Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng phát triển, nhà toán học Tsvi Benson-Tilsen, sau bảy năm nghiên cứu về cách ngăn chặn những tác động tiêu cực của AI, đã chuyển hướng sang một giải pháp táo bạo: sử dụng công nghệ tiên tiến để tạo ra những đứa trẻ thông minh hơn. Ông tin rằng đây là một trong những hy vọng cuối cùng để trí tuệ con người không bị AI vượt mặt.
Benson-Tilsen, đồng sáng lập Dự án Berkeley Genomics, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ nghiên cứu sàng lọc gene, chia sẻ: “Trực giác mách bảo tôi rằng đây là một trong những niềm hy vọng khả dĩ nhất của chúng ta.”
Ý tưởng này không còn là khoa học viễn tưởng, đặc biệt tại Thung lũng Silicon, nơi nhiều bậc cha mẹ sẵn sàng chi tới 50.000 USD cho các dịch vụ xét nghiệm di truyền mới để sàng lọc phôi theo chỉ số IQ. Những người ủng hộ công nghệ tương lai như Elon Musk cũng kêu gọi những người có trí tuệ xuất chúng sinh con. Thậm chí, các dịch vụ mai mối chuyên nghiệp đang kết nối các giám đốc công nghệ với những người bạn đời tài giỏi, một phần để tạo ra thế hệ con cái thông minh.
Jennifer Donnelly, một nhà mai mối cao cấp với mức phí lên tới 500.000 USD, tiết lộ: “Tôi có ba khách là CEO công nghệ và tất cả đều thích những người học Ivy League.”
Sự say mê với “tối ưu hóa di truyền” phản ánh niềm tin sâu sắc tại Thung lũng Silicon về mối liên hệ giữa tố chất bẩm sinh và thành công. Sasha Gusev, nhà di truyền học thống kê tại Trường Y Harvard, nhận xét: “Tôi nghĩ những người đó tin rằng họ thông minh, thành đạt và xứng đáng ở vị trí như vậy vì họ có ‘gene tốt’. Giờ đây, họ tin rằng mình có công cụ để tạo ra phẩm chất tương tự cho đời con cái.”
Tuy nhiên, xu hướng này đã làm dấy lên nhiều cuộc tranh cãi. Các nhà đạo đức sinh học đã lên tiếng cảnh báo về những hệ lụy tiềm ẩn của các dịch vụ sàng lọc gene mới.
Hank Greely, giám đốc Trung tâm Luật và Khoa học Sinh học tại Đại học Stanford, đặt câu hỏi: “Liệu điều này có công bằng không? Đây là vấn đề mà nhiều người lo ngại. Đó rõ ràng là một cốt truyện khoa học viễn tưởng tuyệt vời. Người giàu tạo ra những thế hệ siêu việt về di truyền và nắm quyền kiểm soát, còn những người còn lại chỉ là thường dân thuộc tầng lớp thấp.”
Mặc dù vậy, tại Thung lũng Silicon, nơi mọi người cởi mở với những ý tưởng mới và các trường mầm non hàng đầu yêu cầu kiểm tra IQ đầu vào, nhiều bậc cha mẹ không quá lo lắng về những vấn đề đạo đức khi sử dụng công nghệ để chọn lọc trí thông minh cho con cái trước khi sinh.
Stephen Hsu, đồng sáng lập Genomic Prediction, một trong những công ty tiên phong cung cấp dịch vụ xét nghiệm di truyền phôi tại Mỹ, cho biết hiện nay có nhiều triệu phú, tỷ phú và những người duy lý ám ảnh với trí thông minh, và họ muốn sử dụng IQ như một tiêu chí để chọn phôi.
Các công ty khởi nghiệp như Nucleus Genomics và Herasight cung cấp dịch vụ dự đoán IQ dựa trên xét nghiệm gene để giúp mọi người chọn phôi cho thụ tinh trong ống nghiệm. Dịch vụ này đặc biệt phổ biến ở Vùng Vịnh San Francisco, với chi phí khoảng 6.000 USD tại Nucleus và lên tới 50.000 USD tại Herasight.
Kian Sadeghi, người sáng lập Nucleus Genomics, nhận xét: “Thung lũng Silicon, họ yêu IQ. Nhưng đó chưa chắc là điều các bậc cha mẹ ở những nơi khác coi trọng nhất. Với những ông bố bà mẹ bình thường ở Mỹ, không phải ai cũng muốn con mình trở thành một học giả Harvard. Họ muốn con mình giống như LeBron James.”
Simone và Malcolm Collins, những người dẫn đầu phong trào khuyến khích sinh đẻ, là một trong những khách hàng của dịch vụ này. Cặp đôi đã có bốn người con thông qua thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) và sử dụng Herasight để phân tích phôi thai.
Simone Collins, hiện đang mang thai, cho biết họ chọn phôi thai hiện tại vì nó có nguy cơ mắc bệnh ung thư thấp, nhưng họ cũng rất vui vì phôi thai đó nằm trong nhóm 1% về khả năng có trí thông minh đặc biệt cao.
Cô chia sẻ: “Chúng tôi chỉ nghĩ điều đó thật tuyệt vời.”
Simone tin rằng trí thông minh cao thường đi kèm với nhiều điều tốt đẹp, như thu nhập cao hơn, nhưng cô thực sự mong có các xét nghiệm gene giúp sàng lọc được mức độ tham vọng của đứa trẻ tương lai.
“Nếu có điểm đa gene cho lòng kiên trì, tham vọng và tính tò mò, chúng tôi sẽ quan tâm hơn nhiều,” cô nói.
Một cặp vợ chồng kỹ sư phần mềm ở Vùng Vịnh San Francisco đã tự nguyện lựa chọn phương pháp IVF vì lo lắng về các bệnh di truyền trong gia đình và mong muốn con cái có thể giải quyết những vấn đề quan trọng của thế giới.
Họ đã lập một bảng tính để xếp hạng mức độ quan trọng của từng đặc điểm, đặt ra những câu hỏi như: “Cần tăng thêm bao nhiêu phần trăm rủi ro mắc bệnh Alzheimer cả đời để cân bằng với việc giảm 1% nguy cơ mắc chứng rối loạn lưỡng cực?”
Sau nhiều cuộc thảo luận, họ đã chọn phôi có tổng điểm cao nhất, đồng thời có chỉ số IQ dự đoán cao thứ ba, để trở thành con gái của họ.
Tuy nhiên, Shai Carmi, phó giáo sư tại Đại học Hebrew ở Jerusalem, cảnh báo rằng mức độ chính xác của các xét nghiệm dự đoán chỉ số IQ vẫn còn hạn chế.
Ông cho biết các mô hình hiện tại chỉ giải thích được khoảng 5-10% khác biệt về khả năng nhận thức giữa các cá nhân. Nếu các bậc cha mẹ xếp hạng phôi thai theo chỉ số IQ dự đoán, con họ có thể tăng thêm trung bình 3-4 điểm IQ so với việc chọn ngẫu nhiên.
“Điều này không thể biến con bạn thành thần đồng,” Carmi nhấn mạnh.
Các chuyên gia cũng cảnh báo về những hậu quả không lường trước được từ xu hướng sàng lọc này. Gusev, nhà di truyền học thống kê tại Harvard, cho biết: “Khi chọn phôi thai mà bạn nghĩ là có chỉ số IQ cao nhất, cùng lúc, bạn cũng có thể vô tình chọn phải phôi có nguy cơ cao nhất mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ.”
Các học giả cũng lưu ý rằng có những cách truyền thống hơn để sinh con thông minh hơn, như giáo dục hoặc kết hôn với một người thông minh khác.
Paula Amato, bác sĩ hiếm muộn tại Đại học Y khoa và Khoa học Oregon, cho hay: “Cách làm đó có lẽ thú vị hơn.”
Ở Thung lũng Silicon, ngay cả những cách tiếp cận truyền thống cũng có thể tốn kém khi các CEO công nghệ thường thuê chuyên gia mai mối để tìm bạn đời thông minh.
Donnelly, chuyên gia mai mối cao cấp tại Dallas, cho biết: “Trí thông minh và chỉ số IQ cao được thảo luận mọi lúc, mọi nơi,” đồng thời nói thêm rằng những khách hàng này đều suy tính về con cái tương lai của họ.
“Họ muốn nuôi dạy những đứa con có thành tích cao. Họ không chỉ nghĩ về tình yêu, họ còn nghĩ về di truyền học, kết quả học tập và di sản,” Donnelly nói.
Dự án Berkeley Genomics đặt mục tiêu tạo ra những đứa trẻ thông minh hơn do lo sợ AI gây ra rủi ro hiện sinh cho loài người. Stephen Hsu, đồng sáng lập Genomic Prediction, giải thích: “Họ tin rằng một trong những cách khả thi để tạo ra AI an toàn là chúng ta phải có những con người thông minh hơn để xây dựng chúng.”
Benson-Tilsen, người đi đầu trong nỗ lực này, cho biết ông muốn “tạo điều kiện cho các bậc cha mẹ đưa ra những lựa chọn về gene, trong đó có cả việc nâng cao chỉ số IQ kỳ vọng của con cái họ.”
Ông tin rằng những người có trí tuệ cao hơn có thể tìm ra cách để khiến AI trở nên phù hợp với các giá trị của nhân loại. “Tôi quan tâm đến những thứ có thể tạo ra tác động lớn và những thứ sẽ tạo ra nhiều thiên tài hơn, theo đúng nghĩa của từ này,” Benson-Tilsen nhấn mạnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
