Trong nhiều thập kỷ, cuộc sống xã hội của Zayed al-Ghamdi, một công chức người Ả Rập Saudi, hầu như không có sự thay đổi, chủ yếu chỉ xoay quanh gia đình và những người quen biết. Ở một đất nước mà sự phân tầng xã hội hiếm khi bị thách thức, điều này không có gì lạ. Nhưng giờ đây, sự xuất hiện của hệ thống đường sắt đô thị đã mang đến một luồng gió mới.
Sau mười năm xây dựng, hệ thống đường sắt đô thị Riyadh chính thức khai trương vào tháng 12 năm 2024, cung cấp một giải pháp giao thông thay thế cho 8 triệu cư dân, giảm bớt áp lực cho những con đường vốn đã quá tải bởi 2 triệu xe ô tô.
Hệ thống đường sắt không chỉ giúp tiết kiệm thời gian di chuyển mà còn đánh dấu một bước ngoặt quan trọng: người giàu và người nghèo cùng chia sẻ không gian công cộng, người Ả Rập Saudi hòa nhập với cộng đồng người nước ngoài đa dạng, từ nhân viên văn phòng đến người lao động phổ thông.
“Trong suốt 40 năm, tôi chỉ di chuyển bằng ô tô, ăn uống trong nhà hàng với bố, anh em trai, sau này là vợ con”, ông Ghamdi, 42 tuổi, làm việc tại trung tâm Riyadh, chia sẻ. “Tôi hầu như không tiếp xúc hoặc trò chuyện với ai ngoài những người mình đã quen biết hoặc có cùng địa vị xã hội.”
“Nhưng giờ đây, mọi thứ đã thay đổi. Tôi cảm nhận được rằng toàn bộ xã hội, tất cả các tầng lớp, đang ở cùng một không gian”, ông nói khi tàu lướt nhanh trên tuyến màu xanh, kết nối khu vực dân cư lao động phía nam với trung tâm thương mại và các khu dân cư giàu có phía bắc.
Với nguồn tài nguyên dầu mỏ dồi dào, mạng lưới bộ tộc phức tạp và số lượng lớn lao động nước ngoài, xã hội Ả Rập Saudi từ lâu đã được phân chia bởi các cấu trúc giai cấp vững chắc. Tuy nhiên, trên những chuyến tàu điện, những rào cản này dường như mờ nhạt hơn.
Các toa tàu thường xuyên chật kín công nhân, sinh viên, nhân viên chính phủ và các giám đốc doanh nghiệp trong những bộ vest đắt tiền.
Kỹ sư Nasser Al-Qahtani, 56 tuổi, chia sẻ: “Giờ đây, tôi có thể thoải mái thảo luận các chủ đề chung với những người lạ và thậm chí khám phá những điều mới mẻ, những nền văn hóa mới một cách trực tiếp”. Ông vừa nói vừa chỉ về phía một thiếu niên Ả Rập Saudi đang cầm ván trượt.
Mặc dù chưa thể hiện rõ rệt hiệu quả trong việc cải thiện tình trạng tắc nghẽn giao thông kinh niên ở Riyadh, việc khai trương hệ thống đường sắt đô thị đã trở thành “một sự kiện quan trọng về mặt xã hội và tâm lý”, theo nhận định của nhà xã hội học Mohammed Al-Hamza.
Ông nói: “Đường sắt đô thị đang thay đổi tư duy của xã hội Ả Rập Saudi, kéo mọi người lại gần nhau hơn. Văn hóa Ả Rập Saudi thường tập trung vào gia đình và bạn bè, nhiều người còn e ngại khi làm quen với người lạ.”
Ngoài việc xóa mờ ranh giới giai cấp, hệ thống đường sắt còn giúp người dân tiết kiệm thời gian và tiền bạc. Ông Ghamdi cho biết: “Trước đây, tôi mất hơn một tiếng rưỡi để đến chỗ làm, và luôn cảm thấy kiệt sức và căng thẳng vì tắc đường”. Từ khi có tàu điện, chiếc SUV của ông gần như “đắp chiếu” trong nhiều tháng.
“Giờ đây, tôi đến chỗ làm với tâm trạng thoải mái, không còn căng thẳng nữa”, ông nói thêm.
Giá vé dao động từ 4 riyal (1 USD) cho vé ngày đến 140 riyal cho vé tháng. Tương tự như nhiều quốc gia ở Trung Đông và trên thế giới, hệ thống đường sắt đô thị ở Ả Rập Saudi có các toa dành riêng cho phụ nữ, trẻ em và các cặp vợ chồng. Điều này giúp phụ nữ di chuyển an toàn và phù hợp với các chuẩn mực xã hội khi đi làm hoặc đi học.
Những hành khách sẵn sàng trả thêm 10 riyal mỗi ngày có thể lựa chọn khoang hạng nhất để tránh những toa đông đúc toàn nam giới.
Đối với Hadeel Waleed, một sinh viên luật 20 tuổi, đường sắt đô thị đã tạo ra một bước ngoặt lớn, rút ngắn thời gian di chuyển từ vùng ngoại ô phía nam đến Đại học Công chúa Nourah từ 3-4 tiếng xuống chỉ còn một tiếng hoặc ít hơn. “Bây giờ, sau khi đi học về, tôi vẫn còn đủ năng lượng để dành cho gia đình và việc học”, cô chia sẻ.
Dự án đường sắt đô thị là một trong nhiều sáng kiến hạ tầng quan trọng thuộc “Tầm nhìn 2030”, một chương trình cải cách do Thái tử Mohammed bin Salman, người nắm quyền điều hành trên thực tế ở Ả Rập Saudi, đề xuất. Quốc vương Ả Rập Saudi đã lớn tuổi và ít xuất hiện trước công chúng trong thời gian gần đây.
Với sáu tuyến đường dài tổng cộng 176 km, hệ thống có 85 nhà ga, bao gồm 34 ga trên mặt đất và 47 ga ngầm, cùng với một ga kết nối với tất cả các nhà ga trong sân bay quốc tế Riyadh.
Nhiều quan chức thành phố từng lo ngại rằng dự án khổng lồ này có thể trở thành một sự lãng phí tốn kém. Trước đây, một hệ thống xe buýt đã được phát triển nhưng không thu hút được người dân do thói quen sử dụng ô tô cá nhân, đặc biệt là trong những tháng hè nóng nực với nhiệt độ có thể lên đến 50 độ C.
Một quan chức cấp cao tham gia vận hành hệ thống chia sẻ: “Thành thật mà nói, trong suốt 10 năm xây dựng, câu hỏi luôn là: ‘Ai sẽ đi tàu điện?'”. “Không ai ngờ rằng hệ thống này lại được sử dụng nhiều đến vậy, và cũng không ai ngờ rằng nó lại mang lại lợi nhuận tài chính.”
Ủy ban Hoàng gia Riyadh không cung cấp thông tin về số lượng hành khách hàng ngày, nhưng quan chức này cho biết con số có thể lên tới hàng chục nghìn hoặc hơn. Chính quyền thành phố đang lên kế hoạch mở rộng mạng lưới, phát triển tuyến thứ bảy để kết nối Riyadh với nhiều dự án mới ở ngoại ô thủ đô.
Đối với Muneer, một nhân viên chính phủ 28 tuổi, hệ thống tàu điện ngầm là một sự bổ sung mới mang lại nhiều giá trị cho một thành phố đang thay đổi nhanh chóng.
Anh nói: “Nó giúp cuộc sống trở nên dễ dàng hơn.”
Admin
Nguồn: VnExpress
