Những Bill Gates, Steve Jobs hay Mark Zuckerberg thời trẻ đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ Gen Z tại Thung lũng Silicon. Giờ đây, khi AI bùng nổ và nhịp sống hối hả hơn bao giờ hết, nhiều bạn trẻ tuổi đôi mươi đang chọn con đường khởi nghiệp thay vì học đại học hay làm việc cho các tập đoàn công nghệ lớn (Big Tech).
Các nhà đầu tư mạo hiểm tại quỹ Andreessen Horowitz (a16z) nhận định: “Đây là thời điểm tốt nhất trong cả thập kỷ để những người trẻ vừa tốt nghiệp hoặc thậm chí bỏ học có thể bắt đầu xây dựng công ty riêng.”
**Lợi thế của tuổi trẻ và AI**
Theo Jared Friedman, một đối tác tại vườn ươm khởi nghiệp Y Combinator, số lượng nhà sáng lập startup là sinh viên hoặc mới tốt nghiệp tham gia chương trình cố vấn của vườn ươm này đã tăng vọt từ 10% năm 2022 lên 30% vào năm 2024.
Chungin “Roy” Lee, sinh viên khoa học máy tính của Đại học Columbia, đã gây chú ý khi tiết lộ trên mạng xã hội X về việc sử dụng công cụ AI do chính anh phát triển để “gian lận” trong các buổi phỏng vấn kỹ thuật và nhận được lời mời thực tập từ Amazon, Meta, TikTok. Sau đó, anh bị đình chỉ học và quyết định cùng bạn thành lập startup Cluely. Chỉ sau một thời gian ngắn, công ty đã huy động được 15 triệu USD trong vòng gọi vốn series A, do quỹ a16z dẫn đầu.
Lee chia sẻ với Business Insider: “Trong lịch sử, người trẻ luôn khao khát tạo dựng sự nghiệp từ rất sớm. Tôi xem đây là cơ hội để ra khơi với 20% cơ hội sống sót, đổi lấy vinh quang và khả năng thay đổi thế giới một cách ý nghĩa.”
Bên cạnh đó, làn sóng sa thải hàng loạt trong lĩnh vực công nghệ hậu Covid-19 cũng khiến việc làm tại các Big Tech không còn hấp dẫn như trước. Lee cho rằng, nếu muốn một tương lai ổn định, bạn không nên gia nhập Big Tech, nơi cắt giảm nhân sự diễn ra liên tục. Khởi nghiệp, ngược lại, có thể ít rủi ro hơn.
Jake Adler, 21 tuổi, nhà sáng lập startup công nghệ sinh học và quốc phòng Pilgrim, cho biết các công cụ AI như ChatGPT giúp anh tự học các chủ đề ở trình độ sau đại học, ví dụ như vật lý năng lượng cao. Dù các nhà sáng lập trẻ không phải là điều mới mẻ, Adler tin rằng sự tiến bộ của AI đang khuyến khích nhiều thanh thiếu niên xây dựng phần cứng phức tạp hơn, thay vì chỉ tập trung vào tiền điện tử hay mạng xã hội.
Adler, người tốt nghiệp trung học năm 2022 và không có ý định học đại học, nói: “Bạn đã có cả một tấm bằng tiến sĩ trong túi rồi.”
**Đầu tư vào thế hệ trẻ**
Y Combinator và nhiều chương trình tương tự đã tài trợ cho thế hệ nhân tài tiếp theo của Thung lũng Silicon trong nhiều năm. Dorm Room Fund, một quỹ đầu tư mạo hiểm tách ra từ First Round Capital năm 2012, chuyên đầu tư vào các startup do sinh viên thành lập. Học bổng Thiel, do tỷ phú Peter Thiel sáng lập năm 2011, trao 200.000 USD cho những “người trẻ muốn xây dựng điều mới mẻ thay vì ngồi trên ghế nhà trường”. Chương trình Z Fellows cung cấp 10.000 USD và một tuần cố vấn cho các nhà sáng lập ở giai đoạn đầu.
Mặc dù những người ở độ tuổi 20 thường thiếu kinh nghiệm làm việc, các nhà đầu tư vẫn sẵn sàng rót vốn. Thomas Laffont, nhà đồng sáng lập công ty đầu tư Coatue Management, không quá quan tâm đến tuổi tác mà chú trọng tìm kiếm những đội ngũ tinh gọn.
Michael Gibson và Danielle Strachman, đồng sáng lập công ty đầu tư 1517, cho biết khoảng 85% danh mục đầu tư của họ là các nhà sáng lập trẻ, thậm chí không có bằng cấp. Gibson nhận định rằng AI đang giúp “những người tự học tăng tốc”.
Lee chia sẻ rằng trong quá trình gọi vốn, các nhà đầu tư mạo hiểm không hề hỏi về tuổi tác của anh. Bản thân anh cũng không coi trọng vấn đề tuổi tác khi tuyển dụng nhân viên mà tập trung vào sự phù hợp văn hóa, mặc dù theo hồ sơ trên LinkedIn, phần lớn nhân viên của Cluely đang ở độ tuổi sinh viên.
**Tranh cãi về giá trị của giáo dục đại học**
Marvin von Hagen, 25 tuổi, nhà đồng sáng lập startup Interaction Company of California chuyên về tác nhân AI, cho biết anh thường xuyên là người lớn tuổi nhất trong các chương trình tư vấn startup. Dù đã tốt nghiệp đại học ở Đức, anh vẫn băn khoăn liệu việc học tập dễ dàng hơn nhờ AI có thể làm giảm giá trị của tấm bằng đại học hay không.
Tỷ phú Vinod Khosla, nhà đồng sáng lập Sun Microsystems, cho rằng AI sẽ sớm vượt trội hơn cả những giáo viên giỏi nhất, mang đến chương trình học theo yêu cầu và cá nhân hóa, vượt xa những gì các trường học truyền thống có thể cung cấp. Ông nhấn mạnh rằng AI sẽ cho phép mọi người chuyển đổi nghề nghiệp hoặc chuyên môn mà không cần phải học lại đại học.
Trong một chương trình podcast vào tháng 8, ông giải thích: “Bạn có thể làm bất cứ điều gì vào bất cứ lúc nào và chuyển đổi ngành nghề một cách dễ dàng. Bạn không cần quay lại trường đại học trong 3 hay 5 năm để chuyển từ kỹ thuật điện sang kỹ thuật cơ khí, hoặc từ y khoa sang một ngành khác.” Theo ông, điều quan trọng đối với thế hệ ngày nay không phải là chuyên môn hóa trong một lĩnh vực cụ thể mà là khả năng học hỏi nhanh và thích nghi với những tình huống thay đổi.
Quan điểm của Khosla tương đồng với những gì Nikhil Kamath, nhà đồng sáng lập nền tảng môi giới cổ phiếu Zerodha, từng chia sẻ. Trong một bài đăng trên X vào tháng 6, Kamath nhận định rằng thị trường việc làm toàn cầu đang trải qua một sự thay đổi lớn khi các mô hình giáo dục truyền thống ngày càng khó bắt kịp với sự gián đoạn công nghệ và nhu cầu về lực lượng lao động. “Thời của những chương trình đại học kéo dài bốn năm có lẽ đã qua. Học tập suốt đời mới là chuẩn mực mới dành cho tất cả mọi người,” ông viết.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc tốt nghiệp đại học vẫn mang lại tiềm năng thu nhập cao hơn. Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco, chênh lệch thu nhập giữa sinh viên tốt nghiệp đại học và tốt nghiệp trung học dao động từ 70-80% trong thập kỷ qua. Hơn nữa, khởi nghiệp không phải lúc nào cũng đảm bảo thu nhập cao. Theo một báo cáo của Harvard Business Review năm 2021, hơn 2/3 số startup không có lợi nhuận.
Sonwalkar đánh giá cao những trải nghiệm xã hội mà trường đại học mang lại. Paul Graham, đồng sáng lập Y Combinator, cũng đồng tình với quan điểm này. “Đừng bỏ học đại học để khởi nghiệp hay làm việc cho startup. Sẽ có những cơ hội khởi nghiệp khác (và có thể tốt hơn), nhưng bạn không thể lấy lại những năm tháng đại học,” Graham viết trên X vào tháng 7.
Với Graham và một số nhà đầu tư khác, đại học không chỉ là nơi chuẩn bị cho sự nghiệp thành công, mà còn là nơi “nâng cao trí tuệ”.
Tóm lại, dù con đường khởi nghiệp đầy hứa hẹn đang thu hút ngày càng nhiều bạn trẻ, việc lựa chọn giữa học đại học và dấn thân vào thế giới startup vẫn là một quyết định cá nhân, phụ thuộc vào mục tiêu và hoàn cảnh của mỗi người.
Admin
Nguồn: VnExpress
