia đình bà đã từng phải di tản một lần và quay trở lại, lần này họ quyết định bám trụ. “Đây là đất đai của chúng tôi,” bà nói, “Tôi chỉ mong mọi chuyện kết thúc để chúng tôi không còn bị dội bom nữa.”
Ngược lại, Alla Khoruzha, 72 tuổi, sống đối diện nhà Batiukh, kiên quyết không chấp nhận việc Nga kiểm soát thêm bất kỳ phần lãnh thổ nào của Donetsk. Bà không quên khoảnh khắc bỏ phiếu cho nền độc lập của Ukraine tại chính ngôi làng này vào năm 1991. Khoruzha tin tưởng Tổng thống Zelensky, nhưng sẽ không ủng hộ nếu ông chấp nhận từ bỏ khoảng một phần ba diện tích Donetsk để “đóng băng” chiến tuyến ở những nơi khác. Con trai bà, Valentin, vừa bị thương khi chiến đấu gần Pokrovsk và sắp trở lại mặt trận. “Tôi muốn tất cả Donetsk là của Ukraine,” bà khẳng định.
Thực tế chiến trường khắc nghiệt đang khiến nhiều người Ukraine dần chấp nhận khả năng phải nhượng một phần lãnh thổ cho Nga để đạt được thỏa thuận hòa bình. Câu hỏi đặt ra là họ sẽ mất bao nhiêu và liệu Moscow có tiếp tục đòi hỏi những vùng đất mà họ chưa kiểm soát hay không.
Theo những gì đã được thảo luận, ngay cả trong kịch bản tốt nhất, Ukraine có thể mất Crimea, hai phần ba Donetsk, một phần Kherson và Zaporizhzhia, cùng gần như toàn bộ Lugansk. Đây là một viễn cảnh đau lòng đối với nhiều người dân Ukraine.
Mặc dù giới chức Ukraine vẫn cam kết giành lại các vùng lãnh thổ bị Nga kiểm soát, nhưng họ đang đối mặt với nguy cơ phải nhượng lại khoảng 20% lãnh thổ sau phòng tuyến cho Nga trong tương lai gần, hoặc vĩnh viễn.
Anton Grushetskyi, giám đốc điều hành Viện Xã hội học Quốc tế Kiev (KIIS), nhận định: “Đó là một bi kịch”. KIIS đã thực hiện khảo sát về quan điểm của người dân Ukraine đối với các kế hoạch hòa bình.
Tháng 9/2024, khoảng 80% người Ukraine tin rằng họ có thể đẩy lùi quân đội Nga nếu phương Tây cung cấp đủ vũ khí. Theo Grushetskyi, con số này không thay đổi nhiều so với năm trước.
Tuy nhiên, người Ukraine nhận ra rằng việc có được những vũ khí cần thiết là vô cùng khó khăn. Dưới thời chính quyền Joe Biden, Mỹ đã hỗ trợ quân sự đáng kể cho Ukraine, nhưng Kiev vẫn phải nỗ lực vận động hành lang để có được các loại vũ khí chủ chốt như tiêm kích F-16, và chúng chỉ được cung cấp nhỏ giọt sau thời gian dài trì hoãn.
Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã cắt giảm, thậm chí đóng băng viện trợ quân sự cho Ukraine, báo hiệu rằng thời kỳ hỗ trợ hào phóng đã qua.
“Chúng tôi nhận thấy không thể có được tất cả sự hỗ trợ cần thiết, đặc biệt là từ chính quyền Mỹ hiện tại và một số quốc gia ở châu Âu,” Grushetskyi nói. “Người Ukraine hiểu rằng chúng ta cần thực tế hơn và chấp nhận những thực tế mới.”
Nghị sĩ Yehor Cherniev, người đứng đầu phái đoàn Ukraine tại Hội đồng Nghị viện NATO, cho biết: “Chúng tôi sẽ không giành lại được các vùng đất đã bị Nga kiểm soát trong tương lai gần.” Tuy nhiên, ông khẳng định Ukraine sẽ không bao giờ chính thức nhượng lại lãnh thổ cho Nga. “Chúng tôi sẵn sàng chờ đợi, nhưng sẽ không bao giờ công nhận về mặt pháp lý rằng chúng là của Nga,” ông nói.
Việc không công nhận này cho phép giới lãnh đạo Ukraine tránh được các vấn đề pháp lý phức tạp, chẳng hạn như việc tổ chức trưng cầu dân ý toàn quốc để phê chuẩn những thay đổi về biên giới quốc gia, theo yêu cầu của hiến pháp.
Theo Grushetskyi, phần lớn người Ukraine có chung quan điểm rằng việc chấp nhận Nga kiểm soát trên thực tế các vùng lãnh thổ không đồng nghĩa với việc từ bỏ chúng vĩnh viễn.
Tuy nhiên, Tổng thống Vladimir Putin vẫn kiên quyết yêu cầu Ukraine từ bỏ các vùng lãnh thổ mà Nga kiểm soát, cũng như một phần ba diện tích còn lại của Donetsk mà Moscow chưa giành được. Giới chức Ukraine khẳng định điều đó sẽ không xảy ra.
Tổng thống Zelensky cho biết ông đã nói rõ với Tổng thống Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu rằng “về mặt pháp lý, chúng tôi không công nhận” ý tưởng đó. Hơn nữa, nếu quân đội Ukraine rút khỏi phần còn lại của Donetsk, Nga sẽ có bàn đạp rất thuận lợi để tiến đến Kharkov và các trung tâm công nghiệp khác ở miền đông Ukraine.
“Đây không chỉ là vấn đề hiến pháp mà còn là vấn đề sinh tồn của đất nước chúng tôi, liên quan đến những phòng tuyến kiên cố nhất và khoảng cách tới các trung tâm công nghiệp,” ông Zelensky nói. “Nếu Tổng thống Putin giành được vùng lãnh thổ này, ông ấy sẽ cố gắng tiến xa hơn nữa.”
Tổng thống Zelensky hiện đang nỗ lực thuyết phục người đồng cấp Mỹ ủng hộ lập trường về lãnh thổ của Ukraine. Mặc dù vẫn nhận được sự tin tưởng của đa số người dân, nhưng số phận chính trị của ông sẽ phụ thuộc vào việc liệu ông có thể chống lại những yêu cầu từ Nga hay không.
Tymofiy Mylovanov, giám đốc Trường Kinh tế Kiev và cố vấn cho Văn phòng Tổng thống Ukraine, cho biết: “Tình hình vô cùng khó khăn với ông ấy vì theo những gì tôi biết, Tổng thống Zelensky đang chịu rất nhiều áp lực rằng chúng tôi sẽ không còn nhận được hỗ trợ tài chính hay tình báo từ Mỹ nữa. Sẽ có những người dùng nó để chống lại ông ấy. Rất ít người sẽ bảo vệ ông ấy. Bởi vậy, Tổng thống bị giới hạn rất nhiều về mặt chính trị.”
Phản ứng của công chúng Ukraine đối với một thỏa thuận hòa bình vẫn là một ẩn số. Grushetskyi cho rằng khó có khả năng xảy ra các cuộc biểu tình lớn nếu Ukraine đồng ý để Nga kiểm soát những khu vực họ đang chiếm giữ. Tuy nhiên, điều này phải đi kèm với những đảm bảo an ninh vững chắc từ phương Tây, cũng như việc bác bỏ các yêu cầu khác từ Điện Kremlin, chẳng hạn như giảm quy mô quân đội và cho phép Nga can thiệp vào chính trị nội bộ Ukraine.
Nhiều người Ukraine đã kiệt sức vì cuộc xung đột kéo dài và sẽ hoan nghênh việc chấm dứt giao tranh, ngay cả khi các điều khoản của thỏa thuận có thể đổ vỡ sau vài năm nữa.
Oleksandr Kaluhin, một cựu lính biên phòng 43 tuổi, đã cùng vợ rời bỏ nhà cửa ở Donetsk vào năm 2014, khi phe ly khai do Nga hậu thuẫn tấn công. Anh đăng ký tham chiến tại Donetsk vào năm 2016 và sau đó là vào năm 2022, một tuần sau khi Nga phát động chiến dịch ở Ukraine.
Vợ con Kaluhin đã di tản sang Ba Lan và anh chưa gặp lại họ kể từ đó. Anh mong muốn Ukraine giành lại Donetsk để có thể trở về. Tuy nhiên, sau 11 năm, anh không còn tin vào khả năng cho con trai thấy thành phố mà cậu bé chưa từng được nhìn thấy. “Mọi người có thể thực tế với chuyện này hoặc ảo tưởng về những gì sẽ xảy ra,” anh nói. “Những người lính, đặc biệt là những người đã chiến đấu từ năm 2014, đều kiệt sức.”
Khi chiến sự kết thúc, Kaluhin có thể sẽ chuyển đến Ba Lan để sống cùng gia đình và thích nghi với cuộc sống mới. Vợ anh đang làm việc tại một nhà máy chế biến gia cầm và con trai anh đang theo học một trường ở Ba Lan. “Tôi muốn một cuộc sống tốt đẹp hơn cho con trai mình,” anh nói. “Tôi không chỉ muốn nhìn thấy con, tôi muốn được nuôi dạy nó.”
Tuy nhiên, Anastasiia, một người cũng đến từ Donetsk, không đồng ý. Cô đã sống ở đó 8 năm dưới sự kiểm soát của các lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn cho đến khi cuộc xung đột nổ ra vào năm 2022. “Bất kỳ thỏa thuận lãnh thổ nào với đối phương là điều tôi không thể chấp nhận được,” Anastasiia nói. “Hành động nhượng lãnh thổ Ukraine cho Nga không khác gì sự phản bội, phản bội những người coi các vùng đất này là quê hương và phản bội những người đã hy sinh để giải phóng chúng.”
Anastasiia cũng không tin rằng Nga sẽ tuân thủ các điều khoản của bất kỳ thỏa thuận nào. “Cha mẹ tôi vẫn sống dưới sự kiểm soát của họ. Donetsk là quê hương của tôi. Cha mẹ của nhiều bạn bè tôi cũng đang sống tại những thành phố do Nga kiểm soát ở vùng Donetsk và Lugansk,” cô nói. “Việc chấp nhận thỏa thuận đầy hoài nghi này có lẽ sẽ dập tắt hy vọng được gặp lại họ.”
Admin
Nguồn: VnExpress
