Năm 2021, Hannah Hinders quyết định rời khỏi nước Mỹ và chuyển đến Costa Rica sau một cuộc tình tan vỡ, khiến cô rơi vào trạng thái lo âu, thường xuyên bị hoảng loạn và tìm đến rượu để giải khuây. Cô tâm sự: “Cả thể chất lẫn tinh thần của tôi đều suy sụp.”
Gần bốn năm sau, Hannah vẫn sống và lướt sóng mỗi ngày tại Santa Teresa. Cô chia sẻ rằng sức khỏe tinh thần và thể chất của cô hiện tại “tốt hơn bao giờ hết” và “không thể diễn tả hết những thay đổi tích cực trong cuộc đời mình”.
Mặc dù không phải ai cũng phù hợp với cuộc sống ở Costa Rica, các chuyên gia y tế đều thừa nhận quốc gia này có những đặc điểm riêng biệt. Trong một cuộc phỏng vấn đầu năm 2025 về tỷ lệ ung thư đại trực tràng gia tăng đáng báo động ở người trẻ, giáo sư ung thư học Otis Brawley của Đại học Johns Hopkins (Mỹ) nhấn mạnh: “Chính công tác phòng bệnh là yếu tố khiến tôi đặc biệt quan tâm đến Costa Rica.”
Giáo sư Brawley đưa ra những số liệu thống kê đáng chú ý, chẳng hạn như tuổi thọ trung bình ở Costa Rica cao hơn Mỹ từ 2 đến 3 năm, mặc dù GDP của Mỹ lớn hơn 300 lần. Đáng ngạc nhiên hơn, Costa Rica chỉ chi một phần mười so với Mỹ cho y tế, nhưng tỷ lệ tử vong do ung thư lại thấp hơn đến 40%. Ông khẳng định: “Tất cả đều nhờ vào lối sống lành mạnh.”
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tuổi thọ trung bình ở Costa Rica năm 2021 là 78,6 tuổi, cao hơn đáng kể so với mức 76,4 tuổi của Mỹ. Các chuyên gia nhận định đây là một sự khác biệt lớn về mặt nhân khẩu học y tế. Tương tự, tỷ lệ tử vong do ung thư ở Costa Rica là 75,3 ca trên 100.000 dân mỗi năm, thấp hơn nhiều so với con số gần gấp đôi là 145,4 ca tại Mỹ (theo Viện Ung thư Quốc gia Mỹ).
Vậy, bí quyết sống lâu và khỏe mạnh của người Costa Rica là gì?
Một trong những yếu tố quan trọng là tỷ lệ hút thuốc thấp. Việc sử dụng thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư. Giáo sư Brawley nhận định tỷ lệ hút thuốc ở Costa Rica chưa bao giờ cao như ở Mỹ, có thể do “Costa Rica là một thị trường quá nhỏ để các công ty thuốc lá lớn quan tâm” trong những năm 1950 và 1960. Mặc dù các công ty thuốc lá sau này chuyển hướng sang các nước nhỏ hơn khi các nước lớn siết chặt quy định, Costa Rica đã rất thành công trong việc áp dụng các quy định riêng chống thuốc lá vào những năm 2000, giúp giảm mạnh tỷ lệ hút thuốc.
Trong khi đó, tại Mỹ, tỷ lệ hút thuốc vẫn còn rất cao ở một số bang, chẳng hạn như West Virginia, nơi có tới 21% dân số hút thuốc lá vào năm 2022.
Một yếu tố khác góp phần vào tuổi thọ cao ở Costa Rica là chế độ ăn truyền thống giàu trái cây và rau củ. Giáo sư Brawley cho rằng Costa Rica không ghi nhận xu hướng gia tăng tỷ lệ ung thư đại trực tràng như ở Mỹ vì chế độ ăn truyền thống của họ lành mạnh hơn so với thói quen ăn uống điển hình của người Mỹ. Ông nhấn mạnh rằng việc tiêu thụ trái cây, rau củ và các thực phẩm lành mạnh khác giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư, bao gồm cả ung thư đại trực tràng.
Các loại thực phẩm toàn phần này ít liên quan đến bệnh béo phì, từ đó giảm nguy cơ ung thư. Ngược lại, giáo sư Brawley cho biết sự gia tăng số lượng thực phẩm chế biến sẵn trong chế độ ăn của người Mỹ là một trong những yếu tố góp phần vào đại dịch béo phì.
Trước khi chuyển đến Costa Rica, Hannah Hinders có một công việc bận rộn và áp lực cao tại Lầu Năm Góc, khiến cô ít khi tự nấu ăn. Cô kể lại: “Tôi thường ăn ở các nhà hàng Mỹ, chủ yếu là thực phẩm chế biến sẵn, không phải là một chế độ ăn sạch với thực phẩm toàn phần.”
Khi mới đến Costa Rica, bạn bè lướt sóng của Hannah đã đặt câu hỏi về chế độ ăn uống của cô. Dù chế độ ăn không thay đổi ngay lập tức, suy nghĩ của cô đã bắt đầu thay đổi. Hannah nhận ra rằng để lướt sóng giỏi hơn, cô cần cải thiện chế độ ăn uống. Hiện tại, cô và bạn bè thường xuyên ăn cá tự đánh bắt và các loại trái cây nhiệt đới hái mỗi ngày.
Giáo sư Ruiz-Narvaez, chuyên gia về y tế công cộng tại Đại học Michigan, người lớn lên ở Costa Rica, cho biết chế độ ăn uống theo kiểu Costa Rica còn mang lại nhiều lợi ích hơn cả việc lướt sóng. Ông nhấn mạnh: “Chúng tôi nhận thấy chế độ ăn đóng một vai trò quan trọng đối với tuổi thọ.”
Trong suốt 20 năm qua, giáo sư Ruiz-Narvaez và các cộng sự đã thu thập dữ liệu về thói quen và lối sống của gần 3.000 người Costa Rica từ 60 tuổi trở lên. Nghiên cứu của họ, công bố năm 2024, cho thấy những người thường xuyên ăn theo chế độ “truyền thống”, dựa trên các món chính là đậu giàu protein và chất xơ, cùng với cơm trắng, có tỷ lệ tử vong thấp hơn 18% so với những người ít khi ăn các món này.
Ông cho biết thêm mật độ dinh dưỡng của đậu khiến chúng trở nên đặc biệt có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng chế độ ăn truyền thống của Costa Rica không chỉ có đậu và cơm, mà còn rất phong phú về các loại trái cây và rau củ, vốn là những sản vật dồi dào tại địa phương.
Đáng lo ngại là thực phẩm chế biến sẵn, vốn rất phổ biến trong chế độ ăn của người Mỹ như thịt nguội, khoai tây chiên và đồ ăn nhanh, cũng đang ngày càng trở nên thịnh hành tại Costa Rica, kéo theo tỷ lệ ung thư đại trực tràng ở nước này đã tăng 35% từ năm 2000 đến 2020.
Một yếu tố khác góp phần vào tuổi thọ cao của người Costa Rica là việc sử dụng xe hơi ít hơn và đi bộ nhiều hơn. Trong lần đầu tiên đến Santa Teresa, Hannah Hinders đã bị thu hút bởi con đường chính duy nhất bằng đất sỏi, với những cửa hàng san sát hai bên. Cô nhớ lại: “Mọi người đều đi bộ và đạp xe, hoàn toàn khác với nơi tôi lớn lên ở phía bắc Virginia.”
Gần bốn năm sau khi chuyển đến đây, Hannah vẫn không có ôtô riêng. Cô thường đi bộ đến tiệm tạp hóa, có khi đến ba lần một ngày, khác hẳn với thói quen điển hình của người Mỹ là lái xe đến siêu thị lớn mỗi tuần để tích trữ thực phẩm cho cả tuần.
Một yếu tố quan trọng khác giúp kéo dài tuổi thọ, theo nghiên cứu của giáo sư Ruiz-Narvaez, là sự kết nối xã hội. Ông cho biết người Costa Rica có nhiều kết nối xã hội thông qua bạn bè, nhà thờ và các hội nhóm cộng đồng. Ông nói thêm: “Ở Costa Rica, việc các ngôi nhà có ba thế hệ cùng chung sống là điều phổ biến, bạn luôn có các thành viên gia đình bên cạnh.”
Hannah Hinders chia sẻ rằng các buổi họp mặt là một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của cô ở Costa Rica. Cô và bạn bè gần như ngày nào cũng tụ tập để nướng những con cá vừa bắt được. Cô tâm sự: “Tôi đã trở thành một con người hoàn toàn khác, nhờ nơi tôi sống, lối sống và cộng đồng ở đây.”
Admin
Nguồn: VnExpress
