Theo ước tính của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), hơn một trên bảy người trưởng thành ở Mỹ mắc bệnh thận mạn tính (CKD). Điều này tương đương với 35,5 triệu người, chiếm 14% dân số. Đáng lo ngại là có tới 90% trong số này không hề biết mình mắc bệnh. CKD là tình trạng thận bị tổn thương theo thời gian, suy giảm khả năng lọc máu hiệu quả, dẫn đến tích tụ dịch và độc tố trong cơ thể, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.
Các bác sĩ cảnh báo rằng một số thói quen tưởng chừng “lành mạnh” lại có thể âm thầm gây hại cho thận.
**Tiêu thụ quá nhiều protein**
Đây là một trong những thói quen “lành mạnh” được các chuyên gia đặc biệt lưu ý về khả năng gây hại cho thận, nhất là khi nhiều người lạm dụng các loại thức uống giàu protein trong quá trình tập luyện. Bác sĩ David Shusterman, chuyên khoa tiết niệu, cho biết: “Việc ăn gấp đôi hoặc gấp ba lượng protein được khuyến nghị không giúp xây dựng cơ bắp nhiều hơn, mà chỉ khiến thận phải làm việc quá sức.”
Một nghiên cứu năm 2020 trên tạp chí Journal of the American Society of Nephrology (JASN) đã chỉ ra mối liên hệ giữa chế độ ăn giàu protein và sự gia tăng tỷ lệ mắc mới CKD, do thận phải chịu trách nhiệm lọc protein từ máu. Theo thời gian, gánh nặng này có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng.
Bác sĩ Tim Pflederer, chuyên khoa thận và Giám đốc y tế của Evergreen Nephrology, cho biết thêm rằng protein từ thịt động vật đặc biệt nguy hiểm đối với những người đã mắc CKD. Ông khuyến nghị nên chuyển từ protein động vật sang protein thực vật như các loại đậu, đậu nành, hạt và ngũ cốc nguyên hạt như diêm mạch (quinoa) và đậu lăng.
Một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Nutrients kết luận rằng chế độ ăn chay giúp cơ thể xử lý tốt hơn các biến chứng của bệnh thận mạn tính (CKD). Bác sĩ Shusterman gợi ý nên theo dõi lượng protein nạp vào: “Hãy tính khoảng 0,8-1 gram protein cho mỗi kg trọng lượng cơ thể hàng ngày, trừ khi có chỉ định khác từ bác sĩ.”
**Uống thực phẩm chức năng**
Các bác sĩ cũng cảnh báo rằng một số loại thực phẩm bổ sung phổ biến có thể âm thầm gây hại cho thận, đặc biệt khi sử dụng với liều lượng cao. Ví dụ, nghệ, vitamin C hay canxi có thể dẫn đến sỏi thận, trong khi vitamin D lại nguy hiểm cho người mắc bệnh thận mạn tính. Tình trạng lạm dụng này ngày càng phổ biến trong bối cảnh thị trường thực phẩm bổ sung trị giá hàng tỷ đô la tại Mỹ không được FDA kiểm soát chặt chẽ trước khi sản phẩm được đưa ra thị trường.
Dược sĩ HaVy Ngo-Hamilton, nhà tư vấn lâm sàng của BuzzRx, giải thích: “Các sản phẩm bổ sung vitamin D có thể tương tác với chất gắn kết phốt phát chứa nhôm, vốn thường được dùng để giảm nồng độ phốt phát trong máu ở bệnh nhân thận mạn tính. Do đó, vitamin D có thể làm tăng nồng độ nhôm đến mức có hại ở những người này.”
Không chỉ vậy, các sản phẩm bổ sung kali cũng có thể gây nguy hiểm. Điều đáng lo ngại là một số loại thảo dược bổ sung cũng chứa kali mà người dùng có thể không hề hay biết. Một thành viên của Hiệp hội Dược lâm sàng Mỹ (ACCP) cho biết: “Những người bị bệnh thận mạn tính, đặc biệt là những người đang chạy thận, phải kiểm soát rất kỹ lượng kali ăn uống hàng ngày để tránh bị tích tụ trong máu.”
**Uống trà thải độc**
Trà thải độc thường được quảng cáo với công dụng loại bỏ độc tố và chất thải dư thừa, đồng thời thúc đẩy giảm cân. Tuy nhiên, có rất ít bằng chứng khoa học ủng hộ những tuyên bố này. Bác sĩ Shusterman cho biết những sản phẩm này thậm chí có thể gây hại cho thận.
Thứ nhất, các loại trà này thường chứa chất lợi tiểu, làm tăng lượng nước tiểu (do đó gây “giảm cân” nhanh chóng). Điều này có thể dẫn đến mất nước và mất cân bằng điện giải, cả hai đều gây căng thẳng cho thận. Trà thải độc cũng thường chứa các thành phần thảo dược không được kiểm soát như rễ cam thảo, lá phan tả diệp (Senna leaf), đều có hại cho thận.
Bác sĩ Shusterman nhấn mạnh: “Cách giải độc tốt nhất chính là bộ máy mà cơ thể bạn đã có sẵn: thận của bạn. Hãy hỗ trợ chúng bằng thực phẩm toàn phần, chất xơ và uống đủ nước. Hãy bỏ qua các trào lưu nhất thời và tin vào cơ chế sinh học của bạn.”
**Uống quá nhiều nước**
Việc uống quá nhiều nước, đặc biệt là trong một thời gian ngắn, có thể gây hại. Thận chịu trách nhiệm cân bằng lượng nước và chất điện giải (như natri) trong cơ thể, nhưng chúng chỉ có thể xử lý khoảng 0,8 đến 1,0 lít nước mỗi giờ. Nếu uống nước nhanh hơn tốc độ thận có thể lọc, các chất điện giải trong máu có thể bị pha loãng.
Chuyên gia dinh dưỡng Kristin Koskinen tại Richland, Washington, cho biết: “Uống quá nhiều nước có thể dẫn đến tình trạng gọi là hạ natri máu (hyponatremia), một sự sụt giảm nồng độ natri trong máu đến mức nguy hiểm.”
Bà giải thích thêm rằng natri là một chất điện giải quan trọng, đóng vai trò như “người điều phối giao thông” của cơ thể, có chức năng điều chỉnh việc phân bổ nước đi khắp cơ thể và lượng nước được đưa đến bàng quang. “Mặc dù tình trạng ngộ độc nước tương đối hiếm gặp, nhưng nó vẫn có thể xảy ra nếu bạn uống nhiều hơn lượng nước mà cơ thể có thể bài tiết,” bà Koskinen nói.
Bác sĩ Shusterman đưa ra lời khuyên: “Hãy uống khi khát.” Ông cũng chỉ ra rằng nước tiểu nên có màu vàng nhạt nếu bạn đã uống đủ nước.
**Dùng thuốc giảm đau NSAID**
Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin, ibuprofen (Advil, Motrin) và naproxen (Aleve) là những loại thuốc không kê đơn được sử dụng rộng rãi để giảm đau, viêm và sốt. Do chúng không gây nghiện và dễ dàng mua được, nhiều người sử dụng chúng mà không suy nghĩ. Tuy nhiên, lạm dụng NSAID là “con đường nhanh nhất dẫn đến căng thẳng cho thận,” theo bác sĩ Shusterman.
Ông khuyên rằng chỉ nên dùng thuốc giảm đau khi thực sự cần thiết. “Đối với những cơn đau nhức hàng ngày, phương pháp tốt nhất là giãn cơ, ngủ đủ giấc và bù nước. Chườm đá và chườm nóng có thể mang lại hiệu quả kỳ diệu mà không gây rủi ro cho thận.”
Admin
Nguồn: VnExpress
