**Nâng cao quyền lựa chọn cho khách hàng sử dụng điện**
Ngày 20/8, Tổng Bí thư Tô Lâm, thay mặt Bộ Chính trị, đã ký ban hành Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Nghị quyết này đặt ra yêu cầu phát triển thị trường năng lượng theo hướng tăng cường tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả, đồng thời đảm bảo an ninh năng lượng. Trong đó, việc triển khai hiệu quả cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) và tăng quyền lựa chọn nhà cung cấp điện cho khách hàng được đặc biệt nhấn mạnh.
Hiện nay, mặc dù EVN không còn độc quyền trong khâu sản xuất điện, tập đoàn này vẫn là đơn vị mua điện duy nhất trên thị trường bán buôn, đồng thời nắm giữ độc quyền hệ thống truyền tải và bán lẻ điện. Điện năng đang được phân phối đến người dân và doanh nghiệp thông qua các công ty điện lực trực thuộc EVN. Tuy nhiên, theo Luật Điện lực 2024, khi thị trường điện cạnh tranh hoàn thiện, khâu bán lẻ điện sẽ được tách bạch, tạo điều kiện cho người tiêu dùng có quyền lựa chọn đơn vị cung cấp điện phù hợp với nhu cầu của mình, thay vì chỉ mua điện từ EVN như hiện tại.
Nghị quyết 70 cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện hệ thống giao dịch điện, bao gồm cơ chế hợp đồng mua bán điện (PPA) minh bạch, ổn định, dài hạn, nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư.
Ngoài ra, Nghị quyết khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án đầu tư hạ tầng lưu trữ năng lượng, như pin tích trữ, kho LNG, kho xăng dầu, cả trên đất liền và trên biển. Cơ chế giá truyền tải điện cũng cần được đổi mới để thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân.
Trên thực tế, Việt Nam đã có quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa các đơn vị phát năng lượng tái tạo (như điện mặt trời, điện gió) với khách hàng sử dụng điện lớn. Theo số liệu từ các công ty điện lực, hiện có khoảng 7.700 khách hàng đủ điều kiện tham gia cơ chế này, chiếm khoảng 40% tổng điện năng tiêu thụ của cả nước. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng cơ chế DPPA hiện tại vẫn chưa thực sự hấp dẫn do còn nhiều ràng buộc về pháp lý, hạ tầng và cơ chế giá, khiến cả nhà đầu tư và khách hàng còn dè dặt.
**Mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn 2045**
Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị, ngành năng lượng đã duy trì được sự tăng trưởng ổn định, cơ bản bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Tuy nhiên, Bộ Chính trị cũng chỉ ra rằng ngành này vẫn còn nhiều hạn chế về thể chế, chính sách và công tác quản lý. Tiến độ thực hiện nhiều dự án điện còn chậm, tiềm năng về năng lượng chưa được khai thác hiệu quả, dẫn đến nguy cơ thiếu điện trong giai đoạn tăng trưởng cao.
Nghị quyết 70 đặt ra mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ có tổng cung năng lượng sơ cấp khoảng 150-170 triệu tấn dầu quy đổi, tổng công suất các nguồn điện khoảng 183-236 GW, và tổng sản lượng điện khoảng 560-624 tỷ kWh. Tỷ lệ năng lượng tái tạo trong tổng cung năng lượng sơ cấp sẽ chiếm khoảng 25-30%. Tiêu thụ năng lượng cuối cùng dự kiến đạt khoảng 120-130 triệu tấn dầu quy đổi.
Với tầm nhìn đến năm 2045, Bộ Chính trị yêu cầu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, phát triển thị trường năng lượng theo hướng cạnh tranh lành mạnh, minh bạch và hiệu quả.
Để đạt được các mục tiêu này, cần đẩy mạnh cơ cấu lại ngành điện, tăng tính cạnh tranh, minh bạch và bền vững. Các loại nguồn năng lượng phải được phát triển cân đối, hợp lý, đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế – xã hội và thực hiện các cam kết quốc tế về giảm phát thải. Các dự án nguồn điện có công suất lớn, hiệu quả cao và thân thiện với môi trường sẽ được ưu tiên phát triển.
**Ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo**
Nghị quyết cũng đề ra những mục tiêu cụ thể cho việc phát triển các nguồn điện. Các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 được yêu cầu sớm triển khai với các đối tác phù hợp, đưa vào vận hành trong giai đoạn 2030 – 2035. Đồng thời, Việt Nam cần xây dựng chương trình phát triển điện hạt nhân theo các quy mô linh hoạt và các nhà máy điện hạt nhân lắp ráp module nhỏ.
Đối với thủy điện, Việt Nam định hướng mở rộng tối đa công suất các nhà máy hiện có, tiếp tục phát triển có chọn lọc một số dự án nhỏ và vừa, và đẩy nhanh tiến độ các dự án thủy điện tích năng. Phát triển thủy điện cần gắn với tăng cường hợp tác và nhập khẩu điện dài hạn từ nước ngoài.
Điện gió và điện mặt trời được ưu tiên phát triển phù hợp với khả năng đảm bảo an toàn hệ thống và giá thành hợp lý, đặc biệt là các nguồn tự sản tự tiêu và điện mặt trời mái nhà. Bộ Chính trị yêu cầu sớm xây dựng chính sách tháo gỡ khó khăn và tạo cơ chế đột phá cho phát triển điện gió ngoài khơi, đồng thời nghiên cứu giao nhiệm vụ cho một số doanh nghiệp nhà nước và tư nhân phát triển các dự án điện gió ngoài khơi quy mô lớn.
Nhiệt điện khí được phát triển theo hướng ưu tiên sử dụng nguồn khí trong nước. Các dự án điện khí và LNG cần được rà soát và tháo gỡ khó khăn để đẩy nhanh tiến độ triển khai, đặc biệt là về cơ chế và giá mua bán điện. Cần có cơ chế khuyến khích chuyển đổi nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện than.
Ngoài ra, Bộ Chính trị yêu cầu xây dựng và triển khai chiến lược dự trữ năng lượng quốc gia, đầu tư xây dựng các hệ thống pin lưu trữ quy mô lớn và các loại hình lưu trữ tiên tiến khác.
**Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao**
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành năng lượng, Bộ Chính trị yêu cầu xây dựng đề án đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa ngành năng lượng vào danh mục ngành đào tạo trọng điểm. Mục tiêu là đào tạo tối thiểu 25.000 – 35.000 kỹ sư, chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt ưu tiên cho ngành năng lượng hạt nhân.
Đồng thời, Việt Nam cần có chính sách ưu tiên đào tạo nhân lực chất lượng cao và thu hút chuyên gia nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài về nước làm việc trong lĩnh vực năng lượng hạt nhân, năng lượng tái tạo và năng lượng mới.
Admin
Nguồn: VnExpress
