Sáng 22/10, Quốc hội đã tiếp nhận dự án Luật Giáo dục Đại học sửa đổi do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày, theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, luật hiện hành sau hơn 13 năm thi hành đã bộc lộ nhiều bất cập, đòi hỏi một khuôn khổ pháp lý mới để thúc đẩy sự phát triển của giáo dục đại học trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập quốc tế sâu rộng.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh sự cần thiết của luật sửa đổi, tái định vị vai trò then chốt của giáo dục đại học trong sự phát triển của đất nước, là nơi ươm mầm tri thức, sáng tạo và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Dự thảo luật khẳng định tự chủ đại học là quyền pháp định, đi kèm với trách nhiệm giải trình, mở rộng trên các trụ cột học thuật, tổ chức, nhân sự và tài chính. Điều này giúp các trường chủ động hơn trong đào tạo, nghiên cứu, phát triển chương trình, hợp tác quốc tế, quản trị và sử dụng nguồn lực.
Ủy ban Văn hóa – Xã hội, cơ quan thẩm tra, nhất trí với việc xác định cơ sở giáo dục đại học là tổ chức khoa học và công nghệ, đồng thời đề xuất bổ sung quy định về quyền sở hữu, định giá và phân chia lợi ích từ tài sản trí tuệ, cũng như cơ chế hợp tác với doanh nghiệp trong nghiên cứu và đổi mới sáng tạo.
Về cơ chế quản lý, dự thảo luật thiết kế lại theo hướng phân quyền, phân cấp rõ ràng. Chính phủ đóng vai trò hoạch định và quản lý vĩ mô, quy định các nhiệm vụ quan trọng như thành lập, chia tách, sáp nhập cơ sở đại học, đầu tư, kiểm định chất lượng, hợp tác và đầu tư quốc tế. Bộ Giáo dục và Đào tạo đảm nhận các nhiệm vụ chuyên môn như ban hành chuẩn cơ sở và chương trình đào tạo, hướng dẫn, kiểm tra chất lượng, cấp hoặc rút giấy phép hoạt động của ngành, cơ sở.
Đáng chú ý, UBND cấp tỉnh được giao quản lý nhà nước đối với các trường trên địa bàn, chịu trách nhiệm quy hoạch, dự báo, gắn kết đào tạo với nhu cầu nhân lực địa phương, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực sau đào tạo. Mô hình quản trị đa tầng này được kỳ vọng sẽ giảm chồng chéo, làm rõ thẩm quyền, minh bạch trách nhiệm và tăng hiệu quả điều hành hệ thống.
Dự thảo luật cũng điều chỉnh mô hình tổ chức trong trường đại học, đề xuất bỏ cơ cấu hội đồng trường tại cơ sở công lập để tinh gọn bộ máy, đồng thời khẳng định vai trò lãnh đạo toàn diện của tổ chức Đảng trong hoạch định chiến lược, nhân sự và phân bổ nguồn lực. Các trường tư thục vẫn duy trì hội đồng trường để phù hợp với đặc thù sở hữu và cơ chế quản trị riêng.
Luật mới bổ sung các chính sách phát triển giáo dục đại học số, quy định về đào tạo trực tuyến, cấp văn bằng điện tử, công nhận kết quả học tập trên không gian số, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện. Dự thảo cũng lần đầu tiên đề xuất cơ chế đãi ngộ đặc thù cho nhà khoa học đầu ngành, chính sách thu hút nhân tài trong và ngoài nước, khuyến khích nghiên cứu và công bố quốc tế, hướng tới xây dựng đại học thành trung tâm sáng tạo của quốc gia.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nhấn mạnh việc trao quyền tự chủ pháp định cho cơ sở giáo dục đại học là cần thiết, song cần có cơ chế giám sát, kiểm soát quyền tự chủ, đặc biệt tại các trường công lập. Ủy ban này cũng đồng tình với chủ trương bỏ hội đồng trường trong các cơ sở công lập, nhưng đề nghị làm rõ trách nhiệm, quyền hạn giữa tổ chức Đảng và Ban Giám hiệu, đồng thời ban hành quy định chuyển tiếp để tránh xáo trộn.
Ủy ban cũng đề nghị Chính phủ làm rõ khái niệm “trường thuộc đại học”, “phân hiệu” và cơ chế vận hành mô hình đại học hai tầng để tránh chồng chéo. Bên cạnh đó, cần làm rõ mối quan hệ giữa tự đánh giá của cơ sở với hệ thống kiểm định độc lập, cũng như trách nhiệm quản lý nhà nước đối với các tổ chức kiểm định.
Dự kiến, dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi sẽ được Quốc hội thảo luận tại tổ trong chiều ngày 22/10, mở đầu cho quá trình xem xét và thông qua các điều khoản quan trọng, hứa hẹn mang lại những thay đổi tích cực cho hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
Admin
Nguồn: VnExpress
