Để giảm chi phí vay và gánh nặng lãi suất nợ công, Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần kêu gọi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) hạ lãi suất xuống mức 1%. Tuy nhiên, với lãi suất chủ chốt ngắn hạn hiện tại là 4,3%, đề xuất giảm tới 3 điểm phần trăm này chưa nhận được sự ủng hộ từ bất kỳ quan chức Fed nào.
Các quyết định về lãi suất cơ bản của Fed được đưa ra thông qua Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC). Ủy ban này bao gồm 19 thành viên, nhưng mỗi phiên bỏ phiếu chỉ có 12 người tham gia, bao gồm 7 thống đốc của Hội đồng Thống đốc Fed, Chủ tịch Fed New York và 4 Chủ tịch Fed chi nhánh luân phiên.
Đa số các chuyên gia kinh tế và nhà đầu tư trên Phố Wall đều nhấn mạnh tầm quan trọng của tính độc lập của FOMC, hay nói cách khác là của Fed. Họ lo ngại rằng nếu Fed chịu sự kiểm soát của Nhà Trắng, lãi suất có thể bị giữ ở mức thấp hơn so với mức hợp lý dựa trên các yếu tố kinh tế cơ bản.
Hậu quả của việc này có thể là lạm phát tăng nhanh và lãi suất dài hạn leo thang. Các nhà đầu tư cũng sẽ đòi hỏi lợi suất trái phiếu kho bạc cao hơn để bù đắp cho lạm phát trong tương lai, từ đó làm tăng chi phí vay cho chính phủ và toàn bộ nền kinh tế.
Để có thể kiểm soát Fed theo mong muốn, Tổng thống Trump cần nắm giữ đa số trong 7 ghế của Hội đồng Thống đốc, cơ quan được xem là “xương sống” của FOMC do vai trò trực tiếp trong việc hoạch định chính sách và chiếm đa số phiếu trong các quyết định về lãi suất.
Các thống đốc do tổng thống bổ nhiệm và được Thượng viện phê chuẩn, với nhiệm kỳ kéo dài 14 năm nhằm tránh việc một tổng thống bổ nhiệm quá nhiều thống đốc. Trong Hội đồng hiện tại, ông Trump đã bổ nhiệm 2 người là Christopher Waller và Michelle Bowman từ nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Trong hai tháng gần đây, tổng thống đã có thêm cơ hội để bổ nhiệm 2 ghế thống đốc mới. Đầu tiên, Thống đốc Fed Adriana Kugler từ chức vào ngày 1/8, mở đường cho ông Trump đề cử cố vấn kinh tế thân tín Stephen Miran thay thế. Ủy ban Ngân hàng Thượng viện đã chấp thuận đề cử này vào thứ Tư (10/9).
Dự kiến, toàn thể Thượng viện sẽ sớm phê duyệt ông Miran. Khi đó, ông có thể tham gia cuộc họp chính sách của Fed vào tuần tới, nơi dự kiến sẽ giảm lãi suất chủ chốt 0,25 điểm phần trăm, xuống còn khoảng 4,1%.
Theo AP, việc bổ nhiệm ông Miran làm dấy lên những lo ngại về tính độc lập của Fed. Nếu mọi việc diễn ra suôn sẻ, Tổng thống Trump sẽ có 3 ghế trong Hội đồng Thống đốc. Nỗ lực giành chiếc ghế thứ tư bằng cách loại Thống đốc Lisa Cook đang gặp nhiều khó khăn.
Ngày 25/8, ông Trump thông báo sa thải bà Cook. Tuy nhiên, vào thứ Ba (9/9), thẩm phán tòa án liên bang ở Washington, Jia Cobb, đã chấp thuận đề nghị của bà Cook về việc tiếp tục ở lại Hội đồng Thống đốc trong thời gian diễn ra vụ kiện của bà đối với Tổng thống Trump.
Các thống đốc không giống như các thành viên nội các hay các quan chức chính phủ, những người phải tuân theo ý muốn của tổng thống. Đạo luật Cục Dự trữ Liên bang năm 1913 quy định rằng tổng thống không thể sa thải họ vì bất đồng chính sách, mà chỉ có thể làm như vậy nếu có “lý do chính đáng”.
Ông Trump cáo buộc bà Cook gian lận thế chấp khi mua hai bất động sản vào năm 2021, trước khi bà gia nhập Fed. Trong khi đó, bà Cook khẳng định cả hai đều là “nơi ở chính”. Việc xác định nơi ở chính giúp giảm phần trả trước và lãi suất vay so với việc căn nhà được phân loại là nhà cho thuê hoặc nhà thứ hai.
Theo thẩm phán Cobb, chính quyền không đưa ra đủ lý do chính đáng để cách chức bà Cook. Các thống đốc Fed chỉ có thể bị sa thải vì hành vi sai trái hoặc vi phạm khác khi đương nhiệm. Đồng thời, Nhà Trắng cũng không cho bà Cook cơ hội chính thức phản hồi các cáo buộc. Điều này đồng nghĩa với việc bà Cook vẫn có khả năng tham gia cuộc họp của Fed vào tuần tới.
Chính quyền Trump đã kháng cáo phán quyết của thẩm phán Cobb vào thứ Tư (10/9). Nhiều nhà quan sát dự đoán vụ việc có thể được đưa lên Tòa án Tối cao. Một khả năng có lợi cho tổng thống là Tòa án Tối cao quyết định hoãn phán quyết của tòa cấp dưới, loại bà Cook khỏi Hội đồng Thống đốc cho đến khi vụ việc của bà được giải quyết.
Tòa án Tối cao từng bày tỏ đồng tình với ông Trump rằng tổng thống có thể cách chức nhiều quan chức khỏi các cơ quan trước đây được coi là độc lập. Tuy nhiên, trong một vụ án đầu năm nay, tòa lại cho rằng Fed là “thực thể bán tư nhân độc đáo”, gợi ý rằng các quan chức ngân hàng này có thể được bảo vệ tốt hơn trước việc bị Nhà Trắng sa thải.
Nếu bà Cook giữ được ghế, cơ hội tiếp theo của ông Trump sẽ đến vào tháng 5, khi nhiệm kỳ của Chủ tịch Fed Jerome Powell kết thúc. Tuy nhiên, có một khả năng bất thường là ông Powell vẫn ở lại Hội đồng Thống đốc sau khi rời vị trí này. Theo quy định, Chủ tịch Fed có nhiệm kỳ 4 năm và là chức danh bổ nhiệm thêm cho một thành viên của Hội đồng Thống đốc.
Ông Powell được Tổng thống Obama bổ nhiệm làm thống đốc lần đầu vào năm 2012 cho một ghế trống, kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 31/1/2014. Đến năm 2014, ông được bổ nhiệm lại cho nhiệm kỳ đầy đủ 14 năm, kéo dài đến ngày 31/1/2028. Do đó, khi hết nhiệm kỳ chủ tịch, ông vẫn còn tư cách thống đốc và hoàn toàn có thể ở lại hội đồng nếu muốn. Trong kịch bản này, ông Trump sẽ mất cơ hội bổ nhiệm thêm một ghế nữa.
Gần đây, ông Powell đã từ chối trả lời khi được hỏi liệu có rời Hội đồng Thống đốc sau khi nhiệm kỳ chủ tịch kết thúc hay không, mặc dù đa số các chủ tịch Fed thường chọn rút khỏi hội đồng sau khi rời ghế chủ tịch. Trong kịch bản thuận lợi nhất, ông Trump sẽ có 5 ghế vào giữa năm sau, khi ông Powell về hưu và bà Cook bị sa thải.
Ngoài ra, Hội đồng Thống đốc còn 3 thống đốc khác có nhiệm kỳ còn dài sau khi Tổng thống Trump rời Nhà Trắng. Tuy nhiên, nhiều thống đốc có thể từ chức trước khi nhiệm kỳ kết thúc. Vì vậy, ông Trump vẫn có nhiều cơ hội để bổ sung những người trung thành vào Hội đồng này. “Theo thời gian, thành phần của Fed sẽ phù hợp với quan điểm của chính quyền vì họ chọn những người cùng chí hướng,” Vincent Reinhart, nhà kinh tế trưởng tại BNY, nhận định.
Admin
Nguồn: VnExpress
