CAFC, hay phương pháp tính trung bình mức tiêu hao nhiên liệu trên toàn bộ dải sản phẩm xe, đang trở thành xu hướng được nhiều quốc gia áp dụng để thúc đẩy thị trường ô tô tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải. Phương pháp này không loại bỏ hoàn toàn các dòng xe động cơ lớn, mà khuyến khích các hãng xe tối ưu hóa danh mục sản phẩm bằng cách phát triển thêm các dòng xe động cơ nhỏ, tiết kiệm nhiên liệu hơn, hoặc mở rộng sang xe điện hóa và xe điện thuần túy.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng cách tiếp cận này từ lâu. Điển hình là Liên minh châu Âu (EU) với bộ tiêu chuẩn CAFE được xem là khắt khe hàng đầu, kiểm soát ô tô theo mức phát thải CO2. Từ đầu năm nay, mức phát thải CO2 của xe con bán ra tại 27 quốc gia thành viên phải giảm xuống còn 93,6 g/km (tương đương khoảng 4,03 lít/100 km). Các hãng không đáp ứng sẽ phải nộp phạt 95 euro cho mỗi gram CO2 vượt ngưỡng, nhân với tổng số xe bán ra. Con số này có thể lên đến hàng tỷ euro đối với các hãng lớn. Dự kiến đến năm 2030, mức phát thải CO2 sẽ giảm xuống còn 49,5 g/km (2,13 lít/100 km).
Để tránh rủi ro, các tập đoàn ô tô truyền thống đã chọn giải pháp “cộng gộp” (pooling) với các hãng thuần xe điện như Tesla hay Polestar, bằng cách mua tín chỉ carbon để trung hòa phát thải.
Tại châu Á, Ấn Độ bắt đầu áp dụng chuẩn CAFE từ năm 2017 cho xe dưới 3.500 kg, bao gồm cả xe xăng, dầu, CNG, hybrid và điện. Giai đoạn đầu, mức tiêu hao trung bình là 5,49 lít/100 km. Đến năm 2022, nước này chuyển sang CAFE giai đoạn 2, yêu cầu giảm còn 4,78 lít/100 km và phát thải CO2 không vượt quá 113 g/km. Hiện tại, Cục Hiệu quả Năng lượng Ấn Độ đang lấy ý kiến cho giai đoạn 3, áp dụng từ năm 2027-2032, với các tiêu chuẩn chặt chẽ hơn, hướng đến mục tiêu tiêu thụ 4,38 lít/100 km và giảm dần còn 3,67 lít sau 5 năm. Cơ quan chức năng nước này cũng đưa ra giải pháp cộng gộp đội xe, tương tự châu Âu, cho phép các hãng xe vượt ngưỡng mua tín chỉ carbon từ doanh nghiệp tiết kiệm nhiên liệu hơn trong nhóm cộng gộp.
Trung Quốc, thị trường ô tô lớn nhất thế giới, cũng đặt ra chuẩn tiêu hao nhiên liệu theo từng giai đoạn. Trong giai đoạn 2021-2025, mục tiêu là giảm từ khoảng 5,7 lít/100 km xuống còn 4,6 lít/100 km cho xe con. Đến năm 2030, con số này sẽ giảm xuống 3,2 lít/100 km. Quy định này gắn liền với tiêu chuẩn thử nghiệm WLTP quốc tế và khuyến khích mạnh mẽ phát triển xe điện và hybrid. Do quy mô thị trường lớn, chính sách của Trung Quốc có ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược sản phẩm toàn cầu của các hãng xe lớn.
Trong khi đó, Nhật Bản tiếp cận theo từng phân khúc xe, gắn với trọng lượng và dung tích động cơ. Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030, xe con phải đạt mức trung bình 25,4 km/lít, tương đương 3,94 lít/100 km. Điều này đòi hỏi các hãng không chỉ tối ưu động cơ đốt trong mà còn phải tăng tỷ lệ xe hybrid và điện.
Điểm chung của hầu hết các quốc gia là sử dụng cách tính trung bình đội xe, thay vì áp chuẩn cứng cho từng mẫu. Điều này giúp doanh nghiệp có không gian linh hoạt: nếu một mẫu SUV tốn nhiên liệu, họ có thể bù bằng cách tăng tỷ lệ bán ra của dòng hybrid hoặc điện. Cơ chế mua bán tín chỉ carbon ngày càng đóng vai trò quan trọng, vừa là “phao cứu sinh” cho các hãng chưa kịp chuyển đổi, vừa là động lực tài chính cho các hãng đi đầu trong công nghệ xanh.
Tại Việt Nam, dự thảo về Tiêu chuẩn kỹ thuật Quốc gia mới do Cục Đăng kiểm (Bộ Xây dựng) đề xuất mục tiêu mức tiêu hao nhiên liệu trung bình (CAFC) của toàn bộ mảng xe con ở mức 4,83 lít/100 km vào năm 2030. Các chuyên gia cho rằng các hãng xe có thể đáp ứng được mục tiêu này thông qua các giải pháp như tính toán cơ cấu sản phẩm, sử dụng động cơ tiết kiệm nhiên liệu và gia tăng lựa chọn hybrid, điện.
Bài học từ EU và các quốc gia khác cho thấy, chính sách nếu đi kèm cơ chế cộng gộp, mua bán tín chỉ carbon và lộ trình minh bạch sẽ giúp thị trường thích ứng tốt hơn. Quan trọng hơn, việc chuẩn hóa tiêu hao nhiên liệu không chỉ giảm chi phí vận hành cho người dùng mà còn là bước đi chiến lược để Việt Nam giảm phát thải carbon, đáp ứng cam kết khí hậu toàn cầu. Theo Bộ Xây dựng, hoạt động giao thông vận tải phát thải khoảng 30 triệu tấn CO2 mỗi năm, trong đó vận tải đường bộ chiếm 85% tổng phát thải toàn ngành.
Việt Nam đã trình đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) năm 2022, đưa ra 10 nhóm giải pháp nhằm giảm thải trong lĩnh vực giao thông vận tải, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Trong đó, mức giới hạn tiêu thụ nhiên liệu với xe cơ giới sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới được xác định có hiệu quả lớn nhất, góp phần giảm 34,33% lượng khí thải trong ngành.
Admin
Nguồn: VnExpress
