Ngày 18/9, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đã tiến hành thẩm tra sơ bộ dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ, với một điểm mới đáng chú ý là bổ sung Điều 8a về tài chính dựa trên quyền sở hữu trí tuệ. Điều này mở ra tiềm năng lớn trong việc coi các quyền sở hữu trí tuệ như một loại tài sản có thể giao dịch trên thị trường.
Dự thảo quy định rằng các quyền sở hữu trí tuệ chưa được ghi nhận giá trị trong sổ kế toán sẽ do chính chủ sở hữu tự định giá. Chủ sở hữu sẽ lập danh mục tài sản để quản trị và sử dụng làm cơ sở cho các giao dịch thương mại, góp vốn, và huy động vốn. Để hỗ trợ quá trình này, Chính phủ sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giá trị của các quyền đã được giao dịch hợp pháp, đồng thời cung cấp hướng dẫn về phương pháp định giá để doanh nghiệp và cá nhân tham khảo.
Bên cạnh đó, dự thảo luật còn đề xuất thí điểm các chính sách mới, bao gồm cho phép thế chấp vay vốn bằng quyền sở hữu trí tuệ, huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán, và phát triển các sản phẩm bảo hiểm cũng như các công cụ tài chính mới liên quan đến sở hữu trí tuệ.
Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh rằng sở hữu trí tuệ ngày càng trở thành một công cụ chiến lược quan trọng để bảo vệ, chiếm lĩnh công nghệ và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các doanh nghiệp toàn cầu xem sáng chế như một “vũ khí mềm” để kiểm soát thị trường, và đầu tư vào tài sản vô hình đang vượt trội so với tài sản hữu hình. Tại các nước phát triển, tài sản phi vật chất chiếm trên 80% giá trị, đặc biệt ở Mỹ, con số này vượt quá 90% trong nhóm doanh nghiệp S&P 500.
Nhiều quốc gia đã phát triển mô hình khai thác tài sản trí tuệ hiệu quả, biến quyền sở hữu trí tuệ thành tiền thông qua định giá, chuyển nhượng, cấp phép và giao dịch trên sàn. Xu hướng này đang thúc đẩy sự thay đổi trong quản trị doanh nghiệp, từ “quản lý quyền” sang “quản lý tài sản”, và yêu cầu Chính phủ tập trung hỗ trợ định giá, sử dụng và bảo vệ tài sản trí tuệ một cách hiệu quả.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết dự thảo luật hướng đến việc phát triển thị trường sở hữu trí tuệ, đáp ứng nhu cầu khai thác thương mại, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, uy tín của sản phẩm quốc gia và tăng cường sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đánh giá cao đây là một bước tiến quan trọng, nhưng cũng lưu ý rằng đây là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi phải làm rõ cơ chế định giá, quản trị rủi ro và đảm bảo sự đồng bộ với pháp luật dân sự, tài chính và ngân hàng. Cơ quan này đề nghị Ban soạn thảo tiếp thu và hoàn thiện dự thảo để đảm bảo tính khả thi khi triển khai.
Trong một buổi làm việc với Cục Sở hữu trí tuệ hồi tháng 5, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh rằng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cần thu hút được đầu tư để tồn tại và phát triển, và động lực lâu dài chỉ đến khi kết quả nghiên cứu được thương mại hóa. Ông khẳng định: “Sở hữu trí tuệ biến kết quả nghiên cứu thành tài sản, và khi đã là tài sản, chúng ta có thể định giá, chuyển nhượng, cho thuê, thế chấp để có vốn”. Ông cũng nhấn mạnh rằng quốc gia nào mạnh về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thì phải mạnh về sở hữu trí tuệ.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng cho rằng Việt Nam cần tận dụng trí tuệ toàn cầu. Trong khi châu Âu mạnh về nghiên cứu cơ bản, nhiều nước châu Á, bao gồm Việt Nam, có thế mạnh trong việc biến nghiên cứu thành ứng dụng thực tiễn. “Không có trí tuệ toàn cầu, sẽ không có sự phát triển cho Việt Nam, đặc biệt là tăng trưởng hai con số”, ông nói. Ông đề nghị Cục Sở hữu trí tuệ mạnh dạn đầu tư vào các công cụ hiện đại và xác định các lĩnh vực có thể tạo ra tài sản giá trị cao để định hướng cho doanh nghiệp trong nước.
Ngoài chính sách tài chính hóa, dự luật lần này còn sửa đổi, bổ sung 76 điều, bãi bỏ 8 điều và giữ nguyên 18 chương với tổng cộng 228 điều, nhằm bắt kịp xu thế quốc tế. Ví dụ, định nghĩa về kiểu dáng công nghiệp không chỉ giới hạn ở sản phẩm vật lý mà còn bao gồm cả sản phẩm phi vật lý trong môi trường số.
Dự thảo cũng bổ sung quy định cho phép sử dụng dữ liệu và văn bản công khai hợp pháp để huấn luyện trí tuệ nhân tạo, miễn là không xâm phạm lợi ích chính đáng của tác giả và chủ sở hữu.
Thủ tục hành chính trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ được đơn giản hóa, cho phép nộp hồ sơ xác lập quyền sở hữu công nghiệp bằng cả hình thức giấy và điện tử, hướng tới quản lý trực tuyến toàn trình. Các biện pháp bảo vệ quyền cũng được tăng cường, bao gồm quy định chống lạm dụng độc quyền và giao thêm trách nhiệm cho Tòa án và Viện Kiểm sát trong việc phối hợp với Chính phủ để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Một nội dung quan trọng khác là việc củng cố các tổ chức trung gian, như tổ chức quản lý tập thể quyền tác giả, quyền liên quan và tổ chức dịch vụ đại diện quyền sở hữu trí tuệ. Dự thảo đặt ra các tiêu chí chặt chẽ hơn về điều kiện hoạt động để đảm bảo tính minh bạch và bảo vệ tốt hơn quyền lợi của tác giả và chủ sở hữu.
Theo kế hoạch, dự án Luật sẽ được trình Quốc hội để thảo luận và thông qua tại kỳ họp thứ 10, dự kiến diễn ra vào cuối năm nay.
Admin
Nguồn: VnExpress
