Ở một thành phố hơn 10 triệu dân như TP.HCM, những bất tiện nhỏ nhặt có thể xảy ra hàng ngày. Bản thân tôi từng gặp rắc rối khi gọi thợ sửa điện đến công trình ở Bình Thạnh, nhưng vì có quá nhiều đường “Phan Văn Trị”, anh thợ đã chạy nhầm xuống tận quận 5, mất cả buổi mới quay lại.
Việc trùng tên đường không chỉ gây bất tiện cho cá nhân mà còn dẫn đến những chi phí xã hội không nhỏ. Theo thống kê, TP.HCM hiện có hơn 4.000 con đường, trong đó hơn một nửa đã được đặt tên, số còn lại vẫn dùng ký hiệu hoặc số thứ tự. Đáng nói, nhiều tên đường còn sai lệch so với tên nhân vật lịch sử gốc, hoặc được đặt một cách tạm bợ như TCH 03, TTN 17… (Tân Chánh Hiệp, Tân Thới Nhất).
Tình trạng trùng lặp tên đường diễn ra khá phổ biến. Những cái tên như Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm… xuất hiện ở nhiều quận huyện, thậm chí lặp lại hai, ba lần trong cùng một quận.
Theo tôi, việc đặt tên đường không chỉ đơn thuần là để dễ tìm địa chỉ, mà còn là cách lưu giữ ký ức lịch sử, tôn vinh danh nhân và giáo dục thế hệ sau. Mỗi tên đường mang một ý nghĩa, gợi nhắc về truyền thống. Khi đi qua đường Nguyễn Thị Minh Khai, ta nhớ đến nữ chiến sĩ cách mạng; khi đến đường Lê Lợi, ta nghĩ đến vị anh hùng khai sáng triều đại. Đó là sức mạnh mềm của tên đường, điều mà các ký hiệu khô khan như “TCH 03” hay “đường P, đường O” ở Phú Mỹ Hưng không thể có được.
Một thành phố hiện đại không chỉ cần những tòa nhà bê tông, kính thép, mà còn cần có hồn. Cái hồn ấy một phần đến từ những con đường được đặt tên một cách tử tế.
Từ góc độ kỹ sư xây dựng, tôi hiểu rằng việc đặt tên đường không thể tùy tiện. Nó liên quan đến bản đồ quy hoạch, hệ thống cấp phép xây dựng, quản lý đất đai, địa chính, phòng cháy chữa cháy… Một con đường có tên sai hoặc trùng lặp không chỉ gây nhầm lẫn trong sinh hoạt hàng ngày mà còn ảnh hưởng đến các thủ tục hành chính. Hãy thử tưởng tượng khi xin giấy phép xây dựng mà trên hồ sơ ghi “Nguyễn Bỉnh Khiêm, quận Gò Vấp (cũ)”, còn bản đồ quy hoạch lại thể hiện “Nguyễn Bỉnh Khiêm, quận 1”. Sự thiếu nhất quán này gây khó khăn cho cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân.
Trong ngành xây dựng, chúng tôi luôn đề cao nguyên tắc “đúng từ đầu”. Nếu móng sai thì tòa nhà khó mà bền vững. Việc đặt tên đường cũng vậy: nếu làm hời hợt, việc sửa chữa sau này sẽ rất tốn kém. Thực tế, TP.HCM đã mất nhiều năm để điều chỉnh hàng chục tên đường bị sai sót, từ Bùi Hữu Diện thành Bùi Hữu Diên, hay Nguyễn Chánh Sắc thành Nguyễn Chánh Sắt. Đây là minh chứng cho thấy hậu quả của việc làm ẩu.
Để giải quyết vấn đề này, TP.HCM cần một cách tiếp cận khoa học, gần gũi văn hóa và thuận tiện cho quản lý.
Thứ nhất, cần xây dựng một ngân hàng tên đường phong phú, có phân loại rõ ràng. Ngoài danh nhân, có thể mở rộng sang địa danh, sự kiện lịch sử, di sản văn hóa, thậm chí là các giá trị thiên nhiên, loài hoa, loài chim đặc trưng. Điều này vừa tạo sự đa dạng, vừa gợi cảm xúc gần gũi.
Thứ hai, cần hạn chế tối đa sự trùng lặp. Thành phố có thể áp dụng hệ thống phân vùng: tên các anh hùng dân tộc lớn chỉ nên đặt ở những trục đường chính, không lặp lại ở nhiều quận. Các tuyến nhánh, hẻm có thể dùng tên địa phương, cây cỏ, mỹ từ để phân biệt.
Thứ ba, cần ứng dụng công nghệ đồng bộ. Mọi thay đổi về tên đường cần được cập nhật ngay lập tức vào cơ sở dữ liệu dùng chung, kết nối với bản đồ số, hệ thống giao thông, quản lý đất đai. Nếu dữ liệu không đồng bộ, rắc rối sẽ tái diễn.
Thứ tư, cần tham vấn cộng đồng. Người dân nên có tiếng nói trong việc chọn tên đường ở khu vực mình sinh sống. Điều này vừa tạo sự đồng thuận, vừa tăng tính gắn kết. Ví dụ, ở vùng có nhiều di tích lịch sử kháng chiến, có thể ưu tiên đặt tên gắn với những nhân vật, sự kiện tại chỗ.
Thứ năm, nên đặt tên mang tính nhân văn, gần gũi. Một số nước ưu tiên đặt tên theo hoa, chim, sông, núi… dễ nhớ, ít gây tranh cãi và tạo sự thân thiện. Tôi tin TP.HCM hoàn toàn có thể học hỏi, thay vì quá tập trung vào việc “hết danh nhân thì lấy ký hiệu”.
TP.HCM là đô thị đặc biệt, nơi giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Mỗi con đường mới mở ra không chỉ phục vụ giao thông mà còn là cơ hội để thành phố ghi thêm dấu ấn văn hóa. Nếu chỉ nhìn nó như “địa chỉ hành chính”, chúng ta đã bỏ lỡ cơ hội kết nối quá khứ với tương lai.
Một thành phố triệu dân không thể để người dân bị “đánh đố” bởi những ký hiệu lạnh lùng hay sự trùng lặp phiền toái. Chúng ta cần những con đường có tên gọi gợi nhớ, có ý nghĩa, để mỗi người đều cảm thấy mình thuộc về thành phố này.
Bởi suy cho cùng, tên đường không chỉ là cái tên, mà còn là ký ức, bản sắc, là “chứng minh thư văn hóa” của một đô thị. Đặt tên đúng, đặt tên đẹp cũng là một cách xây dựng thành phố văn minh, hiện đại và giàu bản sắc.
Admin
Nguồn: VnExpress
