Khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế đối ứng lên hầu hết các quốc gia và thuế nhập khẩu đối với một số mặt hàng cụ thể, ông khẳng định rằng các nhà xuất khẩu sẽ phải chịu chi phí để duy trì vị thế tại thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, các nghiên cứu, khảo sát và phản hồi từ doanh nghiệp lại cho thấy một bức tranh khác.
Theo giáo sư Alberto Cavallo của Đại học Harvard, phần lớn chi phí dường như đang do các công ty Mỹ gánh chịu. Ông cho biết sau khảo sát rằng họ đã quan sát thấy giá bán lẻ tăng dần và áp lực lạm phát rõ rệt.
Cụ thể, giáo sư Cavallo cùng các nhà nghiên cứu Paola Llamas và Franco Vasquez đã theo dõi giá của 359.148 mặt hàng, từ thảm đến cà phê, tại các nhà bán lẻ trực tuyến và truyền thống ở Mỹ. Kết quả cho thấy giá hàng nhập khẩu đã tăng 4% kể từ khi ông Trump bắt đầu áp thuế vào đầu tháng 3, trong khi hàng sản xuất trong nước chỉ tăng 2%. Mức tăng mạnh nhất được ghi nhận ở những mặt hàng mà Mỹ không thể tự sản xuất, như cà phê, hoặc các sản phẩm từ các quốc gia bị đánh thuế nặng. Đáng chú ý, mức tăng giá này thấp hơn nhiều so với mức thuế áp dụng, cho thấy các nhà nhập khẩu và bán hàng đã tự gánh một phần chi phí.
Bên cạnh đó, chi phí nhập khẩu tính bằng USD (chưa bao gồm thuế) cũng cho thấy các nhà xuất khẩu nước ngoài đang nâng giá bán để bù lại việc đồng USD giảm giá so với nội tệ của họ, khiến người mua Mỹ phải chịu thêm phần chênh lệch. Nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Ngân sách Đại học Yale nhận định điều này cho thấy các nhà sản xuất nước ngoài hầu như không hấp thụ thuế quan của Mỹ, phù hợp với các nghiên cứu kinh tế trước đây. Chỉ số giá xuất khẩu của Mỹ cũng phản ánh xu hướng tương tự, với chi phí nhập hàng từ Trung Quốc, Đức, Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ đều tăng, chỉ Nhật Bản là ngoại lệ.
Trong khi các hãng xe châu Âu cố gắng hấp thụ phần lớn chi phí, nhiều doanh nghiệp hàng tiêu dùng như Procter & Gamble, EssilorLuxottica hay Swatch đã tăng giá sản phẩm. Theo thống kê của Reuters, 72% doanh nghiệp tại châu Âu, Trung Đông và châu Phi đã tăng giá kể từ khi Mỹ bắt đầu áp thuế. Các nền tảng thương mại điện tử như Shein và Amazon cũng ghi nhận giá hàng Trung Quốc bán tại Mỹ tăng đáng kể, đặc biệt trong ngành may mặc và điện tử. Chính sách “chống cạnh tranh nội bộ” của Trung Quốc cũng đang khuyến khích doanh nghiệp giảm cạnh tranh về giá.
Chính sách thuế quan mới của ông Trump đã nâng thuế nhập khẩu trung bình của Mỹ từ 2% lên 17%, mang về cho ngân sách nguồn thu ước tính khoảng 30 tỷ USD mỗi tháng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, quá trình thích ứng với mức thuế mới vẫn đang diễn ra.
Giáo sư Cavallo nhận định cuộc giằng co về việc hấp thụ chi phí thuế quan giữa nhà xuất khẩu, nhập khẩu và người tiêu dùng sẽ còn kéo dài thêm vài tháng. Ông nói thêm rằng chúng ta không nên kỳ vọng chỉ có một cú sốc giá duy nhất, vì các doanh nghiệp đang tìm cách giảm thiểu tác động và phân bổ tăng giá dần theo thời gian.
Diễn biến này đang tạo áp lực lạm phát tại Mỹ. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã hạ lãi suất cơ bản vào tháng trước do lo ngại thị trường lao động yếu đi. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách vẫn cảnh giác về nguy cơ lạm phát do thuế quan. Ước tính sơ bộ của Fed chi nhánh Boston cho thấy thuế quan có thể làm tăng lạm phát cơ bản thêm 0,75 điểm phần trăm. Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết thuế quan đóng góp khoảng 30-40 điểm cơ bản trong mức lạm phát cơ bản (hiện là 2,9%), nhưng tác động này “nhiều khả năng chỉ mang tính tạm thời”.
Viện Kinh tế Quốc tế Peterson dự báo lạm phát trong năm tới sẽ cao hơn khoảng 1 điểm phần trăm so với kịch bản không áp thuế, trước khi giảm trở lại sau đó. Hệ lụy của lạm phát là người tiêu dùng Mỹ phải đối mặt với giá cả leo thang, dẫn đến nhu cầu hàng hóa nhập khẩu thấp hơn. Điều này không phải là tin vui đối với các nền kinh tế phụ thuộc lớn vào sản xuất và xuất khẩu.
Khảo sát của S&P Global cho thấy đơn hàng xuất khẩu mới toàn cầu đang sụt giảm với tốc độ ngày càng nhanh kể từ tháng 6. Xuất khẩu của Liên minh châu Âu (EU) sang Mỹ đã giảm 4,4% trong tháng 7 so với cùng kỳ năm 2024. Riêng tại đầu tàu kinh tế Đức, mức giảm lên tới 20,1% trong tháng 8.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đã hạ dự báo tăng trưởng khối lượng thương mại hàng hóa toàn cầu năm tới xuống chỉ còn 0,5%, viện dẫn tác động từ các mức thuế mới của Mỹ có thể rõ nét từ cuối năm 2025. Ngân hàng ING (Hà Lan) dự báo xuất khẩu hàng hóa của EU sang Mỹ sẽ giảm 17% trong hai năm tới, khiến tăng trưởng GDP của khối giảm khoảng 0,3 điểm phần trăm. Nhà kinh tế Ruben Dewitte của ING nhận định tác động của thuế quan Mỹ vẫn chưa bộc lộ hết và dự kiến sẽ trở nên rõ rệt hơn trong những tháng tới.
Trong khi các lo ngại và dự báo kém sáng sủa gia tăng, ông Stephen Miran, Thống đốc Fed mới được bổ nhiệm theo đề cử của Tổng thống Trump, cho rằng thuế quan không gây lạm phát, chỉ thừa nhận có “những biến động nhỏ trong giá hàng hóa”. Phát ngôn viên Nhà Trắng cho biết người Mỹ có thể trải qua giai đoạn chuyển tiếp do tác động của thuế quan, nhưng khẳng định cuối cùng chi phí sẽ do các nhà xuất khẩu nước ngoài chịu. Vị này cũng cho biết thêm rằng các doanh nghiệp đang đa dạng hóa chuỗi cung ứng và chuyển một phần sản xuất về Mỹ.
Admin
Nguồn: VnExpress
