Sau khi quân đội Mỹ rút khỏi Afghanistan năm 2021, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố vào ngày 18/9 rằng Mỹ đang tìm cách giành lại căn cứ Bagram. Ông Trump nhấn mạnh: “Mỹ đã trao căn cứ Bagram cho Taliban mà không được gì. Giờ đây, chúng tôi đang cố gắng giành lại nó.”
Tuy nhiên, chính quyền Taliban đã bác bỏ khả năng cho phép Mỹ tái kiểm soát căn cứ này, khẳng định rằng Mỹ “không thể có sự hiện diện quân sự tại Afghanistan”.
Bất chấp sự phản đối từ Taliban, Tổng thống Trump vẫn kiên quyết với ý định của mình. Vào ngày 20/9, ông cảnh báo về “những điều tồi tệ sẽ xảy ra” nếu Afghanistan không trao trả quyền kiểm soát sân bay Bagram cho Mỹ, mặc dù ông không nêu rõ chi tiết.
Căn cứ không quân Bagram, nằm ở tỉnh Parwan, cách thủ đô Kabul khoảng 60 km về phía bắc, là căn cứ lớn nhất ở Afghanistan. Các nhà quan sát nhận định rằng Parwan có vị trí chiến lược, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát phần lớn Afghanistan, vì nó kết nối với các thành phố trọng yếu như Kabul, Kandahar và Bamiyan.
Sân bay Bagram được xây dựng bởi Liên Xô vào những năm 1950, trong bối cảnh cạnh tranh ảnh hưởng giữa Liên Xô và Mỹ tại Afghanistan. Tổng thống Mỹ Dwight Eisenhower từng đến thăm địa điểm này vào năm 1959.
Trong cuộc chiến chống lại phiến quân Mujahideen (1979-1989), Bagram là một căn cứ quan trọng của Liên Xô. Sau khi Liên Xô rút quân năm 1989, căn cứ này bị bỏ hoang và trở thành tiền tuyến trong cuộc chiến giữa Taliban và Liên minh phương Bắc. Khi đó, Taliban kiểm soát Kabul ở phía nam, trong khi Liên minh phương Bắc đóng quân tại các hẻm núi phía bắc.
Sau vụ khủng bố 11/9/2001, quân đội Mỹ đã tiến hành chiến dịch oanh tạc nhằm vào Taliban, tạo điều kiện cho Liên minh phương Bắc tiến vào Kabul và lật đổ chính quyền Taliban. Quân đội Mỹ nhanh chóng chiếm sân bay Bagram và sử dụng nó làm căn cứ chính tại Afghanistan.
Trong những năm đầu của cuộc chiến chống khủng bố, CIA đã sử dụng Bagram làm trung tâm giam giữ bí mật các nghi phạm khủng bố, nơi họ bị ngược đãi. Cựu Tổng thống Barack Obama sau đó thừa nhận đã xảy ra tra tấn tại căn cứ này.
Khi Mỹ và NATO tăng cường sự hiện diện quân sự ở Afghanistan, Bagram cũng được mở rộng. Mỹ đã xây dựng đường băng thứ hai, thiết lập các doanh trại kiên cố, mở phòng tập thể hình, cơ sở y tế và thậm chí cả một cửa hàng Pizza Hut để phục vụ hàng nghìn binh sĩ.
Đến năm 2010, Bagram đã trở thành một căn cứ khổng lồ, tương đương một thị trấn nhỏ, với ba lớp an ninh. Đây là nơi tiếp nhận binh sĩ Mỹ mới đến Afghanistan trước khi họ được triển khai ra tiền tuyến.
Các tổng thống Mỹ thường xuyên đến thăm quân nhân tại căn cứ này, bao gồm cả ông Trump vào dịp Lễ Tạ ơn năm 2019. Năm 2007, khi Phó Tổng thống Dick Cheney đang ở Afghanistan, một vụ đánh bom tự sát tại sân bay Bagram đã khiến 23 người thiệt mạng và 20 người bị thương.
Theo Washington Post, trong gần 20 năm, căn cứ không quân Bagram là biểu tượng lớn về quyền lực của Mỹ ở Afghanistan và là trung tâm của chiến dịch can thiệp quân sự kéo dài của Mỹ tại đây.
Năm 2020, chính quyền Trump ký thỏa thuận với Taliban về việc rút toàn bộ binh sĩ NATO khỏi Afghanistan, với mong muốn kết thúc cuộc chiến kéo dài.
Trong vòng một năm sau đó, Taliban đã đạt được nhiều tiến bộ trên chiến trường và gây áp lực lên quân đội chính phủ do Mỹ hậu thuẫn. Chính quyền Tổng thống Joe Biden bí mật sơ tán lực lượng khỏi căn cứ Bagram vào đầu tháng 7/2021, khi Taliban tiến gần đến khu vực này.
Tháng 8/2021, sân bay Bagram rơi vào tay Taliban sau khi quân chính phủ đầu hàng. Cuối tháng đó, ông Biden ra lệnh rút toàn bộ lực lượng Mỹ khỏi Afghanistan, trong một chiến dịch rút lui được đánh giá là hỗn loạn.
Do ít nhận được sự ủng hộ từ trong nước về việc duy trì lực lượng ở Afghanistan, giới chức Mỹ chưa bao giờ xem xét khả năng tiếp tục kiểm soát căn cứ Bagram.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin phát biểu trước Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ vào tháng 9/2021 rằng việc giữ lại Bagram đòi hỏi phải đưa 5.000 binh sĩ Mỹ vào nguy hiểm chỉ để vận hành và bảo vệ căn cứ.
Truyền thông Mỹ nhận định Bagram có tầm quan trọng chiến lược đối với Mỹ vì nó nằm gần biên giới với Trung Quốc và một bãi thử hạt nhân ở Tân Cương, nơi Trung Quốc thử quả bom nguyên tử đầu tiên vào năm 1964. Bãi thử này được cho là đã bị bỏ hoang từ lâu, nhưng có thông tin cho rằng Trung Quốc đang tăng cường hoạt động xây dựng quân sự ở khu vực này.
Tổng thống Trump từng tuyên bố rằng Bagram “chỉ cách địa điểm Trung Quốc chế tạo vũ khí hạt nhân khoảng một giờ di chuyển”, đồng thời cáo buộc chính quyền cựu Tổng thống Biden đã từ bỏ căn cứ này dù biết thông tin đó.
Washington Post cho rằng việc Mỹ hiện diện quân sự trở lại ở Bagram sẽ tạo điều kiện để nước này tiến hành các hoạt động chống khủng bố ở khu vực bất ổn, đặc biệt là chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo Khorasan, lực lượng đang giao tranh với Taliban và đã lan sang châu Âu.
Mặc dù Taliban đã bác bỏ khả năng cho Mỹ trở lại kiểm soát Bagram, ông Trump lưu ý rằng lực lượng này “cần nhiều thứ” từ Washington. Truyền thông Mỹ nhận định rằng điều Taliban mong muốn nhất hiện nay là sự công nhận của Washington, trong bối cảnh ghế của Afghanistan tại Liên Hợp Quốc vẫn thuộc về chính quyền cũ.
Taliban cũng muốn tiếp cận 7 tỷ USD tài sản bị đóng băng ở Mỹ để thúc đẩy nền kinh tế đang suy yếu.
Tuy nhiên, các nhà quan sát cảnh báo rằng Mỹ sẽ tốn rất nhiều nhân lực để vận hành và bảo vệ căn cứ Bagram, tương tự như điều mà cựu Bộ trưởng Quốc phòng Austin đã đề cập. Lực lượng của Mỹ tại đây, nếu được Taliban đồng ý giao lại quyền kiểm soát, sẽ phải đối mặt với nhiều mối đe dọa như tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng và al-Qaeda ở Afghanistan.
Căn cứ này cũng dễ bị tổn thương trong trường hợp bị tập kích tên lửa từ Iran, quốc gia đã tấn công căn cứ đồn trú của Mỹ ở Qatar để trả đũa đòn đánh của Washington vào loạt căn cứ hạt nhân.
Việc Mỹ có thể tái chiếm căn cứ Bagram vẫn là một vấn đề phức tạp, với nhiều thách thức về chính trị, an ninh và nguồn lực. Liệu chính quyền Trump có thể thuyết phục Taliban thay đổi quyết định và liệu Mỹ có sẵn sàng đối mặt với những rủi ro và chi phí liên quan đến việc tái chiếm căn cứ này hay không, vẫn còn là những câu hỏi chưa có lời đáp.
Admin
Nguồn: VnExpress
