Nhà báo Pedro de Oliveira, 77 tuổi, vẫn nhớ như in những buổi chiếu phim bí mật cách đây hơn nửa thế kỷ, những thước phim do Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam gửi đến. “Cảnh tượng thật kinh hoàng và ám ảnh. Chúng tôi không thể thờ ơ,” ông hồi tưởng.
Những thước phim đó đã giúp Pedro và bạn bè biến những rạp chiếu nhỏ thành nơi truyền bá sự thật về tội ác chiến tranh của quân đội Mỹ tại Việt Nam đến sinh viên khắp Brazil.
Tuy nhiên, con đường đấu tranh cho sự thật này đã khiến Pedro phải trả giá đắt. Ông đã 7 lần bị cầm tù và dang dở việc học hành. Lần đầu tiên, khi còn là một chàng trai đôi mươi, ông bị bắt trong một cuộc biểu tình nhân ngày Quốc tế Lao động ở São Paulo. Lần thứ hai, với tư cách là Chủ tịch sinh viên ngành Khoa học Xã hội, ông bị bắt khi đang trình chiếu những thước phim về chiến tranh Việt Nam.
Trong tù, Pedro phải chịu đựng nhiều hình thức tra tấn, trong đó ám ảnh nhất là điện giật. Ông kể lại: “Cơ thể tôi co giật dữ dội, hàng nghìn mạch máu như muốn vỡ tung. Tôi ngất đi rồi tỉnh lại để tiếp tục bị giày vò.”
Năm lần khác, ông bị bắt vì các hoạt động báo chí liên quan đến phong trào cộng sản. Dưới chế độ quân sự Brazil lúc bấy giờ, người dân có thể bị bắt mà không cần xét xử, chỉ cần xuống đường phản đối chiến tranh Việt Nam cũng đủ bị coi là “đe dọa an ninh quốc gia”. Pedro cho biết nhiều đồng chí của ông đã không bao giờ trở về. Dù may mắn sống sót, nhưng hàng chục năm trong tù đã để lại những dấu ấn không thể xóa nhòa. Sau lần thứ bảy ra tù, ông bắt đầu nghiên cứu sâu hơn về các phong trào quốc tế.
Khi tìm hiểu sâu về lịch sử Việt Nam, Pedro như khám phá ra một “kho báu”. Ông chia sẻ: “Từ những trang sử chống Nguyên Mông, kháng chiến chống Pháp cho tới cuộc chiến trường kỳ chống Mỹ, tôi nhận ra sự kiên cường của một dân tộc nhỏ bé chính là sức mạnh giúp họ liên tiếp đánh bại những đế quốc hùng mạnh nhất.”
Từ đó, Việt Nam trở thành nguồn cảm hứng lớn cho sự nghiệp báo chí của ông. Trong số các tác phẩm đã đăng trên báo chí Brazil, một số tập trung vào giai đoạn Nguyễn Ái Quốc dừng chân ở Rio de Janeiro khi mới 21 tuổi trên hành trình tìm đường cứu nước.
Trong một bài viết trên tờ Vermelho năm 2021, Pedro nhấn mạnh rằng khát vọng lật đổ ách áp bức của chủ nghĩa thực dân không phải là duy nhất của Nguyễn Ái Quốc. Tuy nhiên, hành trình của Người mang những dấu ấn riêng biệt. Nguyễn Ái Quốc đã đặt chân đến những vùng đất đang chịu sự thống trị của các đế quốc ở châu Phi và Mỹ Latinh. Tại Brazil, Người đã gặp José Leandro da Silva, một thủy thủ da đen, người lãnh đạo cuộc Khởi nghĩa Chibata.
Bài báo của Pedro viết: “Hồ Chí Minh tận mắt chứng kiến sự bóc lột thuộc địa và bất bình đẳng xã hội sâu sắc ở Brazil thời bấy giờ.” Ông cho rằng những trải nghiệm này đã góp phần hình thành tư tưởng giải phóng dân tộc mà Người theo đuổi suốt đời.
Năm 2022, cuốn sách “Hồ Chí Minh: Cuộc đời và sự nghiệp vị lãnh tụ giải phóng dân tộc Việt Nam” của Pedro đã giành giải Nhất Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ VIII, một giải thưởng cấp quốc gia thường niên do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tổ chức.
Pedro kể lại hành trình viết sách đầy gian nan, khi ông không tìm thấy tài liệu nào bằng tiếng Bồ Đào Nha, nên phải tự tìm tòi bằng vốn tiếng Anh và Tây Ban Nha hạn chế. Từ các tác phẩm của Hồ Chí Minh, ông tìm đến hồi ký của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ McNamara và nghiên cứu các phân tích của học giả Hans Morgenthau về những sai lầm trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Ông đã dành nhiều ngày làm việc tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, gặp gỡ các học giả tại Viện Hàn lâm Khoa học ở Hà Nội và Đà Nẵng, nghiên cứu từng số báo Nhân Dân. Với ông, mỗi tư liệu như một viên gạch xây nên nền móng cho cuốn sách.
Khi nhận giải thưởng, Pedro đã xúc động nói trên sân khấu Nhà hát lớn: “Giải thưởng này tôi muốn dành cho những chiến sĩ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, những người đã gửi những thước phim làm thay đổi cả cuộc đời tôi.”
Ngoài tình yêu sâu sắc dành cho Việt Nam, trên cương vị Tổng thư ký Hội hữu nghị Brazil – Việt Nam, Pedro đã nỗ lực đưa tư tưởng Hồ Chí Minh và kinh nghiệm phát triển của Việt Nam đến gần hơn với nhân dân Brazil và các nước Mỹ Latinh. Hội hiện đang xuất bản cuốn sách về cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh bằng tiếng Tây Ban Nha, với mong muốn di sản của Người sẽ lan tỏa rộng hơn nữa.
Pedro chia sẻ: “Một dự án đặc biệt khác mà tôi đang theo đuổi là nghiên cứu dấu ấn của Hồ Chí Minh tại Brazil năm 1912, khi Người đến Rio de Janeiro, bị bệnh và phải ở lại chữa trị vài tháng. Đây là một chương sử quan trọng, góp phần khơi dậy phong trào chống phân biệt chủng tộc và bảo vệ quyền lợi cho công nhân ngành hàng hải Brazil.”
Bên cạnh các hoạt động nghiên cứu, Hội hữu nghị Brazil – Việt Nam còn đóng vai trò là cầu nối văn hóa, thể thao, kinh tế và thương mại giữa hai quốc gia. Hội đang hợp tác với Bộ Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo Brazil để mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực mũi nhọn như chất bán dẫn và hàng không, hướng tới lợi ích chung cho cả hai nước.
Trong những ngày đầu tháng 9 vừa qua, Pedro đã trở lại Việt Nam lần thứ tư. Ông bày tỏ sự ấn tượng trước cảnh người dân cắm trại dọc hai bên đường, kiên nhẫn chờ đợi lễ diễu binh kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.
Trong chuyến đi này, nhà báo Pedro và một số bạn bè quốc tế đã được Đảng và Nhà nước gặp mặt, tri ân và khen thưởng. Ông bày tỏ niềm vinh hạnh và trân trọng từng cơ hội trở lại đất nước mà ông yêu mến, bởi mỗi lần đến đây, ông lại có thêm cơ hội học hỏi về lịch sử, xã hội, chính trị và kinh tế của Việt Nam.
Pedro kết luận: “Khi chuẩn bị cho Đại hội XVI Đảng Cộng sản Brazil vào tháng 10 tới, chúng tôi coi kinh nghiệm của Việt Nam như một tấm gương để học hỏi.”
Admin
Nguồn: VnExpress
