Rạng sáng ngày 6/10 (giờ Mỹ), chuông điện thoại nhà bà Brunkow đổ dồn một cách bất thường. Chồng bà, ông Ross Colquhoun, cũng gặp tình trạng tương tự. Tuy nhiên, lúc đó, bà không hề nghĩ rằng cuộc gọi đến từ Ủy ban Nobel để thông báo về chiến thắng của mình. Chỉ đến khi một phóng viên ảnh của hãng tin AP xuất hiện trước cửa nhà ở Seattle, đánh thức cả con chó và chồng bà, sự thật mới hé lộ: bà Brunkow đã đoạt giải Nobel Y Sinh 2025.
Ông Colquhoun nhớ lại phản ứng ngỡ ngàng của vợ: “Khi tôi báo tin cô ấy đã thắng giải Nobel, cô ấy còn nói: ‘Đừng có ngớ ngẩn'”.
Bà Brunkow kể lại rằng chỉ sau khi nữ nhiếp ảnh gia Lindsey Wasson đưa thông cáo báo chí chính thức của giải Nobel qua cửa sổ để làm bằng chứng, bà mới cho phép cô vào nhà. Hơn một tiếng rưỡi sau, vào lúc 4h30 sáng, bà ngồi bên bàn ăn và trả lời điện thoại của ông Adam Smith từ Ủy ban Nobel. Bà Brunkow chia sẻ rằng bà hoàn toàn không mong đợi cuộc gọi nào từ Stockholm, Thụy Điển.
Giáo sư Brunkow sinh năm 1961, tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học Princeton. Hiện bà là Quản lý Chương trình Cấp cao tại Viện Sinh học Hệ thống ở Seattle, Mỹ. Sự khiêm tốn và bất ngờ của bà hoàn toàn tương phản với tầm quan trọng của khám phá mà bà đã thực hiện. Cùng với tiến sĩ Fred Ramsdell (Mỹ) và giáo sư Shimon Sakaguchi (Nhật Bản), bà Brunkow được vinh danh cho công trình đột phá về “cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi”.
“Cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi” là một cơ chế phức tạp và vô cùng quan trọng trong hệ miễn dịch của con người. Nó giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây hại từ bên ngoài và duy trì sự cân bằng, ngăn chặn hệ miễn dịch tự tấn công chính nó. Trong nhiều năm, giới khoa học tin rằng sự cân bằng này chủ yếu đạt được thông qua “dung nạp miễn dịch trung ương”. Tuy nhiên, công trình của ba nhà khoa học người Mỹ và Nhật Bản đã bổ sung một khía cạnh phức tạp hơn cho lý thuyết này.
Công trình nghiên cứu bắt đầu với khám phá của ông Sakaguchi vào năm 1995 về một phân nhóm tế bào T chưa từng được biết đến, ngày nay được gọi là tế bào T điều hòa (T-regs). Sau đó, vào năm 2001, bà Brunkow và ông Ramsdell phát hiện ra đột biến trong một gene tên là Foxp3. Hai năm sau, ông Sakaguchi liên kết các khám phá này và chỉ ra rằng gene Foxp3 kiểm soát sự phát triển của các tế bào T-regs, đóng vai trò “vệ sĩ” ngăn chặn các tế bào T khác hoạt động quá mức. Phát hiện này đã mở ra một hướng đi mới trong ngành miễn dịch học, tạo tiền đề cho các liệu pháp điều trị ung thư, bệnh tự miễn và có ý nghĩa quan trọng trong cấy ghép nội tạng.
Ông Olle Kämpe, chủ tịch Ủy ban Nobel, nhận xét: “Những khám phá của họ có ý nghĩa quyết định đối với sự hiểu biết của chúng ta về cách hệ miễn dịch hoạt động và lý giải tại sao tất cả chúng ta không mắc các bệnh tự miễn nghiêm trọng”.
Sự can đảm và kiên trì, những yếu tố giúp bà Brunkow đạt được giải Nobel, đã được thể hiện từ khi bà còn là nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Princeton vào cuối những năm 1980. Công trình tiến sĩ của bà Brunkow tập trung vào một chủ đề hoàn toàn khác với giải Nobel sau này: gene H19. Trên trang web của mình, Đại học Princeton ghi nhận bà là một trong những sinh viên đầu tiên dám thách thức nghiên cứu gene H19 bí ẩn trong phòng thí nghiệm. Gene H19 đã góp phần giúp giới học thuật hiểu rõ hơn về cơ chế ghi dấu gene. Bà Elizabeth Gavis, trưởng khoa Sinh học Phân tử của trường, cho biết gene này từng bị các nhà khoa học khác coi là “rác”.
Giáo sư Shirley M. Tilghman, hiệu trưởng danh dự của trường và là một nhà sinh học phân tử uy tín, người từng là người hướng dẫn tiến sĩ của bà Brunkow, kể lại: “Lúc đó, chúng tôi đang nghiên cứu một gene cực kỳ bí ẩn và đó cũng là RNA dài không mã hóa đầu tiên được mô tả. Nó chắc chắn phải có một chức năng quan trọng, chứ không phải là ‘rác’ hay một gene đột biến không còn chức năng”. Giáo sư Tilghman nhận xét rằng khi còn là sinh viên, “cô ấy rất táo bạo và vô cùng thông minh”.
Các nhà khoa học cho biết nghiên cứu tiến sĩ của Brunkow tập trung vào một gene có vẻ “không được ưa chuộng”, nhưng họ hy vọng câu chuyện của bà sẽ truyền cảm hứng cho sinh viên “can đảm, đặt những câu hỏi khó và đón nhận quá trình học hỏi để trở thành một nhà khoa học”.
Giải Nobel Y Sinh 2025 được công bố bởi Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska ở Stockholm, Thụy Điển, vào ngày 6/10. Giải thưởng trị giá 11 triệu kronor Thụy Điển (khoảng 1,2 triệu USD) sẽ được chia đều cho ba người đoạt giải. Lễ trao chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và tiền thưởng sẽ diễn ra vào ngày 10/12. Thông thường, các nhà khoa học phải đợi nhiều thập kỷ để công trình của họ được Hội đồng Giám khảo Nobel công nhận, một minh chứng cho sự kiên trì và cống hiến không ngừng nghỉ của họ.
Admin
Nguồn: VnExpress
