Trong bối cảnh cuộc xung đột tại Ukraine tiếp diễn, Liên minh châu Âu (EU) đang tích cực tìm kiếm giải pháp để hỗ trợ tài chính cho Kiev, đặc biệt là từ nguồn tài sản đóng băng của Nga. Suốt ba năm qua, các nhà lãnh đạo EU đã phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc xử lý khối tài sản trị giá khoảng 300 tỷ euro (tương đương 320 tỷ USD) thuộc sở hữu của Nga bị đóng băng.
Ngay sau khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào tháng 2/2022, EU cùng các đối tác phương Tây đã nhanh chóng phong tỏa số tiền mà Ngân hàng Trung ương Nga đầu tư vào các thị trường châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Đáng chú ý, khoảng 2/3 số tiền này đang được lưu giữ tại Euroclear, một trung tâm lưu ký chứng khoán có trụ sở tại Bỉ.
Thách thức lớn nhất đặt ra cho EU là làm thế nào để sử dụng nguồn tài chính này một cách hiệu quả cho Ukraine mà không cần phải tịch thu chúng. Việc tịch thu tài sản nhà nước có thể gây ra những rủi ro chính trị và tài chính đáng kể. Đồng thời, EU cũng muốn tránh tạo thêm gánh nặng nợ nần cho Kiev.
Mặc dù các cuộc thảo luận về phương án xử lý tài sản đóng băng của Nga đã diễn ra sôi nổi trong thời gian gần đây, nhưng giới chức châu Âu vẫn tỏ ra thận trọng với giải pháp tịch thu. Cho đến nay, EU mới chỉ quyết định sử dụng tiền lãi phát sinh từ các tài sản này để hỗ trợ Ukraine, một quyết định cũng đã trải qua nhiều tháng tranh luận.
Tuy nhiên, trước tình hình Nga tăng cường các cuộc tấn công vào Ukraine, sự hỗ trợ từ Mỹ có dấu hiệu suy giảm và chính châu Âu cũng phải đối mặt với những mối đe dọa an ninh, EU đã có sự điều chỉnh trong cách tiếp cận. Tại hội nghị thượng đỉnh ngày 1/10, các nhà lãnh đạo EU đã nhất trí tiếp tục thảo luận về kế hoạch sử dụng tài sản của Nga để giúp đỡ Ukraine mà không tạo thêm gánh nặng nợ cho quốc gia này.
Một ý tưởng mới đang được xem xét là Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) sẽ chuyển giao số tài sản dự trữ của Nga ước tính khoảng 180 tỷ euro cho EU. Sau đó, EU sẽ cấp khoản tiền này cho Ukraine dưới dạng “khoản vay bồi thường”. Kiev chỉ phải hoàn trả khoản vay này sau khi Nga đã bồi thường các thiệt hại do chiến tranh gây ra.
Vấn đề đặt ra là ai sẽ chịu trách nhiệm hoàn trả tiền cho Euroclear để đảm bảo cân đối sổ sách? Câu trả lời là không ai cả.
Theo quy định, Euroclear phải đảm bảo rằng tài sản và nợ phải trả của trung tâm luôn cân bằng. Trong trường hợp này, khoản nợ phải trả chính là số tài sản mà Euroclear đang nắm giữ theo hợp đồng với Nga. Do các lệnh trừng phạt từ EU, Euroclear hiện không thể trả lại số tiền này cho Nga. Để giải quyết vấn đề này, EU sẽ biến khoản tiền này thành một khoản vay giữa EU và Euroclear theo một “hợp đồng nợ đặc biệt với lãi suất 0%”.
Hợp đồng này có thể được xem như một giấy ghi nợ từ EU, trong đó khối cam kết sẽ bồi hoàn cho Euroclear khi cần thiết. Đổi lại, EU nhận được sự đảm bảo từ các quốc gia thành viên để cung cấp nguồn vốn nếu khối cần thanh toán khoản nợ. Như vậy, Euroclear sẽ có một tài sản là giấy nợ của EU để cân bằng với khoản nợ đối với Nga. Chừng nào Nga chưa bồi thường cho Ukraine và các lệnh trừng phạt của EU vẫn còn hiệu lực, Euroclear sẽ không cần phải hoàn trả số tài sản này.
Việc có thêm nhiều quốc gia tham gia ký vào giấy ghi nợ sẽ giúp giảm thiểu rủi ro cho các bên liên quan. Sự tham gia này không phải là bắt buộc, do đó Hungary và Slovakia, hai quốc gia thành viên có quan điểm thân thiện với Nga, sẽ không thể phủ quyết kế hoạch.
Ý tưởng này đã nhận được sự ủng hộ từ các cường quốc trong khối như Đức và Pháp. Tuy nhiên, Bỉ vẫn bày tỏ lo ngại và mong muốn có những cam kết bảo vệ lợi ích tài chính của mình.
Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hỗ trợ tài chính cho Ukraine và cho rằng ý tưởng của Ủy ban châu Âu là một hướng đi tốt.
Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa khẳng định thông điệp rất rõ ràng: Nga cần hiểu rằng các đối tác của Ukraine, bao gồm cả các đối tác châu Âu, có quyết tâm và phương tiện để tiếp tục hỗ trợ Kiev cho đến khi đạt được một nền hòa bình lâu dài và công bằng.
Ông Costa cho biết thêm rằng cuộc thảo luận về kế hoạch mới của EU sẽ tiếp tục tại cuộc họp của Hội đồng châu Âu vào ngày 23-24/10. Thủ tướng Đức Friedrich Merz hy vọng các nhà lãnh đạo EU có thể đạt được sự đồng thuận trong kỳ họp tới để thúc đẩy việc soạn thảo một kế hoạch cụ thể và đảm bảo tính pháp lý.
Đại diện cấp cao về chính sách đối ngoại của EU Kaja Kallas cho biết hiện tại vẫn chưa có sự ủng hộ hoàn toàn cho kế hoạch này và vẫn còn nhiều việc phải làm. Bà cũng nhấn mạnh rằng EU đang cố gắng hành động nhanh nhất có thể nhưng không thể đưa ra thời hạn cụ thể.
Về phía Nga, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Maria Zakharova đã lên tiếng chỉ trích ý tưởng của EU, cho rằng kế hoạch này là “điên rồ” và “ảo tưởng”. Bà cũng cảnh báo rằng bất kỳ hành động nào của EU nhằm vào tài sản của Nga sẽ phải đối mặt với phản ứng gay gắt và Nga có đủ công cụ để đưa ra phản ứng chính trị và kinh tế phù hợp.
Theo ước tính, nhu cầu ngân sách và quân sự của Ukraine trong giai đoạn 2026-2027 vào khoảng 130 tỷ euro (tương đương 153 tỷ USD). EU đã viện trợ khoảng 174 tỷ euro cho Kiev kể từ khi xung đột nổ ra. Thủ tướng Đức Friedrich Merz nhận định rằng kế hoạch mới, nếu được thông qua, sẽ là một khoản vay đảm bảo khả năng phòng thủ của Ukraine trong vài năm tới. Ông cũng cho rằng đã đến lúc áp dụng các biện pháp hiệu quả để phá vỡ thế bế tắc và đưa Nga trở lại bàn đàm phán.
Admin
Nguồn: VnExpress
