Tại một buổi tọa đàm trực tuyến về tăng thuế thuốc lá, tiến sĩ Nguyễn Huy Quang, đại diện Bộ Y tế và Tổng Hội Y học Việt Nam, đã đề xuất tăng thuế thuốc lá để hạn chế tiêu thụ, đặc biệt là trong giới trẻ. Buổi tọa đàm diễn ra ngày 5/6, tập trung vào lợi ích kép của việc tăng thuế, vừa tăng thu ngân sách vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Theo ước tính, tác hại của thuốc lá đang gây thiệt hại cho Việt Nam hơn 108.000 tỷ đồng mỗi năm, gấp 5 lần số thu ngân sách từ thuế thuốc lá. Do đó, việc tăng thuế được xem là một giải pháp cấp thiết.
Việt Nam hiện nằm trong top 15 quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Hơn 41% nam giới trưởng thành, tương đương hơn 15 triệu người, sử dụng thuốc lá. Trong khu vực ASEAN, tỷ lệ này chỉ thấp hơn Indonesia và Lào. Đáng chú ý, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở nữ giới và thanh thiếu niên đang có xu hướng gia tăng, gây lo ngại về những hệ lụy sức khỏe trong tương lai.
Tiến sĩ Quang cho rằng giá thuốc lá quá rẻ và chính sách thuế hiện hành chưa đủ mạnh là những nguyên nhân khiến giới trẻ dễ dàng tiếp cận với thuốc lá. Điều này được minh chứng bằng việc tổng sản lượng sản xuất thuốc lá tại Việt Nam đã tăng hơn 10% chỉ trong giai đoạn 2022-2023. Ông nhấn mạnh rằng, với mức thuế suất thấp, ngân sách nhà nước không thu được nhiều, trong khi xã hội phải gánh chịu những hậu quả tài chính nặng nề.
Ông Quang so sánh giá một bao thuốc lá thông thường ở Việt Nam chỉ tương đương 1/4 bát phở, khoảng 7.000-10.000 đồng. Điều này cho thấy giá thuốc lá vẫn còn rất rẻ so với thu nhập và lạm phát, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế vĩ mô ổn định.
Giáo sư Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội, đồng tình với quan điểm này. Ông nhận định rằng dù Việt Nam đã ba lần tăng thuế thuốc lá, mức tăng vẫn còn thấp và chưa thực sự hiệu quả. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải có biện pháp “tăng mạnh và tăng thường xuyên hơn” để tạo ra tác động đáng kể đến hành vi hút thuốc lá.
Trước đó, Chính phủ đã trình Quốc hội hai phương án tăng thuế. Phương án một là tăng 2.000 đồng/bao vào năm 2026 và tiếp tục tăng thêm 2.000 đồng/bao mỗi năm để đạt mức 10.000 đồng/bao vào năm 2030. Phương án hai là tăng ngay 5.000 đồng/bao. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng mức tăng này chưa đáp ứng được kỳ vọng và mục tiêu của chiến lược quốc gia phòng chống tác hại thuốc lá. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế cùng đề xuất phương án tăng ít nhất 5.000 đồng/bao ngay từ năm 2026, sau đó tăng dần để đạt mức 15.000 đồng/bao vào năm 2030. Theo các chuyên gia, việc tăng thuế chậm trễ có thể dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng số lượng người mới bắt đầu hút thuốc, gây ra những tác động tiêu cực đến kinh tế và xã hội.
Bà Sarah Bales, chuyên gia Hội Kinh tế Y tế Việt Nam, cho biết việc tăng thuế thuốc lá sẽ mang lại lợi ích kép: tăng nguồn thu cho ngân sách và giảm số lượng người hút thuốc. Bà dẫn chứng kinh nghiệm từ nhiều quốc gia đã thành công trong việc tăng thuế thuốc lá mà vẫn duy trì được sự ổn định kinh tế, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc định giá thuốc lá đủ cao để người tiêu dùng phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định mua.
Mỗi năm, hơn 100.000 người Việt Nam tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá, trong đó gần 19.000 trường hợp là do phơi nhiễm khói thuốc thụ động. Thuốc lá chứa hàng nghìn chất độc hại, bao gồm nicotine và nhiều chất gây ung thư, gây ra các bệnh tật nghiêm trọng và tạo gánh nặng lớn cho hệ thống y tế.
Bà Bales chỉ ra ba loại chi phí chính do thuốc lá gây ra: chi phí khám chữa bệnh (BHYT chi khoảng 8.500 tỷ mỗi năm, tổng chi phí lên tới khoảng 16.400 tỷ), thiệt hại năng suất lao động (khoảng 21,8 triệu ngày công lao động bị mất mỗi năm, gây tổn thất khoảng 9.000 tỷ đồng), và tổn thất do tử vong sớm (thiệt hại kinh tế do người lao động tử vong trước tuổi 40 lên tới hơn 60.000 tỷ đồng).
Tiến sĩ Quang khẳng định: “Chúng ta không đánh đổi sức khỏe vì lợi ích kinh tế”. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải thực hiện phương án tăng thuế thuốc lá từ năm 2026.
Đối với hàng vạn người đang làm việc trong ngành trồng trọt và sản xuất thuốc lá, các chuyên gia nhấn mạnh trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc giáo dục và tạo sinh kế mới, giúp họ chuyển đổi sang các ngành nghề khác.
Admin
Nguồn: VnExpress
