Cuốn sách “Tả Quân Lê Văn Duyệt và Tuồng San Hậu” vừa được Nhà xuất bản Trẻ phát hành, hé lộ những góc nhìn độc đáo về vị danh tướng triều Nguyễn và vở tuồng nổi tiếng gắn liền với tên tuổi ông. Tác phẩm này được viết vào năm 1994, khi nhà văn Vương Hồng Sển đã 93 tuổi và đang phải chống chọi với bệnh tật. Dù vậy, cuốn sách không chỉ chứa đựng kiến thức uyên bác mà còn cả tâm huyết và trải nghiệm sâu sắc của một người đã sống trọn vẹn với quá khứ.
Cuốn sách tái hiện một phần cuộc đời của Tả quân Lê Văn Duyệt, một nhân vật lịch sử được người dân kính trọng gọi là “Đức Ông”. Đồng thời, tác phẩm cũng đi sâu vào nguồn gốc của tuồng San Hậu, một vở diễn mà Tả quân đặc biệt yêu thích khi còn sống.
Học giả Vương Hồng Sển đã đưa ra ba giả thuyết về nguồn gốc của San Hậu, trong đó nhiều chi tiết liên hệ mật thiết với cuộc đời Lê Văn Duyệt và con nuôi của ông, Lê Văn Khôi. Một trong những giả thuyết cho rằng chính Tả quân là người khởi xướng việc biên soạn tuồng San Hậu, giao cho các thầy đồ chấp bút. Sau nhiều lần chỉnh sửa, vở tuồng được hoàn thiện và ghi tên Phó vệ úy Lê Văn Khôi là tác giả.
Một góc nhìn khác được cụ Vương Hồng Sển đề cập là San Hậu có thể xuất phát từ Bình Định, vùng đất nổi tiếng với nghệ thuật hát bội. Sách dẫn chứng: “Hát bội Bình Định đi cặp giò khéo lắm, khi làm thầy rùa xuống núi, Dư Hồng hạ san…”.
Giả thuyết thứ ba mà tác giả đưa ra là có một bản San Hậu ở Huế. Khi được đưa vào kinh thành và được vua chấp thuận, các quan triều đã cùng nhau chỉnh sửa lời thoại, khiến bản này trở nên trau chuốt hơn nhưng mất đi sự tự nhiên và không còn sôi động như tuồng San Hậu ở Sài Gòn.
Điểm đặc biệt của cuốn sách là cách cụ Vương Hồng Sển sử dụng tư liệu phong phú và đa dạng. Với cùng một thông tin, ông đưa ra nhiều suy luận khác nhau, thậm chí ở những đoạn sau còn cung cấp thêm những ý kiến hoặc bằng chứng trái ngược với đoạn trước, tạo cảm giác như đang cùng độc giả tranh luận và khám phá vấn đề. Nhờ đó, tác phẩm khơi gợi những cuộc thảo luận học thuật sâu rộng và khuyến khích độc giả tiếp tục tìm hiểu, đào sâu những vấn đề còn bỏ ngỏ.
Xuyên suốt tác phẩm là tình yêu sâu sắc của học giả Vương Hồng Sển dành cho tuồng cổ. Ông bày tỏ nỗi lo lắng về sự suy tàn của nghệ thuật này: “Hát bội như cây đèn dầu đã cạn, các người có tuổi đều lần hồi lặn mất như sao trên trời, người trẻ thì không hăng hái vì nghề không có tương lai”. Ngoài ra, cuốn sách cũng đề cập đến cổ vật, một chủ đề quen thuộc trong các tác phẩm cuối đời của ông.
Phần phụ lục của cuốn sách bao gồm những bài viết lẻ kèm theo lời bình của tác giả, chẳng hạn như câu chuyện về việc vua Thành Thái hai lần đến Gia Định – Sài Gòn và viếng lăng Tả quân. Trong những bài viết này, cụ Vương Hồng Sển không ngần ngại chia sẻ những câu chuyện truyền miệng trong dân gian và những suy nghĩ cá nhân về triều đại và các nhân vật lịch sử.
Theo đại diện nhóm biên soạn, những dòng chữ mộc mạc nhưng đầy sức cuốn hút trong cuốn di cảo này sẽ mang đến cho độc giả cái nhìn rõ nét hơn về xứ Nam Kỳ xưa.
Về các nhân vật liên quan, Tả quân Lê Văn Duyệt (1763-1832) là một nhà chính trị, quân sự có công lớn trong việc phò tá Nguyễn Ánh đánh bại quân Tây Sơn. Sau khi triều Nguyễn được thành lập, ông trở thành một vị quan cấp cao, phục vụ dưới triều hai vua Gia Long và Minh Mạng. Lăng mộ của ông hiện tọa lạc tại Bà Chiểu, quận Bình Thạnh, TP.HCM và là một di tích lịch sử quan trọng. Cuộc đời ông cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm sân khấu, như kịch “Tả quân Lê Văn Duyệt” và cải lương “Trung thần”.
Vương Hồng Sển (1902-1996), bút hiệu Anh Vương, Vân Đường, Đạt Cổ Trai, là một nhà sử học và khảo cổ học uyên bác. Ông nổi tiếng với việc hiến tặng Vân đường phủ và bộ sưu tập cổ vật quý giá cho nhà nước, với mong muốn thành lập một bảo tàng mang tên ông. Ngoài ra, ông còn đam mê sưu tầm, ghi chép và nghiên cứu về văn hóa, phong tục tập quán của người Việt.
Admin
Nguồn: VnExpress
