Tại phiên họp của Ủy ban II thuộc khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (ViPEL) diễn ra sáng 29/9 ở TP.HCM, ông Phạm Quốc Long, Phó Tổng Giám đốc Gemadept, cho rằng thời cơ xây dựng Trung tâm Hàng hải quốc tế tại Việt Nam đã chín muồi. Ông Long đưa ra dẫn chứng, Châu Á chiếm 60% lưu lượng thương mại hàng hải toàn cầu, trong đó 30% đi qua Biển Đông. Các cảng biển Việt Nam hiện đang xử lý khoảng 800 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, dẫn đầu khu vực về tốc độ tăng trưởng.
Theo ông Long, việc hệ thống cảng biển còn rời rạc và giá bốc xếp thấp đang khiến Việt Nam thiệt hại khoảng 1 tỷ USD mỗi năm. Ông đề xuất, nếu kết hợp trung tâm hàng hải với khu thương mại tự do (FTZ), trung tâm tài chính và các dịch vụ hỗ trợ khác, Việt Nam có thể trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Dự kiến, để thực hiện đề án này, cần huy động khoảng 10 tỷ USD trong vòng 5-10 năm tới thông qua hình thức hợp tác công tư. Nguồn vốn này sẽ được sử dụng để phát triển cầu cảng, bãi container, kho lạnh, khu hậu cần sửa chữa tàu, cũng như các dịch vụ đi kèm trong FTZ và trung tâm tài chính. Ông Long ước tính, khi đi vào hoạt động đầy đủ, trung tâm có thể tạo ra hơn 20.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.
Ông Long cũng nhấn mạnh tiềm năng lớn của vận tải thủy nội địa, có thể giúp giảm chi phí logistics, hiện đang chiếm tới 16-17% GDP. Ông cho biết, một sà lan có sức chở 200-300 TEU có thể thay thế hàng trăm xe container. Tuy nhiên, đầu tư cho đường thủy hiện chỉ chiếm 2% vốn của ngành giao thông, gây ra nhiều điểm nghẽn. Ông kiến nghị nâng tĩnh không cầu, mở rộng kênh Hà Nam và đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn cho giai đoạn 2026-2030.
Một thành viên Ủy ban II cho rằng cần thận trọng khi phân bổ nguồn lực, bởi nhiều dự án hạ tầng trước đây đã không đạt hiệu quả như mong đợi. Ông dẫn chứng cảng Trần Đề ở Sóc Trăng chỉ xử lý chưa tới 500.000 TEU mỗi năm, trong khi Cái Mép đạt hơn 5 triệu TEU. Ông cho rằng việc tiếp tục đầu tư dàn trải vào những cảng ít hàng sẽ gây lãng phí, và cần ưu tiên phát triển đường thủy nội địa, đặc biệt là các tuyến Măng Thít, Mương Khai – Đốc Phủ Hiền.
Vấn đề quy hoạch đường sắt cao tốc cũng được đưa ra thảo luận. Theo đó, ngoài tuyến đường sắt chở khách tốc độ 350 km/h, cần tính đến việc xây dựng hạ tầng riêng cho container chạy ở tốc độ 160 km/h, đồng thời quy hoạch quỹ đất cho hàng hóa ngay từ đầu để tránh các vấn đề phát sinh sau này.
Nhiều ý kiến từ các doanh nghiệp tư vấn cho rằng khu vực Cái Mép – Cần Giờ là địa điểm khả thi nhất để đặt trung tâm hàng hải. Khu vực này hiện chiếm 30% lượng hàng hóa cả nước, riêng container chiếm hơn 70%, và có tiềm năng đạt 50 triệu TEU nếu khai thác đầy đủ 23 km cầu bến. Các doanh nghiệp cho rằng, điều còn thiếu là cơ sở cung ứng nhiên liệu và một cơ chế quản trị đặc thù. Một chuyên gia đề xuất trao quyền chủ động cho địa phương thông qua mô hình “Chính quyền cảng” để tăng hiệu quả so với cách điều hành tập trung hiện nay.
Ông Đặng Vũ Thành, Tổng Giám đốc Kho vận miền Nam, nhấn mạnh rằng đây cần là một chương trình cấp quốc gia, với khung pháp lý rõ ràng và cơ chế ổn định để thu hút đầu tư tư nhân.
Ông Trần Trí Dũng, Phó Tổng Giám đốc Cảng quốc tế Mỹ Thủy, cho rằng thời điểm hiện tại là “không thể tốt hơn” khi Việt Nam vừa đăng cai Đại hội FIATA. Ông cũng cho rằng trung tâm hàng hải cần đi đôi với một hệ thống dữ liệu logistics quốc gia, tích hợp vận tải, xuất nhập khẩu và thanh toán.
Bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban IV, đánh giá cao các ý kiến đóng góp và cho rằng đây là cơ sở để ủy ban hoàn thiện khung pháp lý, chuẩn bị cho phiên thảo luận ngày 10/10 với sự tham gia của doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Bà nhấn mạnh rằng các đề xuất về hàng hải, logistics, khu công nghiệp hay năng lượng cần được phát triển thành các chiến lược cụ thể, phân định rõ các bước đi ngắn hạn và dài hạn.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Tổng Giám đốc Gemadept, bổ sung rằng yếu tố quyết định vẫn là niềm tin và sự đồng lòng. Theo ông, không nên chờ đợi một cơ chế hoàn hảo mà cần vừa làm vừa hoàn thiện, đồng thời loại bỏ tư duy cạnh tranh manh mún trong khối tư nhân để hợp tác mạnh mẽ hơn. Ông cho rằng việc triển khai hệ thống Cộng đồng Cảng (PCS) – nền tảng dữ liệu chung cho cảng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý, sẽ đặt nền móng cho mô hình cảng mở, hướng tới một trung tâm hàng hải mang tầm quốc tế.
Admin
Nguồn: VnExpress
