Tại Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, bác sĩ Hoàng Tiến Minh đã tiếp nhận và chẩn đoán trường hợp của anh Đạt bị phản vệ độ hai sau khi ăn ghẹ xanh. Ngay lập tức, anh Đạt được tiêm adrenaline để ngăn chặn phản ứng trở nên nghiêm trọng hơn, tiến triển thành sốc phản vệ. Điều đáng nói là, dù có tiền sử dị ứng với gạch cua đồng, anh Đạt đã nhiều lần ăn ghẹ xanh mà không gặp bất kỳ vấn đề gì trước đây.
Một trường hợp khác là chị Nga, 45 tuổi, nhập viện với các triệu chứng như nổi mề đay, ngứa toàn thân và mệt mỏi sau một bữa tiệc hải sản. Các triệu chứng của chị Nga bắt đầu xuất hiện vào sáng hôm sau và ngày càng trở nên nghiêm trọng. Bác sĩ chẩn đoán chị bị phản vệ độ một, chủ yếu biểu hiện ngoài da, và tiến hành kê đơn thuốc, đồng thời theo dõi tình trạng sức khỏe của chị trong vòng 24 giờ. Chị Nga là người duy nhất trong gia đình gặp phải tình trạng này sau bữa tiệc.
Theo bác sĩ Hoàng Tiến Minh, phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính nghiêm trọng, có thể gây tử vong chỉ trong một khoảng thời gian ngắn sau khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng. Sốc phản vệ là mức độ nguy hiểm nhất của phản vệ, xảy ra khi bệnh nhân bị tụt huyết áp hoặc suy tuần hoàn. Tình trạng này gây rối loạn hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể do sự giải phóng ồ ạt các chất trung gian từ tế bào mast và basophil. Các nguyên nhân gây phản vệ rất đa dạng, trong đó phổ biến nhất là thực phẩm, thuốc, nọc côn trùng và hóa chất.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Phúc Tân từ khoa Miễn dịch Lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết rằng tình trạng phản vệ, dị ứng hoặc nổi mề đay do các loại thực phẩm quen thuộc không phải là hiếm gặp. Điều này có thể xảy ra ngay cả với những người đã tiêu thụ các loại thực phẩm này nhiều lần trước đó, như trường hợp của anh Đạt và chị Nga. Nguyên nhân chính của phản vệ là do cơ chế mẫn cảm của hệ miễn dịch.
Khi cơ thể tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, chẳng hạn như protein trong hải sản, hệ thống miễn dịch có thể phản ứng bằng cách tạo ra các kháng thể IgE đặc hiệu một cách âm thầm, mà không gây ra bất kỳ biểu hiện nào ra bên ngoài. Tuy nhiên, trong những lần tiếp xúc tiếp theo, nếu lượng tác nhân gây dị ứng đủ lớn hoặc khi cơ thể có các yếu tố thúc đẩy như uống rượu bia, vận động gắng sức, nhiễm virus, sử dụng thuốc giảm đau hoặc trong chu kỳ kinh nguyệt, phản ứng dị ứng có thể bùng phát mạnh mẽ và dẫn đến phản vệ. Bác sĩ Tân giải thích: “Đây là lý do tại sao nhiều người bệnh nghĩ rằng việc ăn các loại thực phẩm này không gây hại gì, cho đến khi cơ thể phản ứng dữ dội.”
Các loài giáp xác như tôm, cua, ghẹ thường gây ra các phản ứng nặng do chứa tropomyosin, một loại protein bền vững với nhiệt độ và không bị phá hủy khi nấu chín. Protein này có khả năng gây ra phản ứng chéo giữa nhiều loài khác nhau. Đối với cá, tác nhân gây dị ứng chính là parvalbumin, trong khi ở các loài thân mềm như mực, sò, nghêu, tác nhân gây dị ứng có thể là tropomyosin hoặc arginine kinase. Sự khác biệt trong cấu trúc protein này là nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau về nguy cơ và mức độ phản ứng dị ứng giữa các loại hải sản.
Phản vệ có thể xảy ra không chỉ ngay sau khi ăn mà còn có thể khởi phát muộn hơn, thậm chí sau nhiều giờ, đặc biệt là khi tác nhân gây dị ứng được hấp thụ chậm hoặc liên quan đến các phân tử đặc biệt như galactose-α-1,3-galactose trong trường hợp dị ứng thịt đỏ. Trường hợp của anh Đạt cho thấy, tiền sử dị ứng với gạch cua đồng cho thấy rằng cơ thể anh đã có phản ứng từ trước. Những lần ăn hải sản sau đó có thể đã xuất hiện các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, da nổi mẩn đỏ, ngứa… nhưng không rõ ràng và dễ bị bỏ qua. Đến lần này, phản ứng dị ứng trở nên mạnh hơn và bùng phát thành phản vệ độ hai.
Một số trường hợp còn có thể gặp phải phản vệ hai pha, trong đó các triệu chứng tái phát nhiều giờ sau khi tưởng chừng như đã qua cơn nguy hiểm. Do đó, bệnh nhân cần được theo dõi tại cơ sở y tế trong khoảng thời gian từ 4 đến 24 giờ sau khi bị phản vệ, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng.
Bác sĩ Tân khuyến cáo mọi người cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất khi có các dấu hiệu cảnh báo của phản vệ, bao gồm khó thở, khò khè, cảm giác siết chặt cổ họng, chóng mặt, tụt huyết áp, vã mồ hôi, lạnh tay chân, nôn ói, đau bụng dữ dội, nổi mề đay lan rộng kèm theo phù môi, lưỡi hoặc mí mắt. Ngay cả khi chỉ xuất hiện mề đay và ngứa da sau khi tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ, người bệnh cũng không nên chủ quan, vì sốc phản vệ đôi khi bắt đầu bằng những biểu hiện ngoài da rất nhẹ. Điều quan trọng là không tự ý sử dụng thuốc chống dị ứng để chờ qua cơn, vì điều này có thể làm mất đi cơ hội được xử trí đúng cách và kịp thời. Sốc phản vệ cần được can thiệp khẩn cấp bằng cách tiêm hoạt chất epinephrine (adrenaline) và theo dõi sát để tránh các diễn tiến nguy hiểm hơn.
Bất kỳ ai được chẩn đoán mắc dị ứng hoặc sốc phản vệ nên tránh các tác nhân và yếu tố nguy cơ đã được xác định là nguyên nhân gây bệnh. Trong trường hợp được bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc, bệnh nhân nên mang theo bút tiêm adrenaline. Một người có thể bị dị ứng hoặc sốc phản vệ do một hoặc nhiều tác nhân gây dị ứng cùng một lúc, nhưng tác nhân này có thể không gây bệnh suốt đời do sự dung nạp và thích nghi miễn dịch của cơ thể. Bệnh nhân nên đến khám tại chuyên khoa Miễn dịch Lâm sàng để thực hiện các xét nghiệm IgE đặc hiệu hoặc test lẩy da để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và được điều trị phù hợp.
Admin
Nguồn: VnExpress
