Bộ Nội vụ đang thu thập ý kiến đóng góp cho dự thảo Luật Viên chức sửa đổi, một văn bản pháp lý được kỳ vọng sẽ mang đến những thay đổi lớn trong công tác quản lý, tuyển dụng và đánh giá viên chức. Ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức – Viên chức, đã chia sẻ với VnExpress về những điểm mới của dự án luật này.
Ông Long cho biết, sau gần 15 năm thi hành, Luật Viên chức hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế. Dự thảo Luật Viên chức sửa đổi, với 6 chương và 42 điều (giảm 20 điều so với luật hiện hành), tập trung vào việc đổi mới toàn diện công tác tuyển dụng, quản lý và sử dụng viên chức. Một trong những vấn đề lớn nhất là quy định tuyển dụng hiện tại chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới mạnh mẽ của bộ máy tổ chức và sự liên thông giữa khu vực công và tư, chưa thu hút được những người có kinh nghiệm và tài năng. Cơ chế thi, xét tuyển còn rườm rà và chưa phản ánh đúng năng lực cần thiết cho vị trí tuyển dụng.
Ngoài ra, việc phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo mức độ tự chủ tài chính chưa phản ánh đúng bản chất cung cấp dịch vụ công, dẫn đến các chính sách đặc thù không phù hợp. Cơ chế quản lý tài chính và nhân sự áp dụng đồng loạt theo phân loại này gây ra sự thiếu công bằng và không tạo động lực cải cách cho các đơn vị. Việc sửa đổi luật lần này nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người dân, đồng thời tạo ra sự cạnh tranh giữa đội ngũ viên chức với khu vực tư và đáp ứng những đòi hỏi khắt khe của xã hội.
Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo là mở rộng quyền của viên chức, bao gồm cả quyền hành nghề ngoài đơn vị công tác. Mục tiêu của việc này là giải phóng sức lao động và nâng cao thu nhập cho viên chức. Theo đó, viên chức được phép ký hợp đồng thực hiện các hoạt động nghề nghiệp ngoài đơn vị đang công tác, tuy nhiên, mỗi người chỉ được là viên chức tại một cơ quan để tránh xung đột lợi ích. Viên chức có thể tham gia thỉnh giảng hoặc làm hợp đồng dịch vụ tại các đơn vị khác.
Luật hiện hành quy định viên chức chỉ được ký hợp đồng vụ việc với cơ quan, tổ chức khác khi đã hoàn thành nhiệm vụ được giao và được sự đồng ý của người đứng đầu đơn vị công lập. Dự thảo sửa đổi đã bổ sung quy định rõ ràng hơn, cho phép viên chức ký hợp đồng vụ việc hoặc công việc thường xuyên ngoài cơ quan, miễn là không trái với hợp đồng chính. Đây là một bước chuyển đổi quan trọng, từ tư duy “xin được làm” sang “được làm những gì không trái thỏa thuận”, coi năng lực của viên chức như một loại “hàng hóa sức lao động” có giá trị cần được phát huy.
Sự thay đổi này sẽ tạo ra sự cạnh tranh giữa các đơn vị để giữ chân nhân lực chất lượng cao. Các đơn vị muốn giữ được bác sĩ, giáo viên giỏi sẽ phải trả lương và thưởng xứng đáng. Điều này buộc các đơn vị phải tự chủ và phát triển mạnh mẽ hơn, đồng thời nâng cao giá trị của viên chức trên thị trường lao động. Kết quả là viên chức sẽ có động lực phát triển chuyên môn và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho người dân.
Dự luật cũng sửa đổi và thể chế hóa Nghị quyết 57, cho phép viên chức góp vốn, thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp do đơn vị mình lập ra hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu và sản phẩm. Họ cũng có thể góp vốn và phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Đối với các hoạt động sáng tạo và nghiên cứu khoa học có rủi ro cao, dự thảo xem xét miễn, giảm trách nhiệm trong một số trường hợp để khuyến khích sự sáng tạo và dám nghĩ, dám làm, nhưng vẫn phải tuân thủ khuôn khổ pháp luật.
Dự thảo cũng đề xuất bỏ “hạng” chức danh nghề nghiệp trong Luật, thay vào đó, cách tiếp cận mới sẽ dựa trên vị trí việc làm, gắn với lương và cơ chế chấm dứt hợp đồng. Theo đó, sẽ không còn quy định về hạng chức danh trong Luật mà sẽ được quy định trong nghị định của Chính phủ để tránh gây khó khăn cho viên chức trong việc thi, xét thăng hạng khi bản chất công việc không thay đổi. Trong đơn vị sự nghiệp công lập sẽ có ba nhóm vị trí: lãnh đạo quản lý, chuyên môn nghiệp vụ và hỗ trợ. Tiền lương sẽ được trả theo vị trí việc làm, năng lực và kết quả, thay vì gắn với “hạng”.
Việc đánh giá viên chức sẽ dựa trên nguyên tắc “có vào, có ra, có lên, có xuống”, và kết quả đánh giá sẽ là căn cứ để quy hoạch, đào tạo và bổ nhiệm. Phương thức đánh giá cụ thể sẽ do từng đơn vị sự nghiệp chủ động quyết định, trong khung tiêu chí do bộ quản lý chuyên ngành ban hành. Về chấm dứt hợp đồng, dự thảo bỏ điều kiện “hai năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ” mới được chấm dứt, thay vào đó sẽ áp dụng cách tiếp cận như hợp đồng lao động: nếu không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không phù hợp với vị trí thì có thể chấm dứt hợp đồng.
Trong bối cảnh cạnh tranh nhân lực chất lượng cao, dự thảo sửa đổi đưa ra những đổi mới về tuyển dụng để thu hút nhân tài, đặc biệt là từ khu vực tư và nguồn quốc tế. Dự thảo vẫn duy trì hình thức thi tuyển và xét tuyển, nhưng bổ sung xét tuyển không cạnh tranh đối với một số trường hợp đặc biệt để tăng tính linh hoạt. Luật cho phép tiếp nhận người có kinh nghiệm từ khu vực tư, đồng thời cho phép đơn vị sự nghiệp công lập ký hợp đồng lao động để làm chuyên môn, nghiệp vụ, thay vì chỉ tuyển viên chức theo biên chế.
Dự thảo cũng mở rộng đối tượng dự tuyển cho người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam trong các lĩnh vực, chuyên ngành đặc thù cần nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, việc này vẫn phải tuân thủ các quy định của cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là trong các lĩnh vực liên quan đến quốc phòng và an ninh.
Việc phân loại đơn vị sự nghiệp công lập gắn với quản lý viên chức hiện còn nhiều bất cập. Hướng tiếp cận mới sẽ căn cứ vào tính chất hoạt động. Dịch vụ thiết yếu sẽ do nhà nước nắm giữ, còn những dịch vụ có thể xã hội hóa thì sẽ mạnh dạn xã hội hóa, tạo ra sự cạnh tranh giữa khu vực công và tư. Từ đó, sẽ xác định phương thức cung cấp dịch vụ và cách quản lý phù hợp, đồng bộ với chủ trương tự chủ tài chính, nhằm tối ưu hóa quản lý con người.
Dự thảo cũng đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa cho các đơn vị sự nghiệp, đặc biệt là các đơn vị tự chủ cao. Đơn vị càng tự chủ tài chính thì quyền hạn càng lớn. Dự thảo cũng nghiên cứu theo hướng giao quyền tuyển dụng cho mọi đơn vị sự nghiệp, không phân biệt mức độ tự chủ, vì người trực tiếp sử dụng mới có thể tuyển đúng người đáp ứng yêu cầu công việc. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một cơ chế tuyển dụng linh hoạt, thu hút và sử dụng hiệu quả viên chức, người lao động, chuyên gia và nhà khoa học. Các đơn vị tự chủ có thể vận hành gần như một chủ thể kinh tế, được quyết định nhiều hơn trong quản trị nhân lực, nhưng vẫn phải bảo đảm các nguyên tắc phục vụ cộng đồng, trách nhiệm giải trình và chất lượng dịch vụ công cung cấp cho xã hội.
Admin
Nguồn: VnExpress
