Trong bối cảnh Việt Nam mới chỉ bắt đầu triển khai các chính sách hỗ trợ cho phương tiện xanh, nhiều quốc gia châu Á như Thái Lan, Ấn Độ và Trung Quốc đã sớm áp dụng các biện pháp khuyến khích xe điện, từ trợ giá trực tiếp đến ưu đãi cho nhà sản xuất và đầu tư vào hạ tầng. Những kinh nghiệm này có thể mang lại bài học quý giá cho Việt Nam trong quá trình thúc đẩy sự phát triển của xe điện.
Tại Việt Nam, chính sách hỗ trợ phương tiện xanh mới chỉ được triển khai trong vài năm gần đây. Bắt đầu từ tháng 3/2022, Chính phủ đã miễn 100% lệ phí trước bạ cho ô tô điện trong vòng 3 năm, và sau đó tiếp tục gia hạn thêm 2 năm đến ngày 28/02/2027.
Tiếp đó, vào tháng 6, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 20, yêu cầu Hà Nội cấm xe máy xăng hoạt động trong vành đai 1 từ tháng 7/2026. Để hỗ trợ người dân chuyển đổi, Hà Nội đã đề xuất mức hỗ trợ từ 3 đến 5 triệu đồng cho việc đổi xe máy xăng sang xe máy điện có giá trị từ 15 triệu đồng trở lên. Thành phố cũng dự kiến miễn lệ phí trước bạ và phí đăng ký cho xe máy điện đến năm 2030, đồng thời lên kế hoạch lộ trình cấm xe máy xăng trong khu vực nội đô.
Ngày 17/9 vừa qua, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ đạo Bộ Tài chính hoàn thiện chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân chuyển sang sử dụng phương tiện xanh trong quý IV năm nay.
Thái Lan là một trong những quốc gia Đông Nam Á đi đầu trong việc hỗ trợ tài chính để khuyến khích người dân chuyển sang sử dụng phương tiện xanh. Chính phủ Thái Lan đã áp dụng gói hỗ trợ EV 3.0 từ năm 2022, sau đó nâng cấp lên EV 3.5 cho giai đoạn 2024-2027. Theo đó, người tiêu dùng mua xe điện sẽ được giảm từ 2.200 đến 4.700 USD tùy thuộc vào dung lượng pin và giá bán của xe. Đối với xe máy điện, mức hỗ trợ là 315 USD nếu xe đáp ứng các tiêu chuẩn về dung lượng pin, giá bán và được sản xuất trong nước. Bên cạnh trợ cấp trực tiếp, EV 3.0 còn bao gồm nhiều ưu đãi về thuế, như giảm thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe điện, miễn thuế nhập khẩu linh kiện phục vụ lắp ráp. Chính phủ Thái Lan cũng cam kết hỗ trợ phát triển hạ tầng sạc và khuyến khích các ngân hàng cung cấp các gói vay ưu đãi cho cả người mua và doanh nghiệp sản xuất xe điện.
Đặc biệt, chính sách này không chỉ tập trung vào người tiêu dùng mà còn yêu cầu các nhà sản xuất phải tuân thủ các quy định để được hưởng ưu đãi. Ban đầu, các nhà sản xuất phải lắp ráp xe điện tại Thái Lan theo tỷ lệ một xe sản xuất trong nước cho mỗi xe nhập khẩu. Nếu không đáp ứng được yêu cầu này, tỷ lệ sẽ tăng lên thành 1,5 xe sản xuất trong nước cho mỗi xe nhập khẩu vào năm 2025. Tuy nhiên, do số lượng người mua xe điện chưa đủ lớn, chính phủ Thái Lan đã gia hạn tỷ lệ 1:1 đến năm 2027. Nhờ đó, nhiều thương hiệu quốc tế như BYD và Great Wall đã công bố kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất pin và xe điện tại Thái Lan, biến nước này trở thành một trung tâm sản xuất xe điện mới ở Đông Nam Á.
Ấn Độ, thị trường xe máy lớn nhất thế giới, ưu tiên chính sách chuyển đổi sang phương tiện xanh cho xe máy điện. Từ năm 2015 đến 2019, chính phủ Ấn Độ đã triển khai chương trình FAME (Faster Adoption and Manufacturing of Hybrid and Electric Vehicles), hiện đang ở giai đoạn FAME-II. Theo đó, trước tháng 6/2023, người mua xe máy điện tại Ấn Độ được trợ cấp khoảng 180 USD cho mỗi kWh dung lượng pin, nhưng không vượt quá 40% giá xe. Từ tháng 6/2023, mức hỗ trợ đã được điều chỉnh giảm xuống còn 120 USD/kWh, tối đa 15% giá xe. Nhờ chính sách này, một mẫu xe máy điện thông thường có thể rẻ hơn hàng trăm USD so với giá gốc. Ngoài ra, nhiều khu vực còn có thêm các ưu đãi bổ sung, giúp giá xe điện trở nên dễ tiếp cận hơn với người dân. Chính phủ Ấn Độ cũng đưa ra nhiều ưu đãi khác, bao gồm giảm thuế nhập khẩu linh kiện xe điện và hỗ trợ sản xuất trong nước. Nhờ các chính sách này, doanh số xe máy điện đã tăng trưởng nhanh chóng, vượt mốc 700.000 chiếc vào năm 2023, giúp các thương hiệu nội địa như Ola Electric và Ather Energy cạnh tranh với các hãng xe nước ngoài.
Trung Quốc được xem là một trong những quốc gia dẫn đầu trong việc điện hóa phương tiện giao thông, với chiến lược bao phủ từ ô tô đến xe máy điện. Từ năm 2009, Trung Quốc đã thí điểm chương trình trợ cấp xe năng lượng mới (NEV) tại 13 thành phố, với mức hỗ trợ tối đa lên tới 8.800 USD cho mỗi xe. Đến năm 2013, chính sách này được mở rộng trên toàn quốc, kèm theo nhiều ưu đãi khác nhau tùy theo từng địa phương, tạo đà cho sự bùng nổ của thị trường xe điện.
Đối với ô tô, Trung Quốc dần chuyển từ trợ cấp trực tiếp sang các ưu đãi dài hạn. Từ năm 2017, cơ chế tín chỉ NEV (new energy vehicle) đã buộc các hãng xe phải sản xuất xe điện theo một tỷ lệ nhất định trong tổng doanh số. Từ năm 2019 đến 2022, trợ cấp tiền mặt đã bị cắt giảm dần và chính thức dừng hẳn vào cuối năm 2022, thay vào đó là duy trì các ưu đãi về thuế mua xe, hỗ trợ nghiên cứu pin và phát triển hạ tầng sạc và đổi pin. Nhờ đó, Trung Quốc đã bán được 9,5 triệu xe điện vào năm 2023, chiếm hơn 30% thị phần nội địa, theo số liệu của Hiệp hội xe con Trung Quốc (CPCA).
Trong lĩnh vực xe máy, từ năm 2015, nhiều thành phố lớn gần như đã ngừng cấp biển số cho xe máy xăng, đồng thời miễn hoặc giảm phí đăng ký cho xe máy điện. Bên cạnh đó, nhiều địa phương còn triển khai chương trình “đổi xe điện cũ lấy xe điện mới” cho xe máy điện, với mức hỗ trợ phổ biến từ 40 đến 90 USD tùy thuộc vào từng thành phố. Người dân sử dụng xe điện còn được hưởng thêm các tiện ích như miễn phí đỗ xe, giảm phí cầu đường hoặc không bị hạn chế giờ cao điểm.
Những kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước cho thấy, việc kết hợp các chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp, ưu đãi thuế, đầu tư vào hạ tầng và khuyến khích sản xuất trong nước là chìa khóa để thúc đẩy sự phát triển của thị trường xe điện. Việt Nam có thể học hỏi và áp dụng những bài học này để xây dựng một hệ sinh thái xe điện bền vững và hiệu quả.
Admin
Nguồn: VnExpress
