Tại Trung Quốc, một làn sóng những người từng có tiền án đang tận dụng mạng xã hội để chia sẻ câu chuyện của mình, thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng mạng. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của những “streamer cựu tù nhân” này đang gây ra nhiều tranh cãi về mặt đạo đức và pháp lý.
Xiao, 42 tuổi, cựu nhân viên ngân hàng đến từ Liêu Ninh, là một ví dụ điển hình. Năm 2017, anh bị kết tội tham ô và phải ngồi tù. Sau khi ra tù, Xiao đã sử dụng Douyin, phiên bản TikTok của Trung Quốc, để phát trực tiếp và kể lại những trải nghiệm trong tù. Trong một buổi livestream, Xiao chia sẻ về cuộc sống khắc nghiệt sau song sắt: “Trong tám năm, ngày nào tôi cũng ngồi trước máy khâu. Ngoài lúc ăn và đi vệ sinh, tôi không rời khỏi nơi làm việc một lần nào”. Chỉ trong vài ngày, Xiao đã thu hút hơn 37.000 người theo dõi trước khi tài khoản của anh bị xóa.
Lý do Xiao phải ngồi tù là vì đã lừa khách hàng đầu tư vào các sản phẩm quản lý tài sản giả mạo trị giá hơn 2,7 tỷ nhân dân tệ (tương đương 376 triệu USD) khi còn làm việc tại Ngân hàng Minsheng. Anh bị kết án 9 năm tù và phạt 90.000 nhân dân tệ. Nền tảng Douyin cho biết tài khoản của Xiao đã vi phạm quy định khi lợi dụng quá khứ ngồi tù để thu hút sự chú ý.
Mặc dù không có quy định rõ ràng nào cấm cựu tù nhân sử dụng mạng xã hội, sự gia tăng của họ đã vấp phải sự phản đối. Các phương tiện truyền thông nhà nước chỉ trích một số người “tuyên dương” tội ác để thu hút lượt xem. Tờ People’s Daily nhận định rằng việc này gây tổn thương cho nạn nhân và truyền tải thông điệp sai lệch đến xã hội rằng “nổi tiếng theo cách tiêu cực cũng là nổi tiếng”. Tuy nhiên, tờ báo này cũng cho rằng những người chia sẻ kỹ năng nghề nghiệp hoặc kinh nghiệm kinh doanh thì “đáng được ủng hộ”.
Hiệp hội Nghệ thuật biểu diễn Trung Quốc từng cảnh báo về việc đưa những cá nhân “phá vỡ hệ sinh thái lành mạnh” của ngành livestream vào danh sách đen. Các chuyên gia chỉ ra rằng sự nổi tiếng của những streamer cựu tù nhân nằm trong vùng xám về mặt pháp lý và đạo đức. Giáo sư Cheng Mingming từ Đại học Curtin cho rằng, việc này có thể gây ra tổn thương cho các nạn nhân, khi “những kẻ từng phạm tội lại có cuộc sống tốt hơn nạn nhân của họ”.
Tuy nhiên, sức hút của những streamer này đến từ đâu? Giáo sư Cheng cho rằng, thông tin về cuộc sống trong các nhà tù Trung Quốc thường được giữ kín, làm tăng thêm sự tò mò của công chúng. Khán giả muốn biết về cuộc sống thực tế của những người từng phạm tội, điều gì đã thay đổi họ, và họ sẽ tiếp tục cuộc sống như thế nào.
Phó giáo sư Xu Jian từ Đại học Deakin cho biết, do những khó khăn trong việc tái hòa nhập xã hội và tìm kiếm việc làm, nhiều cựu tù nhân đã tìm đến con đường này. Một số người bắt đầu bằng cách tự quảng bá mình là cựu tù nhân, nhưng sau khi có được lượng người theo dõi lớn, họ thường giảm nhẹ hoặc xóa bỏ hình ảnh này.
Luo, một người từng ngồi tù vì tội lừa đảo và buôn bán ma túy giả, hiện đang xây dựng hình ảnh mới trên Douyin với những video chăn nuôi gia súc ở vùng nông thôn Tứ Xuyên. Tài khoản của Luo vẫn hoạt động với hơn 240.000 người theo dõi. Một trường hợp khác là Qingchen Jingliang, từng được mệnh danh là “kẻ đào tẩu xinh đẹp nhất”. Sau khi ra tù, cô chuyển sang làm streamer nhưng tài khoản Douyin của cô đã bị cấm do kể về thời gian bị giam giữ.
Ông Xu cho biết, hầu hết cựu tù nhân đều thận trọng hơn khi hoạt động trên mạng, tránh ca ngợi tội phạm và khuyến khích khán giả tuân thủ pháp luật. Họ cố gắng xây dựng câu chuyện theo hướng tích cực. Wang, một người dùng Douyin đến từ Phúc Kiến, chia sẻ về những khó khăn khi tìm việc làm sau khi ra tù, nhưng vẫn tin rằng sự chăm chỉ sẽ mang lại một khởi đầu mới.
Dù gây tranh cãi, sự tồn tại của những streamer cựu tù nhân phản ánh một khía cạnh của xã hội Trung Quốc. Theo ông Xu, việc siết chặt quy định là điều không thể tránh khỏi, nhưng ông không mong họ sẽ biến mất hoàn toàn.
Admin
Nguồn: VnExpress
