Bệnh Moyamoya, một rối loạn mạch máu não hiếm gặp nhưng nguy hiểm, đang ngày càng được nhận diện rõ hơn tại Việt Nam. BS.CKI Nguyễn Tấn Sang, từ Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, đã chia sẻ những thông tin quan trọng về căn bệnh này.
Moyamoya xảy ra khi các động mạch lớn ở đáy não, đặc biệt là động mạch cảnh trong, dần bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Cơ thể phản ứng bằng cách tạo ra các mạch máu phụ nhỏ bé xung quanh khu vực tắc nghẽn để bù đắp lượng máu thiếu hụt. Mạng lưới mạch máu nhỏ, ngoằn ngoèo này, khi được quan sát trên phim chụp mạch não, tạo thành hình ảnh như “làn khói” mờ ảo, từ đó bệnh mang tên Moyamoya (trong tiếng Nhật có nghĩa là “làn khói mờ ảo”). Tuy nhiên, những mao mạch thay thế này thường yếu ớt, không đủ khả năng cung cấp máu cho não, và dễ vỡ, làm tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu hoặc chảy máu não.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã tiếp nhận và điều trị một số ca đột quỵ liên quan đến Moyamoya. Điển hình như trường hợp bà Linh (58 tuổi), mắc Moyamoya thể xuất huyết, một dạng bệnh đặc biệt nguy hiểm. Bà nhập viện trong tình trạng yếu liệt đột ngột, và kết quả chụp MRI 3 Tesla cho thấy sự hẹp của động mạch cảnh cùng với vỡ tuần hoàn bàng hệ ở vùng hạch nền hai bên não. Một trường hợp khác là chị Minh, bị nhồi máu não do Moyamoya thể hai bên, kèm theo bất sản động mạch cảnh trong.
Cả hai bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật bắc cầu mạch máu trong – ngoài sọ để tái lập tuần hoàn não, một kỹ thuật được hỗ trợ bởi kính vi phẫu tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI). Phương pháp này giúp dẫn máu từ bên ngoài sọ vào sâu bên trong não, bù đắp lưu lượng máu bị thiếu hụt, từ đó giảm nguy cơ tái phát nhồi máu hoặc xuất huyết não.
Bệnh Moyamoya thường tiến triển âm thầm, với các triệu chứng thoáng qua dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn thần kinh khác. Bệnh nhân có thể trải qua các cơn đau đầu, chóng mặt kéo dài nhưng ở mức độ nhẹ, dẫn đến chủ quan và chậm trễ trong việc thăm khám. Trong những trường hợp nặng, bệnh có thể gây ra đau đầu dữ dội, mất thăng bằng, tê yếu nửa người, rối loạn ngôn ngữ, co giật hoặc thay đổi hành vi. Các cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) tái phát do Moyamoya là một dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ, có thể để lại di chứng vĩnh viễn như yếu liệt, suy giảm nhận thức, hoặc thậm chí tử vong nếu không được can thiệp kịp thời.
Mặc dù là một rối loạn mạch máu não, Moyamoya phổ biến hơn ở các quốc gia Đông Á như Hàn Quốc và Nhật Bản, với tỷ lệ mắc bệnh ước tính khoảng 3/100.000 dân. Khoảng 10-15% bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc bệnh. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em (5-10 tuổi) và người lớn sau 40 tuổi. Ở người trẻ, bệnh thường biểu hiện bằng các cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc nhồi máu não, trong khi người lớn có thể bị xuất huyết não hoặc kết hợp cả hai.
BS.CKI Nguyễn Tấn Sang lưu ý rằng chụp CT sọ não thông thường khó phát hiện Moyamoya, vì nó chỉ hiển thị hình ảnh nhu mô não và các tổn thương thứ phát như nhồi máu hoặc xuất huyết. Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định các kỹ thuật hình ảnh chuyên sâu hơn như MRI mạch máu hoặc chụp mạch số hóa xóa nền (DSA). Trong một số trường hợp nghi ngờ có co giật, điện não đồ (EEG) cũng có thể được sử dụng để phân biệt với các bệnh lý thần kinh khác có triệu chứng tương tự.
Phương pháp điều trị Moyamoya phụ thuộc vào mức độ tiến triển của bệnh và các biểu hiện lâm sàng. Các trường hợp nhẹ có thể được theo dõi và điều trị bằng thuốc, trong khi các trường hợp nặng hơn cần phẫu thuật bắc cầu động mạch não trong – ngoài sọ để tái lập tuần hoàn não.
BS.CKI Nguyễn Tấn Sang khuyến cáo những người có các biểu hiện bất thường như đau đầu kéo dài, tê yếu tay chân, nói ngọng thoáng qua hoặc chóng mặt không rõ nguyên nhân nên đi khám sớm tại chuyên khoa thần kinh. Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm có thể giúp bác sĩ can thiệp kịp thời, nâng cao hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ đột quỵ và hạn chế tối đa các di chứng nặng nề.
*Tên người bệnh đã được thay đổi
Admin
Nguồn: VnExpress
