Cuộc họp định kỳ ngày 16-17/9 của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) được giới phân tích đánh giá là đặc biệt và chưa từng có tiền lệ, diễn ra trong bối cảnh có sự thay đổi nhân sự cấp cao và áp lực chính trị lớn từ Tổng thống Donald Trump.
Một ngày trước cuộc họp, Thượng viện Mỹ phê chuẩn Stephen Miran, người được ông Trump đề cử, vào vị trí thành viên tạm thời của Hội đồng Thống đốc. Ông Miran sẽ hoàn thành nốt nhiệm kỳ của bà Adriana Kugler, người đã từ chức đột ngột vào tháng trước, tức là đến cuối tháng 1/2026. Tuy nhiên, ông có thể đảm nhiệm vị trí này lâu hơn cho đến khi có người kế nhiệm chính thức. Việc phê chuẩn này cho phép ông Miran có quyền bỏ phiếu ngay trong cuộc họp chính sách sắp tới.
Thống đốc Lisa Cook, người mà ông Trump đã tìm cách sa thải từ cuối tháng 8, cũng sẽ tham gia bỏ phiếu. Tòa phúc thẩm đã ra phán quyết vào ngày 15/9 rằng Tổng thống không thể sa thải bà Cook, cho rằng lý do gian lận vay thế chấp mà chính quyền Trump đưa ra là không đủ hợp lý. Bà Cook là thống đốc Fed đầu tiên bị một Tổng thống tìm cách sa thải.
Ngay cả khi không có những biến động nhân sự cấp cao, cuộc họp của Fed vẫn thu hút sự chú ý lớn, vì đây có thể là lần đầu tiên cơ quan này giảm lãi suất trong năm nay. Lãi suất tham chiếu hiện tại là 4,25-4,5%, được giữ nguyên từ cuối năm ngoái. Trong năm 2024, Fed đã giảm lãi suất ba lần, nhưng năm nay chưa có sự điều chỉnh nào.
Thị trường gần như chắc chắn rằng Fed sẽ giảm 25 điểm cơ bản (0,25%) trong cuộc họp lần này. Các dấu hiệu gần đây cho thấy thị trường lao động đang suy yếu và một số quan chức Fed cho rằng tác động của thuế nhập khẩu lên lạm phát có thể chỉ là ngắn hạn.
Số liệu từ Bộ Lao động Mỹ cho thấy, trung bình trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8, số việc làm mới tạo ra tại Mỹ chỉ khoảng 29.000 mỗi tháng, chỉ nhỉnh hơn mức đáy 15 năm được ghi nhận vào tháng trước đó. Số người tìm việc hiện cũng nhiều hơn số vị trí tuyển dụng. Đơn xin trợ cấp thất nghiệp trong tuần kết thúc ngày 6/9 đã lên mức cao nhất trong gần 4 năm. Trước đó, vào tháng 8, số người thất nghiệp trên 26 tuần thậm chí đã đạt đỉnh 4 năm.
Chủ tịch Fed Jerome Powell, trong bài phát biểu cuối tháng trước, đã ám chỉ khả năng hạ lãi suất khi nhấn mạnh “rủi ro với việc làm gia tăng”. Các quan chức Fed khác cũng bày tỏ lo ngại tương tự.
Trong khi đó, lạm phát ở Mỹ đã tăng tốc trong vài tháng gần đây, chủ yếu do chính sách thuế của ông Trump. Tuy nhiên, các quan chức Fed ngày càng cho rằng xu hướng này chỉ là tạm thời.
Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8 tăng 2,9% so với cùng kỳ năm trước, đúng như dự báo của giới phân tích. Trong nhiều tháng qua, số liệu lạm phát tiêu dùng gần như khớp với dự báo, mặc dù thuế nhập khẩu đã gây ra nhiều xáo trộn.
Chủ tịch Fed San Francisco Mary Daly gần đây đã viết trên mạng xã hội rằng “việc giá tăng do thuế nhập khẩu chỉ xảy ra một lần”. Chủ tịch Fed St. Louis Alberto Musalem cũng phát biểu vào đầu tháng 9 rằng “tác động của thuế nhập khẩu sẽ lan tỏa trong nền kinh tế trong 2-3 quý tới, sau đó sẽ mờ nhạt dần”.
Khi thị trường lao động suy yếu và tâm lý kinh tế bất ổn, các doanh nghiệp hiện cũng có ít dư địa tăng giá hơn so với giai đoạn sau đại dịch. Thành viên Hội đồng Thống đốc Christopher Waller đã phát biểu vào ngày 28/8 tại Miami rằng “phần lớn dự báo cho thấy lạm phát sẽ tăng chậm thêm vài tháng nữa, còn tác động của thuế nhập khẩu giảm dần từ đầu năm 2026”.
Trong bối cảnh Fed đang phải đối mặt với một bức tranh kinh tế phức tạp, chính quyền Trump liên tục gây áp lực lên cơ quan này, vốn nổi tiếng về tính độc lập. Từ đầu nhiệm kỳ hai, ông Trump đã nhiều lần công khai chỉ trích ông Powell và Fed vì chưa hạ lãi suất trong năm nay. Fed muốn trì hoãn để theo dõi tác động từ các chính sách mới của Tổng thống.
Trong vài tháng qua, ông Trump thường xuyên công kích Fed và Powell, cả trong các phát biểu công khai và trên mạng xã hội, gọi Powell là “chậm chạp”, “cứng đầu” và “ngớ ngẩn”. Đây là hành động hiếm thấy của một Tổng thống đương nhiệm.
Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào tháng 4, khi Tổng thống Trump dọa sa thải Chủ tịch Fed, nhưng sau đó lại khẳng định sẽ không làm điều này trước khi nhiệm kỳ của ông Powell kết thúc (tháng 5/2026). Các cố vấn đã cảnh báo Tổng thống Mỹ rằng hành động này có thể gây ra biến động kinh tế toàn cầu và khiến ông đối mặt với rắc rối pháp lý.
Tuy nhiên, những rắc rối với Fed vẫn chưa chấm dứt. Ngày 12/8, người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump đang cân nhắc kiện Powell vì dự án cải tạo trụ sở Fed ở Washington.
Tổng thống Mỹ đã đến thăm dự án này vào cuối tháng 7 và tranh cãi với Chủ tịch Powell ngay trước máy quay về chi phí cải tạo hạ tầng cơ quan này. Trong một bài đăng trên Truth Social, ông chỉ trích Powell quản lý “quá tệ” khi chi “3 tỷ USD cho công việc lẽ ra chỉ tốn 50 triệu USD”. Nhà Trắng cho biết đang điều tra vụ việc này.
Mặc dù vậy, không cần sa thải Chủ tịch Fed, Tổng thống Mỹ được cho là đã lặng lẽ tạo ra những thay đổi trong cơ quan này. Vào tháng 6, Thượng viện Mỹ đã phê chuẩn đề cử của ông Trump, chấp thuận bà Michelle Bowman làm Phó chủ tịch phụ trách giám sát của Fed. Bà Bowman đã là thành viên Hội đồng Thống đốc Fed từ năm 2018.
Chính quyền Trump cũng đang lên kế hoạch kháng cáo phán quyết của Tòa phúc thẩm về thống đốc Lisa Cook. Trong khi đó, ông Miran, thành viên vừa được phê chuẩn, cũng gây lo ngại cho đảng Dân chủ vì mối quan hệ mật thiết với ông Trump.
Ông Trump đã nhiều lần nhấn mạnh mong muốn đa số thành viên Hội đồng Thống đốc Fed là người của đảng Cộng hòa. Quá trình phê chuẩn ông Miran cũng diễn ra chỉ trong hơn một tháng, nhanh hơn thường lệ.
Trong cuộc họp tháng 7, Michelle Bowman và Christopher Waller đã bỏ phiếu phản đối việc giữ nguyên lãi suất. Đây là lần đầu tiên trong hơn 30 năm qua, Fed ghi nhận hai thành viên trong hội đồng thống đốc không tán thành quyết định chung. Ông Waller cũng là thống đốc do ông Trump đề cử trước đó.
Lần này, giới phân tích dự báo rằng họ sẽ tiếp tục phản đối mức giảm 25 điểm cơ bản, để ủng hộ mức giảm 50 điểm cơ bản. Ông Miran có thể tham gia vào việc này. Nếu điều này thực sự xảy ra, đây sẽ là lần đầu tiên kể từ năm 1988, Fed ghi nhận ba thống đốc cùng phản đối quyết định chung.
Admin
Nguồn: VnExpress
