Sau nhiều tuần chịu áp lực quốc tế gia tăng, Hamas đã miễn cưỡng chấp nhận một thỏa thuận ngừng bắn với Israel, dù ban đầu nhóm này kiên quyết từ chối.
Ngày 6/10, phó thủ lĩnh Hamas Khalil al-Hayya đến khu nghỉ dưỡng Sharm el-Sheikh, Ai Cập để tham gia vòng đàm phán gián tiếp với Israel. Tại đây, các nhà đàm phán nước chủ nhà và Qatar đã cung cấp cho ông dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm do Tổng thống Mỹ Donald Trump thúc đẩy. Tuy nhiên, sau khi xem xét, ông al-Hayya đã phản ứng ngay lập tức: “Không chấp nhận”.
Theo các quan chức thạo tin, dự thảo kế hoạch khác xa so với những gì ông al-Hayya được thông báo trước đó và dường như đã bị Israel chỉnh sửa đáng kể. Một trong những điều khoản gây tranh cãi là yêu cầu Hamas giải giáp vũ khí, trong khi các bước để đảm bảo Israel chấm dứt chiến sự lại không được quy định cụ thể. Ông al-Hayya tuyên bố Hamas sẽ tiếp tục giữ 20 con tin còn sống ở Gaza cho đến khi có được cam kết ràng buộc về việc chấm dứt xung đột, khiến nỗ lực đàm phán lâm vào bế tắc.
Tuy nhiên, chỉ hai ngày sau, ông al-Hayya bất ngờ trở lại Ai Cập và tuyên bố “đồng ý”. Sự thay đổi này diễn ra do áp lực gia tăng từ nhiều phía đối với Hamas.
Để đạt được sự chấp thuận miễn cưỡng này, đội ngũ của Tổng thống Trump đã nỗ lực tập hợp các cường quốc Trung Đông như Ai Cập, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ để phối hợp gây sức ép lên ban lãnh đạo Hamas.
Theo Tahani Mustafa, nhà nghiên cứu tại Hội đồng châu Âu về Quan hệ Đối ngoại, Hamas đã phải chịu rất nhiều áp lực từ các trung gian đàm phán khu vực. Nhóm này cũng nhận thức được rằng họ khó có thể tồn tại về mặt chính trị nếu tình hình tiếp tục leo thang, đặc biệt là khi sự ủng hộ dành cho họ đang suy giảm.
Xung đột Israel – Hamas bùng nổ vào tháng 10/2023 sau cuộc tấn công của nhóm vũ trang này vào Israel, khiến hơn 1.200 người thiệt mạng và 251 con tin bị bắt cóc. Israel đã đáp trả bằng một chiến dịch quân sự vào Gaza với mục tiêu loại bỏ Hamas. Giao tranh đã gây ra hậu quả nghiêm trọng, với hơn 67.800 người Palestine thiệt mạng và hơn 170.000 người bị thương, chủ yếu là dân thường.
Các cuộc đàm phán trước đó không mang lại kết quả đáng kể, ngoại trừ một thỏa thuận ngừng bắn ngắn ngủi vào cuối tháng 1, giúp giải cứu một số con tin. Bước ngoặt xảy ra sau vụ Israel không kích thủ đô Doha của Qatar vào ngày 9/9, nhắm vào các quan chức Hamas tham gia đàm phán hòa bình. Vụ tấn công này đã gây ra sự phẫn nộ từ Mỹ và các nước Arab, thúc đẩy họ quyết tâm chấm dứt xung đột.
Khi Tổng thống Trump buộc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu công khai chấp nhận kế hoạch 20 điểm vào ngày 29/9, Hamas trở thành trở ngại duy nhất còn lại trong nỗ lực hòa bình. Các nước Arab, vốn bị chỉ trích vì không gây đủ áp lực lên Hamas, đã nhận thấy thời cơ chín muồi.
Ông Michael Ratney, cựu đại sứ Mỹ tại Arab Saudi, nhận định: “Tôi nghĩ ai cũng chỉ muốn mọi chuyện sớm kết thúc”.
Việc ông al-Hayya, người suýt bị Israel ám sát trong cuộc tập kích ở Doha, dẫn đầu phái đoàn Hamas đến Sharm el-Sheikh được xem là biểu tượng cho sự kiên cường của nhóm. Tuy nhiên, trên thực tế, Hamas không còn nhiều lựa chọn khi các cường quốc khu vực dần thống nhất lập trường về kế hoạch hòa bình.
Ngay trong ngày đàm phán đầu tiên, các bên trung gian đã đưa ra tối hậu thư cho Hamas: tin tưởng và chấp nhận kế hoạch của ông Trump, hoặc tiếp tục một cuộc chiến vô tận. Hamas có 5 ngày để quyết định.
Trưởng đoàn đàm phán của Israel, Bộ trưởng Các vấn đề chiến lược Ron Dermer, cũng đến Sharm el-Sheikh để thương lượng về trao đổi con tin – tù nhân, một phần quan trọng của kế hoạch 20 điểm.
Ngày 7/10, các bên vẫn bế tắc về các vấn đề như khu vực rút quân của Israel ở Gaza để Hamas có thể tập hợp và trao trả con tin.
Để tạo đột phá, Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman Al Thani cùng phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ, do giám đốc tình báo Ibrahim Kalin dẫn đầu, đã tham gia đàm phán. Sáng 8/10, đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff và con rể của Tổng thống Trump, Jared Kushner, cũng đến Sharm el-Sheikh.
Sự tham gia của phái đoàn Thổ Nhĩ Kỳ rất quan trọng, vì Ankara có quan hệ mật thiết với Hamas, và Tổng thống Tayyip Erdogan cho biết ông Trump đã nhờ ông giúp thuyết phục Hamas chấp thuận kế hoạch.
Các trung gian đàm phán nhấn mạnh với Hamas rằng việc tiếp tục giữ con tin đang trở thành gánh nặng chiến lược, tạo cớ cho Israel tiếp tục chiến dịch quân sự.
Họ cảnh báo ông al-Hayya rằng nếu không chấp thuận, Hamas sẽ mất toàn bộ sự bảo trợ chính trị và ngoại giao. Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ ngừng cho phép lãnh đạo chính trị của Hamas hoạt động trên lãnh thổ của họ, và Ai Cập sẽ không tiếp tục vận động để Hamas có tiếng nói trong việc quản lý Gaza sau chiến tranh.
Trên thực địa, Hamas cũng đối mặt với tình thế khó khăn. Nhóm này cạn kiệt nguồn lực tài chính, không thể chống lại lực lượng Israel đã kiểm soát phần lớn Gaza. Người dân Palestine kiệt quệ vì đói khát và mong muốn chiến tranh sớm kết thúc.
Một quan chức Palestine cho biết Hamas nhận ra rằng việc tiếp tục giữ con tin đã làm suy yếu sự ủng hộ toàn cầu dành cho người Palestine, và nếu trao trả hết con tin, Israel sẽ không còn lý do để tiếp tục giao tranh.
Những yếu tố này đã thúc đẩy Hamas thông báo vào ngày 8/10 về việc đạt được thỏa thuận trao trả toàn bộ con tin và đồng ý với thỏa thuận giai đoạn một vào ngày 9/10.
Ngày 13/10, Tổng thống Trump, Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad Al Thani, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan và Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi đã ký tuyên bố chung về Gaza, cam kết theo đuổi một tầm nhìn toàn diện về hòa bình, an ninh và thịnh vượng chung trong khu vực. Các bên cũng hoan nghênh những tiến bộ đạt được trong việc thiết lập một thỏa thuận hòa bình “toàn diện và bền vững” tại Dải Gaza.
Tổng thống Trump tuyên bố: “Đây là một ngày tuyệt vời với thế giới, một ngày tuyệt vời với Trung Đông”, đồng thời khẳng định các nhà lãnh đạo đã đạt được điều mà mọi người từng cho là “bất khả thi”. “Cuối cùng chúng ta đã có hòa bình ở Trung Đông”, ông nói.
Tuy nhiên, theo hai quan chức Hamas, nhóm này không nhận được bất kỳ cam kết bằng văn bản nào đảm bảo rằng giai đoạn ngừng bắn đầu tiên sẽ dẫn đến một thỏa thuận toàn diện để chấm dứt chiến sự. Thay vào đó, họ chấp nhận đảm bảo bằng lời từ các trung gian Mỹ, Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ rằng Tổng thống Trump sẽ giám sát thỏa thuận và ngăn chặn Israel nối lại chiến dịch nếu các con tin được thả.
Hiện tại, Mỹ, Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ chưa đưa ra bình luận về thông tin này.
Khi được hỏi về áp lực phải chịu khi ký thỏa thuận, Khaled al-Qaddoumi, đại diện Hamas ở Iran, cho biết nhóm này ủng hộ các đề xuất từ Tổng thống Trump vì kế hoạch này đảm bảo người Palestine không bị ép rời khỏi Gaza, đồng thời mở đường cho hoạt động nhân đạo và tái thiết dải đất.
Ông Qaddoumi nói thêm rằng Hamas hiện đang trông cậy vào Tổng thống Trump trong việc đảm bảo Israel không nối lại giao tranh ở Dải Gaza.
Admin
Nguồn: VnExpress
