Ung thư miệng, hay còn gọi là ung thư khoang miệng, là một trong sáu loại ung thư phổ biến nhất ở người trưởng thành, ảnh hưởng đến các khu vực như môi, má, lợi, lưỡi, vòm miệng, sàn miệng, xoang và họng. Theo bác sĩ Bùi Thanh Phong, Quản lý Y khoa tại Hệ thống tiêm chủng VNVC, một số loại virus có thể làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh ung thư này.
Trong đó, virus HPV (Human Papillomavirus) là một trong những tác nhân đáng chú ý. HPV thường lây truyền qua đường tình dục, tiếp xúc da kề da và hiếm khi qua việc dùng chung đồ cá nhân. Virus này có thể gây nhiễm trùng ở nhiều bộ phận cơ thể, bao gồm da, niêm mạc và cơ quan sinh dục. HPV không chỉ gây ra bệnh sùi mào gà, ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, âm đạo và dương vật, mà còn liên quan đến ung thư khoang miệng.
Thống kê cho thấy khoảng 20% các ca ung thư miệng có liên quan đến nhiễm virus HPV. Năm 2012, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) đã công bố bằng chứng cho thấy type HPV 16 có liên quan mật thiết đến ung thư miệng. Nguy cơ nhiễm virus này tăng cao ở những người có quan hệ tình dục bằng miệng và quan hệ với nhiều bạn tình.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) cũng đã thống kê trong giai đoạn 2008-2012, HPV có liên quan đến 70-80% các ca ung thư vùng hầu họng. Các type HPV nguy cơ cao gây ung thư bao gồm 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58… Đặc biệt, type 16 và 18 chứa các gen tiền ung thư E6, E7, làm mất tác dụng kiểm soát của gen ức chế khối u p53 và gen pRB, từ đó kích thích sự tăng sinh tế bào không kiểm soát. HPV type 16 gây ra khoảng 60-100% ung thư tế bào gai vùng hầu họng và 13-47,5% ung thư tế bào gai khoang miệng.
Ngoài ra, nhiễm virus viêm gan B và C cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư khoang miệng. Một nghiên cứu được đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ năm 2023, khảo sát trên 5.603 bệnh nhân mắc ung thư đầu cổ (bao gồm miệng, mũi, họng, thanh quản, hạ họng và các xoang) tại Đài Loan, cho thấy có mối liên hệ giữa virus viêm gan B và C với bệnh này. Một phân tích khác từ 13 nghiên cứu trên 58.006 người mắc ung thư đầu mặt cổ, được đăng trên Thư viện Y khoa Mỹ năm 2024, cho thấy viêm gan B có liên quan đáng kể đến ung thư miệng và ung thư vòm họng.
Bác sĩ Phong giải thích rằng khi nhiễm viêm gan B hoặc C, người bệnh thường phải sử dụng thuốc ức chế virus, điều này có thể gây viêm cục bộ và suy giảm hệ miễn dịch. Tình trạng này làm tăng nguy cơ nhiễm virus HPV, đặc biệt là các type 16 và 18. Khi hệ miễn dịch suy yếu, virus HPV khó bị đào thải, dẫn đến nhiễm trùng kéo dài và thúc đẩy nhanh quá trình sản xuất virus viêm gan ở vùng hầu họng, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư.
Để phòng ngừa ung thư miệng, bác sĩ Phong khuyến cáo người dân nên duy trì chế độ ăn uống khoa học, tránh hút thuốc lá và hạn chế sử dụng rượu bia. Bên cạnh đó, cần tránh dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác, vệ sinh răng miệng sạch sẽ và thực hành tình dục an toàn để tránh lây nhiễm virus viêm gan B, C và HPV.
Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, người dân nên đi khám và tầm soát ung thư sớm để tận dụng “thời gian vàng” trong điều trị. Tránh tự ý điều trị bằng các phương pháp dân gian hoặc bỏ dở quá trình điều trị, vì điều này có thể khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Hiện nay, tại Việt Nam đã có vaccine phòng ngừa viêm gan B và HPV. Vaccine HPV có hai loại là Gardasil và Gardasil 9. Gardasil phòng ngừa 4 type HPV 6, 11, 16, 18 và được chỉ định tiêm cho nữ giới từ 9-26 tuổi. Vaccine Gardasil 9 phòng ngừa 9 type HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58, được chỉ định tiêm cho cả nam và nữ từ 9-45 tuổi, với hiệu quả bảo vệ lên đến trên 90%. Lịch tiêm cho người từ 9-14 tuổi gồm hai mũi, cách nhau tối thiểu 6 tháng. Người từ 15-45 tuổi tiêm ba mũi trong vòng 6 tháng. Trong trường hợp quên hoặc trễ lịch tiêm, không cần tiêm lại từ đầu mà sẽ tiếp tục tiêm theo liệu trình phù hợp.
Đối với vaccine viêm gan B, có nhiều loại dành cho người lớn và trẻ em, bao gồm Heberbiovac HB (Cu Ba) và Gene Hbvax (Việt Nam), cũng như Twinrix (Bỉ) phòng ngừa cả viêm gan A và B trong một mũi tiêm. Người lớn cần tiêm ba mũi trong vòng 6 tháng và nên xét nghiệm viêm gan B trước khi tiêm nhắc lại, đồng thời tiêm nhắc lại khi kháng thể giảm. Trẻ em cần được tiêm vaccine viêm gan B trong vòng 24 giờ sau khi sinh, sau đó tiếp tục theo dõi lịch tiêm ngừa vaccine có thành phần viêm gan B, như vaccine 5 trong 1 hoặc vaccine 6 trong 1.
Admin
Nguồn: VnExpress
