Câu chuyện của Samantha, một cựu trưởng phòng nhân sự xuất sắc với nhiều thành tích và kinh nghiệm diễn thuyết tại các hội nghị quốc tế, là một lời cảnh tỉnh về thực trạng tội phạm mạng ngày càng tinh vi. Vụ việc của cô chỉ là một phần nhỏ trong bức tranh toàn cầu, nơi những kẻ lừa đảo đang gây ra thiệt hại ước tính hơn 2 nghìn tỷ USD trong năm 2024.
Samantha đã trở thành mục tiêu sau khi hồ sơ LinkedIn của cô thu hút sự chú ý của một nhà tuyển dụng nước ngoài. Người này, có nhiều kết nối chung với Samantha, đã tiếp cận cô với một vị trí “lý tưởng như mơ”. Tin tưởng vào cơ hội này, Samantha đã nộp hồ sơ và làm theo hướng dẫn, bao gồm việc truy cập vào một “cổng thông tin bảo mật” để tải lên các giấy tờ tùy thân và CV.
Tuy nhiên, “cổng thông tin tuyển dụng” này hóa ra lại là một công cụ được thiết kế tinh vi để đánh cắp thông tin đăng nhập. Chỉ một ngày sau, bộ phận IT của công ty Samantha phát hiện ra rằng 2,6 GB dữ liệu đã bị chuyển ra ngoài. Kẻ gian đã lợi dụng sự tin tưởng của Samantha để vượt qua các biện pháp bảo mật thông thường.
LinkedIn, vốn là một nền tảng kết nối nghề nghiệp hữu ích, giờ đây đã trở thành một “sân chơi” cho tội phạm mạng. Chúng khai thác thông tin công khai về công việc, học vấn, các mối quan hệ và thậm chí cả phong cách viết của nạn nhân để tạo ra những thông điệp lừa đảo cá nhân hóa và hiệu quả.
Điều đáng lo ngại là các hình thức lừa đảo hiện nay không chỉ giới hạn ở email rác mà còn kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake và các kỹ thuật tinh vi khác. Số lượng các vụ lừa đảo liên quan đến deepfake đã tăng gấp 7 lần kể từ năm 2022, cho thấy sự gia tăng về mức độ phức tạp và khó lường của các cuộc tấn công.
Mặc dù nhiều doanh nghiệp đã triển khai các chương trình đào tạo nhận diện email giả mạo, nhưng hiệu quả thực tế của các biện pháp này vẫn còn hạn chế. Một nghiên cứu năm 2020 được công bố trên Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ bởi các chuyên gia an ninh mạng Edwin Donald Frauenstein và Stephen Flowerday chỉ ra rằng, yếu tố tính cách cá nhân đóng vai trò then chốt trong việc xác định khả năng một người trở thành nạn nhân của lừa đảo trực tuyến.
Hiểu rõ bản thân có thể giúp mỗi người xây dựng các chiến lược phòng vệ hiệu quả hơn, từ việc cảnh báo những cá nhân dễ bị tổn thương đến việc thiết kế các chương trình đào tạo phù hợp với từng kiểu tính cách.
Các chuyên gia đã xác định một số yếu tố tính cách có thể khiến một người dễ rơi vào bẫy lừa đảo trực tuyến. Một nghiên cứu trên 800.000 người cho thấy rằng khi sự tự tin tăng lên, khả năng phát hiện email độc hại lại giảm đi. Niềm tin rằng “tôi sẽ không bị lừa” có thể dẫn đến sự chủ quan và lơ là các cảnh báo an ninh, cũng như ít chú ý đến các chương trình đào tạo và không kiểm chứng các yêu cầu đáng ngờ. Ngược lại, những người kỷ luật, cẩn trọng và tỉ mỉ thường ít có khả năng mắc bẫy hơn.
Vậy ai là người dễ bị lừa nhất? Đó là những người thân thiện, cởi mở, tự tin nhưng không quá tỉ mỉ. Họ thường tin vào trực giác, thích giúp đỡ người khác, ít phản kháng quyền lực và có xu hướng lướt qua thông tin thay vì kiểm tra kỹ lưỡng. Những người linh hoạt và bốc đồng cũng dễ dàng bấm vào các liên kết độc hại. Bên cạnh đó, những người cả tin và giàu lòng đồng cảm dễ bị lợi dụng khi bị đặt vào các tình huống liên quan đến “người có thẩm quyền”. Cuối cùng, những người hướng ngoại và thích kết nối thường mở các email lạ, khiến họ dễ trở thành mục tiêu của lừa đảo.
Điều nguy hiểm là những đặc điểm tính cách này lại hoàn toàn phù hợp với các chiến thuật lừa đảo phổ biến, như tạo ra sự khẩn cấp, tâng bốc, sử dụng quyền lực và tạo ra vẻ hợp lý bề ngoài. Càng thân thiện, bạn càng dễ tin người. Càng tự tin, bạn càng ít kiểm chứng. Càng thiếu tỉ mỉ, bạn càng dễ dàng click vào những liên kết nguy hiểm. Đây không phải là sự ngốc nghếch, mà là bản chất con người.
Samantha, với những phẩm chất như thân thiện, cởi mở, phản ứng nhanh và tin vào phán đoán của mình, đã trở thành một nạn nhân điển hình. Câu chuyện của cô là một lời nhắc nhở rằng, trong thế giới số ngày nay, sự cảnh giác và hiểu biết về bản thân là những yếu tố quan trọng để bảo vệ mình khỏi những nguy cơ tiềm ẩn.
Admin
Nguồn: VnExpress
