Huấn luyện viên Pep Guardiola từng ví sơ đồ chiến thuật như “số điện thoại”, nhưng hiếm ai lại “nổi tiếng” nhờ một hệ thống chiến thuật như Amorim. Thất bại 0-3 trước Man City tại Etihad đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về cách bố trí đội hình của Manchester United, từ việc sử dụng Bruno Fernandes đến việc tuyến giữa bị áp đảo về quân số.
Việc Mason Mount phải đá trái sở trường trước Grimsby Town ở Carabao Cup càng cho thấy huấn luyện viên người Bồ Đào Nha có vẻ quá cứng nhắc với sơ đồ 3-4-2-1.
Có ý kiến cho rằng Amorim đang nhầm lẫn giữa một sơ đồ chiến thuật, vốn không phải là bất biến, với một triết lý bóng đá. Ngược lại, người ủng hộ ông lập luận rằng hệ thống này chỉ là bộ khung để cầu thủ tự do hoán đổi vị trí và ứng biến. Dù thế nào, Manchester United vẫn đang loay hoay tìm kiếm sự cân bằng và ổn định.
Mùa trước, tại Premier League, số bàn thắng của Manchester United còn ít hơn cả West Ham, Wolves, và chỉ hơn ba đội xuống hạng trên sân nhà. Vì vậy, “Quỷ Đỏ” đã chiêu mộ Matheus Cunha, Bryan Mbeumo và Benjamin Sesko trong mùa hè. Một vài tín hiệu tích cực đã xuất hiện khi Manchester United hướng đến việc “nhồi” bóng sớm cho các tân binh. Những đường chuyền chéo từ trái sang phải, nhắm đến Mbeumo, đã trở thành điểm nhấn, như trong trận gặp Arsenal.
Trước vòng 4, Manchester United dẫn đầu về “tình huống tấn công trực diện” với 8 lần. Opta định nghĩa đây là tình huống bắt đầu từ sân nhà, có ít nhất 50% đường di chuyển hướng về khung thành đối phương và kết thúc bằng cú sút hoặc chạm bóng trong vòng cấm.
So với các đội “Big Six”, Manchester United có tỷ lệ chuyền dài cao nhất (12,9%). Tuy nhiên, Bournemouth dẫn đầu về chỉ số này (17,2%) và đang có vị trí ấn tượng hơn nhiều trên bảng xếp hạng.
Điều này đặt ra hai câu hỏi cho Amorim: Làm thế nào Manchester United tấn công khi đối thủ phòng ngự số đông, không có khoảng trống để chơi trực diện? Và làm sao tránh những trận đấu “bóng rổ” như hiệp hai trận gặp Burnley?
Mùa trước, Amorim từng nói về việc kiểm soát trận đấu tốt hơn. Trong hệ thống của ông, khi Manchester United triển khai bóng từ sân nhà, vị trí của trung vệ giữa có vai trò quan trọng. Ví dụ, trước Arsenal, Matthijs de Ligt thường xuất hiện ở khu vực của tiền vệ trung tâm. Tuy nhiên, cách triển khai này chỉ hiệu quả trước hàng pressing thiếu đồng bộ của “Pháo thủ”, còn trong các trận khác thì không.
Khi đó, Manchester United lại chuyển sang lối chơi trực diện, cố gắng tận dụng những đường chuyền dài ra sau hàng thủ đối phương và chuyển cánh. Nhưng những pha tạt bóng thiếu chính xác đã khiến các tình huống này không mang lại hiệu quả.
Huấn luyện viên Marco Silva của Fulham từng nhận xét sau trận hòa với Manchester United rằng: “Chúng tôi biết cách họ phòng ngự và thích gây áp lực từ hàng thủ năm người. Nếu không tạo điều kiện cho họ áp sát, bạn có thể áp đảo quân số ở tuyến giữa. Chúng tôi biết họ chỉ có hai tiền vệ trung tâm, nên đã cố gắng áp đảo bằng bộ ba tiền vệ cộng thêm Alex Iwobi.”
Dù sơ đồ chiến thuật của Manchester United là 3-4-3, 3-4-2-1, 3-2-5 (tấn công), 5-2-3 (pressing) hay 5-4-1 (phòng ngự), điểm chung là họ chỉ sử dụng hai tiền vệ trung tâm. Điều này khiến cặp tiền vệ này luôn chịu áp lực lớn, đặc biệt trong hai giai đoạn của trận đấu.
Thứ nhất, khi hàng thủ năm người bị ép sâu, cặp tiền vệ trung tâm phải bao quát toàn bộ chiều ngang sân. Việc đối phó với những pha chuyển hướng tấn công (switch of play) trước đối thủ có tiền đạo cánh và hậu vệ cánh ở cả hai biên là rất khó. Đối phương có thể để tiền đạo lùi về hoặc lẻn ra khỏi hàng thủ để khai thác khoảng trống hai bên cặp tiền vệ trung tâm của Manchester United.
Thứ hai, khi Manchester United pressing tầm cao và bộ ba tiền đạo bị vượt qua, cặp tiền vệ trung tâm rơi vào thế khó. Họ nên áp sát cầu thủ cầm bóng, để một cầu thủ đối phương tự do giữa các tuyến, hay lùi lại toàn bộ và để đối phương thoải mái tiến bóng?
Ví dụ, trước Fulham, khi bóng được chuyền vượt qua bộ ba tiền đạo đến Sander Berge, tiền đạo cánh trái Iwobi đã di chuyển vào trong, hoạt động như một số 10. Casemiro không thể kèm Iwobi và gây áp lực đủ lên bóng, giúp Fulham dễ dàng xuyên phá hàng tiền vệ của Manchester United. Hậu vệ trái Antonee Robinson cũng đã dâng cao, tạo ra tình huống ba đánh hai ở tuyến giữa cho Fulham.
Trước Arsenal, Manchester United ban đầu đã ép đối thủ phải lùi về. Tuy nhiên, khi họ cố gắng duy trì áp lực một kèm một với Fernandes theo kèm Martin Odegaard, khoảng trống lớn mở ra giữa anh và Casemiro.
Một tình huống pressing có thể mang lại lợi thế bị vô hiệu hóa khi William Saliba chuyền thẳng lên vị trí của tiền đạo Viktor Gyokeres, người sau đó mang về một quả đá phạt để giải tỏa áp lực cho Arsenal.
Bàn thắng đầu tiên của Man City trong trận derby là một ví dụ khác. Tiền đạo cánh Jeremy Doku đã di chuyển từ biên phải vào vị trí tiền vệ tấn công, tạo thành bộ ba tiền vệ Rodri, Phil Foden, và Tiajni Reijnders cùng với Doku chơi gần nhau. Reijnders kèm chặt Luke Shaw, không cho phép anh dâng lên áp sát Doku. Doku nhận đường chuyền từ Rodri, xoay người tiến bóng tấn công vòng cấm.
Ngay khi Amorim được bổ nhiệm, cách ông sử dụng Fernandes đã thu hút sự chú ý. Fernandes thường chơi ở vị trí số 10, tự do di chuyển và tìm kiếm cơ hội tung ra những đường chuyền quyết định và cú sút xa. Tuy nhiên, sơ đồ của Amorim không có vị trí số 10 truyền thống mà thay vào đó là hai tiền đạo lùi hoạt động ở hai hành lang trong phía sau tiền đạo cắm.
Tại Anfield mùa trước, Fernandes đã chứng minh anh có thể tỏa sáng ở vị trí lệch trái trong số hai cầu thủ tấn công này. Nhưng với sự xuất hiện của Cunha và Mbeumo, hai vị trí đó dường như đã có chủ. Amorim quyết định đẩy Fernandes xuống đá tiền vệ trung tâm. Đây có thể là một trong những lý do giúp Manchester United dẫn đầu về các tình huống tấn công trực diện, vì Fernandes có thể tung ra những đường chuyền dài vượt tuyến từ vị trí lùi sâu.
Bản đồ nhiệt của Fernandes mùa này so với ba mùa trước cho thấy khu vực tập trung nhiều pha chạm bóng nhất của anh nằm ở phần sân nhà. Tuy nhiên, Fernandes không phải là tiền vệ trung tâm thuần túy khi Manchester United không có bóng và phải phòng ngự lùi sâu, khiến những điểm yếu của anh và đồng đội dễ bị khai thác. Việc theo đuổi Carlos Baleba có thể giúp ích, nhưng Manchester United có thể cần đến hai cầu thủ như vậy. Trước Man City, Amorim cuối cùng cũng đẩy Fernandes lên vị trí cao hơn khi Casemiro và Kobbie Mainoo vào sân.
Amorim có thể đúng khi cho rằng cấu trúc tấn công của Manchester United không quá khác biệt so với nhiều đội bóng hàng đầu châu Âu, vốn chủ yếu chơi với hàng thủ 4 người nhưng sẽ chuyển sang 3-2-5 khi triển khai bóng. Việc bố trí cầu thủ trải đều qua 5 làn sân theo chiều dọc (hai biên, hai hành lang trong và trung lộ) đã trở thành xu hướng phổ biến.
Nhưng điểm khác biệt là những đội bóng đó thường có các tiền đạo cánh ở làn ngoài cùng trong số năm cầu thủ tấn công tuyến phòng ngự đối phương, làm nhiệm vụ giãn biên và đấu một-một. Trong khi, Amorim thường yêu cầu các biên thủ dâng cao. Đây là lý do tại sao sơ đồ chiến thuật không thực sự quá quan trọng: hai đội có thể giống nhau về vị trí, nhưng sự khác biệt nằm ở chất lượng cầu thủ.
Trong lịch sử Premier League, chỉ có hai đội vô địch với hệ thống hàng thủ ba người và hai biên thủ: Blackburn Rovers 1994-1995 và Chelsea của Antonio Conte 2016-2017. Ở cánh phải Chelsea mùa đó, Conte đã biến một tiền đạo cánh như Victor Moses thành biên thủ. Marcos Alonso ở cánh trái vừa mang đến cơ hội ghi bàn cho đồng đội, vừa là một chuyên gia sút phạt. Cả hai đã mang về 14 bàn thắng và kiến tạo cho Chelsea.
Ở 5 giải vô địch quốc gia lớn của châu Âu, các đội vô địch với cùng hệ thống như Amorim luôn đòi hỏi các biên thủ phải đóng góp từ 15 đến 20 bàn thắng và kiến tạo. Inter Milan 2023-2024, Leverkusen 2023-2024, Sporting 2023-2024, Inter Milan 2020-2021 đều có những đóng góp lớn từ các biên thủ. Chỉ có Juventus 2015-2016 là một ngoại lệ.
Mùa trước, Diogo Dalot, Luke Shaw, Patrick Dorgu và Noussair Mazraoui chỉ mang về tổng cộng bốn bàn thắng và kiến tạo. Một giải pháp được đề xuất là sử dụng Amad Diallo vào vị trí biên thủ phải. Tuy nhiên, kỹ năng phòng ngự của anh lại hạn chế. Trước Man City, Amorim chọn Dorgu và Mazraoui, với Mazraoui đặc biệt kém hiệu quả khi tham gia tấn công, không phù hợp với vai trò biên thủ.
Manchester United vẫn đang dựa vào nhóm hậu vệ cũ, với Lisandro Martinez sắp trở lại. Leny Yoro là một điểm sáng, và “Quỷ Đỏ” cần thêm những hậu vệ như cầu thủ người Pháp này. Liverpool và Arsenal sở hữu những hậu vệ có khả năng bao quát không gian lớn và chất lượng trong những pha đối đầu tay đôi. Nhờ đó, họ có thể tự tin chơi pressing tầm cao với lối bắt người một-một. Trong khi đó, những De Ligt, Harry Maguire, Shaw hay Lisandro nếu phải đấu tay đôi, có thể trở thành canh bạc.
Lisandro không thiếu quyết liệt, nhưng trung vệ người Argentina này không có khả năng di chuyển tốt. Trong sơ đồ 3-4-3 với hai tiền vệ trung tâm, đó lại là yêu cầu quan trọng. Để đối phó với tình trạng bị áp đảo quân số ở tuyến giữa, các trung vệ Manchester United cần thoải mái theo kèm đối thủ đến tận giữa sân.
Khi Thomas Tuchel sử dụng hệ thống này để giúp Chelsea vô địch Champions League, Antonio Rudiger đặc biệt xuất sắc ở khía cạnh này. Manchester United không có những hậu vệ đủ tốc độ hay phong cách đàn áp để làm điều tương tự.
Trong cuộc phỏng vấn sau trận derby Manchester, Fernandes đã nhắc đến việc các trung vệ cần dâng lên đánh dập hiệu quả: “Chúng tôi cần dũng cảm hơn khi gây áp lực một-kèm-một. City chấp nhận rủi ro đó trước chúng tôi, và chúng tôi cũng cần làm điều tương tự. Tôi cố gắng gây áp lực lên Rodri vì một trong các tiền vệ trung tâm sẽ cần dâng lên bắt lấy Rodri, bấy giờ một hậu vệ sẽ kèm Foden. Ban đầu, tôi có thể bao quát cả hai, nhưng khi Yoro dâng lên, tôi tập trung chủ yếu vào Rodri. Nhưng Yoro lại lùi về sau đó vì không hiểu ý, khiến chúng tôi để lộ quá nhiều khoảng trống. Một khi đã quyết định dâng lên, chúng tôi phải chấp nhận rủi ro và hàng thủ cần dũng cảm hơn”.
Ở vị trí thủ môn, tình hình nhân sự đơn giản hơn: Andre Onana đang ở Thổ Nhĩ Kỳ, còn Altay Bayindir thì lúc chuyền bóng tốt, lúc lại mắc sai lầm. Trước City, Bayindir suýt bị Haaland cướp bóng ngay khu vực 5m50. Tân binh Senne Lammens có lẽ sẽ sớm có cơ hội, song để có thể mang đến sự an tâm thì rõ ràng vẫn còn là dấu hỏi lớn.
Tóm lại, Manchester United đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc tìm ra một hệ thống chiến thuật phù hợp và phát huy tối đa tiềm năng của các cầu thủ. Sự linh hoạt trong chiến thuật, chất lượng của các cầu thủ ở hàng thủ và sự ổn định của thủ môn sẽ là những yếu tố then chốt để “Quỷ Đỏ” có thể cải thiện và đạt được thành công.
Admin
Nguồn: VnExpress
