Bác sĩ Huỳnh Trần An Khương, Quản lý Y khoa tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC, cho biết virus hợp bào hô hấp (RSV) là một trong những tác nhân phổ biến gây ra các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ và người lớn tuổi là những đối tượng có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng nặng do RSV. Tình trạng nhiễm RSV thường có xu hướng gia tăng trong mùa mưa. Dưới đây là những giải đáp của bác sĩ Khương về 6 thắc mắc thường gặp liên quan đến vaccine phòng RSV.
**Vaccine RSV phòng ngừa những bệnh gì?**
RSV là một loại virus có khả năng lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, hoặc khi tiếp xúc gián tiếp với các bề mặt, vật dụng dính virus. Virus này có thể tồn tại trong nhiều giờ trên các bề mặt và dễ dàng lây lan trong môi trường tập trung đông người như trường học, nhà trẻ và bệnh viện.
Các bệnh do RSV gây ra thường bắt đầu với các triệu chứng tương tự như cảm lạnh thông thường, bao gồm ho, sổ mũi, đau họng, đau đầu, mệt mỏi và sốt. Tuy nhiên, ở một số đối tượng, đặc biệt là trẻ nhỏ và người lớn tuổi, RSV có thể dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm tiểu phế quản, viêm phế quản, viêm phổi và suy hô hấp.
Trẻ em mắc bệnh nặng có thể phải đối mặt với các di chứng lâu dài như khò khè kéo dài, hen suyễn và suy giảm chức năng phổi. Đáng chú ý, hầu hết trẻ em dưới 2 tuổi đều đã từng nhiễm RSV, với khoảng 70% trường hợp xảy ra trong năm đầu đời.
Ở người lớn tuổi, RSV có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm các đợt cấp của các bệnh nền hô hấp và tim mạch, ví dụ như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và suy tim. Phụ nữ mang thai nhiễm RSV cũng có nguy cơ nhập viện cao do các biến chứng như tiền sản giật, khò khè, khó thở, viêm phổi và sinh non.
Vaccine RSV là một biện pháp phòng ngừa chủ động, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh, nhập viện, biến chứng và tử vong do RSV gây ra.
**Ai có thể tiêm vaccine RSV?**
Hiện tại, ở Việt Nam có một loại vaccine RSV được chỉ định tiêm một mũi duy nhất cho phụ nữ mang thai trong khoảng tuần thứ 24 đến 36 của thai kỳ (hiện chưa có khuyến cáo tiêm nhắc lại ở các lần mang thai tiếp theo) và cho người từ 60 tuổi trở lên. Thai phụ có thể tiêm vaccine RSV cùng lúc với các loại vaccine khác như cúm mùa và uốn ván. Tuy nhiên, đối với vaccine phòng bạch hầu – ho gà – uốn ván, các bà mẹ nên chờ ít nhất hai tuần trước khi tiêm vaccine RSV để đảm bảo hiệu quả tốt nhất đối với bệnh ho gà. Các thử nghiệm lâm sàng đã chứng minh rằng việc tiêm đồng thời các loại vaccine này không làm tăng các phản ứng phụ tại chỗ.
**Tại sao trẻ em không được tiêm vaccine RSV?**
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 6 tháng tuổi, có hệ miễn dịch còn non yếu và chưa phát triển đầy đủ, do đó dễ bị nhiễm RSV. Hiện nay, vẫn chưa có vaccine RSV dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thay vì tự tạo ra kháng thể, trẻ sơ sinh nhận kháng thể thụ động từ mẹ thông qua nhau thai. Do đó, tiêm vaccine RSV cho phụ nữ mang thai là một giải pháp hiệu quả để bảo vệ trẻ ngay từ khi chào đời.
**Hiệu quả của vaccine RSV như thế nào?**
Dữ liệu từ các nghiên cứu lâm sàng cho thấy rằng việc tiêm vaccine RSV cho phụ nữ mang thai giúp giảm 81,8% nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng do RSV, cần phải được chăm sóc y tế trong 90 ngày đầu đời của trẻ. Hiệu quả bảo vệ này duy trì ở mức 69,4% cho đến khi trẻ được 6 tháng tuổi. Một nghiên cứu thực tế triển khai tại Argentina trong chương trình tiêm chủng quốc gia cho thấy vaccine này giúp giảm 71,3% nguy cơ nhập viện vì RSV ở trẻ dưới 6 tháng tuổi.
Đối với người lớn tuổi, vaccine RSV giúp giảm tới 88,9% nguy cơ mắc bệnh đường hô hấp dưới do RSV so với nhóm không tiêm. Các dữ liệu thực tế cũng cho thấy vaccine này giúp giảm nguy cơ nhập viện do RSV ở người lớn tuổi, người bị suy giảm miễn dịch và người mắc các bệnh mãn tính khoảng 70-80%.
**Người đã từng mắc RSV có cần tiêm vaccine không?**
Khác với các bệnh như sởi, thường tạo ra miễn dịch gần như suốt đời, miễn dịch sau khi nhiễm RSV chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn. Do đó, những người đã từng mắc RSV trước đó vẫn cần tiêm vaccine vì miễn dịch với RSV không bền vững và có thể bị tái nhiễm sau một khoảng thời gian ngắn. Lần tái nhiễm có thể gây ra các triệu chứng nặng hơn, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền.
**Thời điểm nào tiêm vaccine RSV tốt nhất?**
RSV có khả năng bùng phát mạnh hơn vào mùa mưa, mùa lạnh và khi độ ẩm cao. Tại Việt Nam, RSV có thể lưu hành quanh năm với các giai đoạn cao điểm khác nhau. Mùa RSV ở miền Bắc thường kéo dài từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau, ở miền Trung từ tháng 7 đến tháng 11, và ở miền Nam từ tháng 5 đến tháng 10. Tuy nhiên, dữ liệu trong nước cho thấy mùa dịch RSV không ổn định và cố định như ở các nước ôn đới. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo nên tiêm vaccine RSV càng sớm càng tốt để bảo vệ bản thân và gia đình kịp thời trước nguy cơ lây nhiễm RSV vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.
Admin
Nguồn: VnExpress
