Chỉ còn chưa đầy ba tháng nữa, một thay đổi lớn trong chính sách thuế sẽ có hiệu lực, ảnh hưởng đến hơn 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước. Thay vì nộp thuế theo phương pháp khoán cố định, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang hình thức tự kê khai, tự tính và tự nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế từ ngày 1/1/2026.
Theo Cục Thuế, Bộ Tài chính, phần lớn các hộ kinh doanh hiện nay vẫn đang nộp thuế khoán. Sự thay đổi này dự kiến sẽ tác động trực tiếp đến hàng triệu tiểu thương, đặc biệt là những người kinh doanh nhỏ lẻ tại các chợ truyền thống.
Tại hội nghị “Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” do báo Tuổi Trẻ tổ chức tại TP.HCM, nhiều tiểu thương đã bày tỏ lo lắng về quy định mới, đặc biệt là về việc lập sổ sách, hóa đơn và quản lý hàng tồn kho theo hình thức điện tử. Họ lo ngại về nguy cơ bị cơ quan thuế xử phạt nếu kê khai không đầy đủ và chính xác.
Ông Lê Phương Nam, một người kinh doanh phụ liệu may mặc với hơn 10 năm kinh nghiệm, chia sẻ rằng việc nhập hàng thường tính theo tấn, nhưng khi bán ra lại chia lẻ từng ký, dẫn đến khả năng số liệu thực tế và sổ sách không khớp nhau. Chị Đặng Thường Khánh, chủ cơ sở Cà phê Cao Đà, cũng cho biết việc kê khai đầu vào gần như không thể chính xác tuyệt đối vì phần lớn nguyên liệu được mua trực tiếp từ nông dân, không có hóa đơn.
Tình hình tại các chợ đầu mối còn phức tạp hơn. Nhiều tiểu thương cho biết việc buôn bán nông sản phụ thuộc nhiều vào thời tiết, có ngày nhập vài tấn hàng nhưng nếu ế ẩm thì phải đổ bỏ, khiến doanh thu biến động mạnh. Họ lo ngại rằng việc kê khai theo doanh thu hàng ngày có thể dẫn đến sai sót và bị truy thu hoặc phạt.
Trước những lo lắng này, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, khẳng định cơ quan thuế sẽ tập trung vào việc hướng dẫn và hỗ trợ người dân làm quen với hệ thống mới trong giai đoạn đầu, thay vì xử phạt. Ông nhấn mạnh rằng việc bỏ thuế khoán không nhằm mục đích tăng thu ngân sách mà là để phản ánh đúng tình hình lãi – lỗ, tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch. Hộ kinh doanh chỉ phải nộp thuế khi có lãi, không phải đóng một khoản cố định như trước đây.
Ông cũng cho biết các trường hợp mua hàng từ nông dân có thể sử dụng bảng kê thay cho hóa đơn, và ngành thuế sẽ không truy thu khi hộ kinh doanh chuyển từ hình thức khoán sang kê khai từ ngày 1/1/2026, trừ trường hợp cố tình khai thiếu hoặc mở rộng kinh doanh mà không báo cáo.
GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, nhận định đây là một bước chuyển tất yếu để quản lý thuế một cách công bằng và chính xác hơn. Ông cho rằng việc kê khai thuế sẽ giúp các hộ kinh doanh minh bạch hơn, dễ dàng tiếp cận vốn và mở rộng quy mô. Ông đề xuất Nhà nước nên hỗ trợ các phần mềm với chi phí hợp lý để giúp tiểu thương dễ dàng làm quen.
Ông Nguyễn Xuân Thành, Phó Chủ tịch UBND phường An Đông, cho rằng chính sách mới sẽ giúp tăng tính minh bạch nhưng cũng là một thách thức đối với nhiều hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt là những người lớn tuổi còn ngại công nghệ. Địa phương đề xuất tăng cường hướng dẫn tại các chợ truyền thống, phát tài liệu dễ hiểu và hỗ trợ kỹ thuật tại chỗ.
Cục Thuế TP.HCM cho biết sẽ phối hợp với chính quyền, hiệp hội và các doanh nghiệp phần mềm để hỗ trợ từng nhóm ngành, đặc biệt là các ngành hàng nông sản, thực phẩm và dịch vụ ăn uống, nơi việc kê khai còn nhiều phức tạp. Tổng cục Thuế cũng đang triển khai Đề án 3389 để hướng dẫn chi tiết cho từng địa phương và giảm thiểu việc xử phạt trong thời gian đầu.
Ông Mai Sơn cho rằng thuế khoán từng phù hợp khi kinh doanh còn nhỏ lẻ, nhưng hiện nay đã bộc lộ nhiều hạn chế. Việc kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử sẽ giúp các hộ kinh doanh quản lý doanh thu, chi phí một cách rõ ràng hơn, dễ dàng tiếp cận tín dụng và mở rộng quy mô.
Tính đến tháng 9, cả nước đã có hơn 18.500 hộ kinh doanh chuyển từ hình thức khoán sang kê khai, 2.530 hộ chuyển đổi thành doanh nghiệp và 98% hộ kê khai nộp thuế điện tử. Riêng TP.HCM có hơn 361.000 hộ kinh doanh, trong đó 71% vẫn đang nộp thuế theo hình thức khoán.
“Những con số này cho thấy sự chuyển đổi đang diễn ra một cách thực chất. Khi thấy rõ lợi ích, người dân sẽ chủ động hơn,” ông Sơn nói. Ông kỳ vọng rằng từ năm 2026, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh trên cả nước sẽ tự kê khai, tính và nộp thuế, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng hướng tới một nền kinh tế minh bạch và công bằng hơn.
Nhiều hộ kinh doanh sau khi chuyển sang hình thức kê khai cho biết công việc của họ ngày càng trở nên thuận lợi hơn. Anh Huỳnh Vũ Bửu Tài, một người kinh doanh phụ tùng xe đạp ở chợ Lớn, cho biết rằng khi doanh thu giảm thì số thuế phải nộp cũng giảm theo, điều này công bằng hơn so với cách tính khoán cố định trước đây. Tương tự, ông Nguyễn Ngọc Vinh, Giám đốc Công ty Thiên Ấn, cho rằng minh bạch tài chính là lợi ích lớn nhất vì có hóa đơn, chứng từ rõ ràng, giúp công ty hợp tác và vay vốn thuận lợi hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
