Sự hoài niệm về Internet thời kỳ đầu, với những đặc trưng như cộng đồng nhỏ, nội dung chân thực và thiếu vắng thuật toán, đang trỗi dậy mạnh mẽ như một xu hướng đối nghịch với sự phát triển của mạng xã hội hiện đại. Theo các chuyên gia, làn sóng này xuất phát từ sự mệt mỏi của người dùng với các nền tảng tập trung vào tương tác ảo, quảng cáo và thuật toán phức tạp.
Ysabel Gerrard, giảng viên Đại học Sheffield (Anh), nhận định rằng các xu hướng thường lặp lại sau khoảng 20 năm, và hiện tại là thời điểm hoài niệm về những năm 2000. Bà cho rằng, con người có xu hướng nhớ về quá khứ với những điều giản dị, và điều này cũng đúng với công nghệ. Chúng ta hoài niệm về thời kỳ điện thoại còn thô sơ, mọi thứ kết nối bằng dây và sự kết nối trực tuyến chưa chi phối cuộc sống.
Một khảo sát năm 2024 của Harris Poll cho thấy gần 50% người dùng Gen Z tại Mỹ mong muốn các nền tảng như TikTok, Snapchat và X chưa từng xuất hiện. Thậm chí, 21% ước rằng điện thoại thông minh chưa bao giờ được phát minh.
Nắm bắt xu hướng này, nhiều nền tảng mới đang tái hiện trải nghiệm Internet của quá khứ. Perfectly Imperfect, một nền tảng tin tức ra đời năm 2020, đã đặt câu hỏi: “Bạn có nhớ Internet ngày xưa không? Trước khi AI, các thuật toán vô hồn, các CEO kỳ quặc và nội dung rác chiếm lĩnh?”. Ứng dụng mạng xã hội PI.FYI của họ có thiết kế gợi nhớ đến Myspace, trong khi nội dung và không khí tương tự Tumblr, tập trung vào những bài đăng về âm nhạc, phim ảnh và các chủ đề khác. Tyler Bainbridge, nhà đồng sáng lập Perfectly Imperfect, chia sẻ rằng mọi người nói về những gì họ yêu thích, tạo nên một cảm giác rất riêng, giống như Internet thời anh còn trẻ.
Theo The Verge, trong khi Threads và Bluesky theo đuổi phong cách đăng bài ồ ạt, PI.FYI gợi lại kỷ nguyên Internet hai thập kỷ trước, khi cộng đồng người dùng nhỏ, không có thuật toán quản lý nội dung và cơ chế khuyến khích tương tác. Zehra Naqvi, nhà sáng lập Lore, một mạng xã hội dành cho cộng đồng người hâm mộ, nhớ lại những ngày đầu của Internet mang lại cảm giác “nhỏ bé và gần gũi”.
Nhiều startup khác cũng đang đi theo hướng này. Ứng dụng Noplace mô phỏng Myspace, Cosmos lấy cảm hứng từ Tumblr và Pinterest, còn Retro được xây dựng để đưa ý nghĩa sơ khai của Instagram trở lại: chia sẻ ảnh. Ngay cả Tumblr cũng đang phục hồi mạnh mẽ, với Gen Z chiếm khoảng một nửa số người dùng hoạt động hàng tháng. Digg, ứng dụng tổng hợp tin tức từ những năm 2000, cũng đang được giới trẻ “hồi sinh”.
Ngay cả những “ông lớn” như Facebook và Instagram cũng không đứng ngoài xu hướng hoài niệm. CEO Meta Mark Zuckerberg chia sẻ mục tiêu mang “Facebook nguyên bản” trở lại, trong khi Instagram thử nghiệm các tính năng tương tự Myspace, như thêm bài hát vào hồ sơ.
Vậy tại sao nhiều người lại hoài niệm Internet thời xưa? Walid Mohammed, người điều hành The Breadwinners Club, cho rằng hoài niệm đang thực sự là một xu hướng, khơi dậy ký ức và đánh thức cảm xúc trong mỗi người. Ông cho rằng người dùng đang bắt đầu cảm thấy mệt mỏi với mạng xã hội hiện tại.
Amber Atherton, đối tác tại công ty đầu tư mạo hiểm Patron, nhận định rằng vì không còn mạng xã hội thực sự nào nữa, mọi người đang khám phá lại và tái tạo công nghệ từ quá khứ. Các mạng xã hội tiên phong đang dần đánh mất “tính xã hội” vốn có. Ví dụ, Meta thừa nhận thời gian xem nội dung của bạn bè trên Instagram đã giảm.
Orkut Buyukkokten, cựu kỹ sư Google, đang phát triển một nền tảng mới để thúc đẩy cộng đồng và tăng cường kết nối xã hội. Ông bày tỏ sự thất vọng với các mạng xã hội hiện tại vì mang tới sự xấu hổ, bi quan, chia rẽ và lo âu. Ông cho rằng sự lạc quan quan trọng hơn sự tối ưu hóa và các thuật toán được thiết kế để kiếm doanh thu đang gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần.
Tạp chí Inc nhận định rằng các công cụ như Digg được thiết kế theo hướng mở, cho phép người dùng kết nối với bất kỳ ai và khám phá mọi thứ mà không bị thuật toán định hướng. Ngược lại, các công cụ ngày nay hiển thị nội dung để giữ chân người dùng lâu hơn, nhằm đẩy mạnh quảng cáo và đăng ký.
Một số chuyên gia cho rằng AI cũng góp phần khiến người dùng hoài niệm Internet thời xưa. Andy McCune, nhà đồng sáng lập Cosmos, cho rằng con người đang nhớ về thời mà các công cụ công nghệ đem lại cảm giác dễ chịu và không gây ảnh hưởng quá lớn.
Tuy nhiên, Frances Corry, phó giáo sư tại Đại học Pittsburgh, cảnh báo rằng Internet xưa không hoàn toàn chỉ có tính cộng đồng, bạn bè, sự sáng tạo và vui vẻ. Ông cho rằng niềm tin rằng Internet thời kỳ đầu không xoay quanh tiền bạc, danh tiếng và xây dựng hình ảnh cá nhân có thể không đúng. Sự hoài niệm có thể khiến con người “tô hồng” quá khứ.
Admin
Nguồn: VnExpress
