Thành phố Hồ Chí Minh đang xem xét áp dụng cơ chế đăng ký xây dựng thay cho cấp phép xây dựng đối với các khu vực đã có quy hoạch rõ ràng, dự kiến bắt đầu từ ngày 1/7. Động thái này diễn ra sau chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc cắt giảm các thủ tục hành chính không cần thiết, bao gồm cả việc cấp phép xây dựng.
Theo quy định hiện hành, việc cấp phép xây dựng áp dụng cho hai nhóm công trình chính: các dự án bất động sản (nhà ở thương mại, cao ốc, chung cư, nhà máy trong khu công nghiệp) và nhà ở riêng lẻ tại khu dân cư đô thị.
Tuy nhiên, việc miễn cấp phép hoặc chuyển sang đăng ký xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ đang đặt ra nhiều lo ngại, đặc biệt khi quy hoạch chưa đồng bộ và thiếu các công cụ công nghệ hỗ trợ. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), cho biết thành phố từng thí điểm miễn giấy phép xây dựng cho nhà ở riêng lẻ tại phường Tân Quy, quận 7 vào năm 2018. Mặc dù điều kiện thí điểm là phải có quy hoạch chi tiết 1/500, nhưng do thực tế chưa đáp ứng nên việc thí điểm không thể triển khai.
Ông Châu cho rằng rào cản lớn nhất hiện nay là quy hoạch chi tiết 1/2.000 chưa được phủ kín toàn bộ đô thị. Trong khi đó, các đề xuất trước đây yêu cầu đất phải nằm trong quy hoạch 1/500 hoặc có thiết kế đô thị mới được miễn giấy phép.
Các chuyên gia cho rằng ở nhiều quốc gia trên thế giới, giấy phép xây dựng không còn cần thiết do họ có nền tảng quy hoạch và quản lý đô thị vững chắc, đặc biệt là hệ thống quy hoạch chi tiết và thiết kế đô thị đầy đủ.
Ông Lê Quốc Kiên, một chuyên gia bất động sản có nhiều năm kinh nghiệm tư vấn xây dựng tại TP.HCM, nhận định việc người dân chỉ đăng ký xây dựng mà không có khâu thẩm tra trước có thể dẫn đến rủi ro pháp lý cao khi hậu kiểm. Việc xử lý và khắc phục sai phạm cũng sẽ phức tạp và tốn kém hơn.
Ông Kiên nhấn mạnh quy hoạch chi tiết, cơ sở để thay thế cấp phép, hiện chưa đầy đủ tại nhiều khu dân cư, đặc biệt là các khu vực nhà trong ngõ, hẻm, dễ dẫn đến tình trạng xây dựng tự phát, sai lệch và tranh chấp.
Ông Lê Văn Thịnh, nguyên Trưởng phòng Giám định 1, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng), cũng đồng tình rằng các công trình không phép hoặc “lách luật” thường vi phạm nghiêm trọng về chiều cao, mật độ, khoảng lùi và kiến trúc mặt ngoài. Việc xử lý các công trình đã hoàn thành, đặc biệt là những công trình nằm sâu trong ngõ, hẻm, sẽ gặp nhiều khó khăn.
Tại Hà Nội, sau cuộc tổng kiểm tra gần 70.000 công trình vào tháng 12/2023, Sở Xây dựng ghi nhận 7.300 nhà không phép và 2.300 nhà sai phép, trong đó có 385 chung cư mini. Các tòa chung cư mini này thường có quy mô từ 5 đến 10 tầng, nằm xen kẽ trong các khu dân cư đông đúc.
Ông Thịnh cho rằng nếu bỏ giấy phép đối với các công trình riêng lẻ, việc kiểm soát trật tự xây dựng sẽ hoàn toàn dựa vào thanh tra, kiểm tra. Tuy nhiên, lực lượng này đang quá tải, dẫn đến nguy cơ gia tăng vi phạm, tranh chấp và hợp thức hóa sai phạm, gây phá vỡ quy hoạch, mất mỹ quan đô thị và ảnh hưởng đến hạ tầng kỹ thuật xung quanh.
Để việc miễn giấy phép xây dựng trở nên khả thi đối với cả công trình riêng lẻ, các chuyên gia kiến nghị cần hoàn thiện quy hoạch, quản lý đô thị và tăng cường ứng dụng công nghệ số.
Chủ tịch HoREA khuyến nghị hệ thống quy hoạch cần được triển khai đồng bộ, công khai và cập nhật thường xuyên để người dân dễ dàng tiếp cận thông tin và tự chịu trách nhiệm nếu xây dựng sai phép. Đồng thời, cơ quan quản lý cần tăng cường cơ chế kiểm soát thị trường dựa trên nền tảng công nghệ cao, như quản lý bằng mã số công trình với cơ sở dữ liệu liên thông.
Ông Lê Văn Thịnh cho rằng thay vì cắt bỏ hoàn toàn thủ tục cấp phép xây dựng, nên đổi mới quy trình cấp phép, ứng dụng công nghệ số và nâng cao năng lực quản lý hậu kiểm.
Ông Thịnh đề xuất thủ tục cấp phép nên áp dụng mạnh mẽ công nghệ số, tích hợp quy hoạch, dữ liệu đất đai, phòng cháy chữa cháy và kiến trúc trên một nền tảng duy nhất, từ đó doanh nghiệp và người dân có thể xin cấp phép trực tuyến và giám sát được quy trình, thời hạn giải quyết.
Đối với các dự án bất động sản đã có quy hoạch chi tiết 1/500, các chuyên gia ủng hộ đề xuất giảm thủ tục cấp phép xây dựng.
Ông Lê Hữu Nghĩa, Tổng giám đốc Công ty Bất động sản Lê Thành, cho rằng các bước như lập, duyệt thiết kế cơ sở, thẩm định thiết kế kỹ thuật và xin cấp giấy phép xây dựng sau khi quy hoạch chi tiết 1/500 được duyệt có nội dung tương tự nhau về tầng cao, mật độ xây dựng và khoảng lùi. Do đó, việc bỏ giấy phép xây dựng tại các khu vực đã có quy hoạch chi tiết sẽ giúp giảm bớt thủ tục và tiết kiệm thời gian.
Ông Lê Hoàng Châu cũng nhận định thủ tục cấp phép xây dựng hiện còn nhiều bất cập, ví dụ như việc phải xin phép xây dựng khi san lấp mặt bằng, thi công đường giao thông, hồ cảnh quan mặc dù dự án đã được duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, gây kéo dài tiến độ và tốn kém nguồn lực.
Bộ trưởng Xây dựng cũng đã yêu cầu rà soát, sửa đổi quy định để giảm thủ tục cấp phép xây dựng cho công trình đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thiết kế đô thị được duyệt, đồng thời nghiên cứu chuyển từ mô hình tiền kiểm sang hậu kiểm để phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại.
Admin
Nguồn: VnExpress
