Ký ức tuổi thơ tôi gắn liền với một con mèo đặc biệt, khả năng săn mồi của nó vượt trội hơn hẳn những con mèo nhà khác. Nó nhanh nhẹn đến mức có thể bắt cả chim sẻ trong vườn.
Tuy nhiên, khi gia đình tôi có thêm thành viên mới, bố mẹ đành gửi nó cho người thân chăm sóc. Nỗi buồn ập đến khi tôi biết nó đã bị giết thịt, một ký ức day dứt mãi về sau.
Tôi tự hỏi, nếu ngày ấy bố mẹ không mang nó về, liệu số phận nó có khác? Có lẽ nó sẽ lang thang ngoài đồng, sống một cuộc đời tự do, thỏa sức săn bắt chuột bảo vệ mùa màng. Thú thật, tôi luôn trân trọng những con mèo giữ được bản năng săn mồi hơn là những “ông hoàng bà chúa” chỉ biết nằm ườn nhìn chuột chạy qua.
Theo Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH), phúc lợi động vật là trạng thái thích nghi của động vật với điều kiện sống và môi trường xung quanh. Một vật nuôi được coi là có phúc lợi tốt khi khỏe mạnh, thoải mái, được nuôi dưỡng đầy đủ, an toàn, được tự do thể hiện các tập tính tự nhiên và không phải chịu đựng bất kỳ sự khó chịu nào như đau đớn, sợ hãi hay lo âu. Để đạt được điều này, cần chú trọng phòng bệnh và điều trị thú y, cung cấp nơi ở thích hợp, quản lý và chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ, cũng như thực hiện quy trình xử lý và giết mổ nhân đạo.
Tiêu chuẩn “5 không (5 tự do)” do Hội đồng Phúc lợi Vật nuôi Vương quốc Anh (FAWC) xây dựng từ năm 1979 đã trở thành kim chỉ nam trong việc đảm bảo phúc lợi động vật trên toàn thế giới: không bị đói khát, không bị khó chịu, không bị đau đớn, thương tích và bệnh tật, không bị sợ hãi, lo lắng và không bị hạn chế thể hiện tập tính tự nhiên.
Tinh thần này đã được Việt Nam thể hiện trong các Tiêu chuẩn quốc gia do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành, đồng thời được luật hóa trong Luật Thú y 2015 và Luật Chăn nuôi 2018. Các văn bản này quy định rõ trách nhiệm chăm sóc và đối xử nhân đạo với vật nuôi trong suốt quá trình chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ và nghiên cứu. Đặc biệt, có những điều khoản yêu cầu gây ngất động vật trước khi giết mổ để giảm thiểu đau đớn, và ngăn không cho chúng chứng kiến đồng loại bị giết.
Về chế tài xử phạt, theo Điều 29 Nghị định 14/2021/NĐ-CP, hành vi đánh đập, hành hạ tàn nhẫn vật nuôi có thể bị phạt tiền từ 1 đến 3 triệu đồng. Các cơ sở giết mổ không đảm bảo vệ sinh, đánh đập hoặc không gây ngất vật nuôi trước khi giết mổ có thể bị phạt từ 3 đến 5 triệu đồng. Mức phạt từ 5 đến 50 triệu đồng áp dụng cho hành vi đưa vật thể lạ hoặc bơm nước cưỡng bức vào cơ thể động vật trước khi giết mổ.
Ngày nay, người tiêu dùng không chỉ quan tâm đến các quy định pháp luật mà còn đặt ra những tiêu chuẩn cao hơn về phúc lợi động vật đối với thực phẩm có nguồn gốc từ gia súc, gia cầm. Các chứng nhận uy tín như “Certified Humane” của tổ chức Humane Farm Animal Care (HFAC), “RSPCA Assured” của Royal Society for the Prevention of Cruelty to Animals (RSPCA) và “Red Tractor” của tổ chức Assured Food Standards ngày càng được ưa chuộng. Trong đó, “Certified Humane” phổ biến ở Mỹ và châu Á, còn “RSPCA Assured” và “Red Tractor” thường được sử dụng ở Anh và châu Âu.
Tại Việt Nam, đã có ít nhất sáu công ty chăn nuôi đạt chứng nhận Certified Humane cho trứng gà không nuôi nhốt (cage-free eggs). Để đạt được chứng nhận này, các trang trại phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe, như đảm bảo gà được tự do thể hiện tập tính tự nhiên trong không gian thoải mái, có chỗ đậu, có ổ đẻ trứng, và không sử dụng chất kháng sinh, chất tăng trọng hay phụ phẩm có nguồn gốc động vật trong thức ăn.
Nhiều người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn để mua trứng gà có dòng chữ “cage-free eggs” và nhãn “Certified Humane” trên bao bì.
Ngoài yếu tố đạo đức, các chuyên gia cho rằng việc chăn nuôi nhân đạo, đảm bảo phúc lợi động vật sẽ giúp nâng cao chất lượng thịt, sữa, trứng và tăng năng suất.
Bên cạnh đó, sức khỏe cộng đồng cũng được bảo vệ khi vật nuôi được chăm sóc tốt, giảm nguy cơ lây lan dịch bệnh từ động vật sang người. An toàn thực phẩm cũng được đảm bảo khi thị trường không có thịt từ gia súc, gia cầm bệnh tật hoặc tồn dư kháng sinh và các chất cấm.
Đảm bảo phúc lợi động vật trong chăn nuôi còn góp phần cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động và giảm thiểu tai nạn lao động.
Tuy nhiên, vấn đề chăn nuôi gia súc, gia cầm để phục vụ nhu cầu của con người vẫn còn nhiều tranh cãi.
Từ góc độ tôn giáo, ăn thịt động vật bị coi là hành động sát sinh, bởi động vật cũng là một phần của vòng luân hồi.
Từ góc độ quyền động vật, các tổ chức bảo vệ động vật cho rằng động vật cũng có các quyền cơ bản như con người, và cần được bảo vệ, hướng tới giảm thiểu hoặc loại bỏ việc khai thác động vật cho mục đích tiêu dùng.
Về mặt pháp lý, có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia. Một số nước coi phúc lợi động vật là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, trong khi những nước khác mới chỉ dừng lại ở các khuyến nghị hoặc tiêu chuẩn tự nguyện. Việc ăn thịt chó, mèo là một ví dụ điển hình cho sự khác biệt này.
Trong lĩnh vực chăn nuôi và nghiên cứu khoa học, con người vẫn cần sử dụng động vật làm thực phẩm, sức kéo, thí nghiệm… nhưng cần tuân thủ các tiêu chuẩn nhân đạo, có thể đo lường và giám sát được. Đây là sự cân bằng giữa lợi ích của động vật, năng suất chăn nuôi, cũng như nhu cầu và khả năng tiếp cận của người tiêu dùng. Khi người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến phúc lợi động vật, các công ty chăn nuôi cũng cần thúc đẩy và thực thi các biện pháp đảm bảo phúc lợi động vật ở mức cao nhất.
Suy cho cùng, đảm bảo phúc lợi động vật hay bảo vệ động vật hoang dã cũng chính là đảm bảo phúc lợi cho con người, cũng như sự cân bằng và phát triển bền vững của hệ sinh thái trên hành tinh.
Chúng ta không chỉ cần ăn no, ăn ngon mà còn cần ăn có trách nhiệm.
Admin
Nguồn: VnExpress
