Mùa hè cao điểm du lịch, các sân bay thường xuyên trong tình trạng quá tải, kéo theo tâm lý căng thẳng của hành khách leo thang. Không khó để bắt gặp những hình ảnh hành khách lớn tiếng với nhân viên hàng không, tranh cãi với tiếp viên hoặc thậm chí xô xát với nhau chỉ vì chỗ ngồi. Vậy điều gì ở việc di chuyển bằng đường hàng không lại khiến hành khách dễ mất kiểm soát đến vậy?
Các chuyên gia nhận định, máy bay thực sự là một “nồi áp suất cảm xúc”. Đối với nhiều người, sân bay và máy bay gợi lên sự lo lắng, một trạng thái tâm lý thường trực ngay cả trước khi họ đặt chân đến nhà ga. Môi trường hàng không, với sự kết hợp của căng thẳng, khó chịu và cảm giác mất kiểm soát, đủ sức khiến cả những hành khách điềm tĩnh nhất cũng trở nên cáu kỉnh.
Thêm vào đó, sự phân biệt đẳng cấp trên máy bay đôi khi cũng là một yếu tố tác động đến tâm lý hành khách. Nhiều người thừa nhận cảm thấy chạnh lòng khi phải đi ngang qua khoang hạng nhất sang trọng để về với ghế hạng phổ thông.
Hiện tượng “cơn thịnh nộ trên không” đang ngày càng trở nên phổ biến, thể hiện qua sự gia tăng đột biến các vụ việc hành khách gây rối trong những năm gần đây. Theo thống kê của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), năm 2021 chứng kiến gần 6.000 vụ hành khách gây rối trên các chuyến bay, tăng tới 492% so với năm trước đó. Trong giai đoạn từ 2017 đến 2020, trung bình mỗi năm chỉ ghi nhận khoảng 900 vụ.
Mặc dù con số này đã giảm dần trong những năm tiếp theo, nhưng vẫn duy trì ở mức cao hơn nhiều so với thời kỳ trước đại dịch: gần 2.500 vụ vào năm 2022, gần 2.100 vụ vào năm 2023 và hơn 2.100 vụ trong năm 2024. Riêng năm 2023, hơn 400 trường hợp đã bị xử lý kỷ luật, trong khi con số kỷ lục trước đại dịch chỉ là 83 vụ mỗi năm. Tổng số tiền phạt từ năm 2021 đến nay đã vượt quá 21 triệu USD.
Tình trạng này không chỉ giới hạn ở Mỹ. Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) cho biết, năm 2022, trên toàn cầu cứ 568 chuyến bay lại có một vụ gây rối, tăng đáng kể so với tỷ lệ 835 chuyến mới có một vụ vào năm 2021.
Các hành vi gây rối phổ biến nhất bao gồm không tuân thủ hướng dẫn của phi hành đoàn, lăng mạ nhân viên và say xỉn. Mặc dù các vụ vi phạm quy định đeo khẩu trang đã giảm sau khi các hãng hàng không nới lỏng yêu cầu, nhưng những hành vi vi phạm khác lại có xu hướng gia tăng. Năm 2023, các hành vi vi phạm khác tăng 37% so với năm trước.
Một số hành vi không tuân thủ thường gặp bao gồm hút thuốc lá hoặc thuốc lá điện tử trong cabin, không thắt dây an toàn theo yêu cầu, mang quá số lượng hành lý xách tay quy định hoặc để đồ không đúng chỗ, và tự ý mang đồ uống có cồn lên máy bay để sử dụng.
Nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng hiện tượng “cơn thịnh nộ trên không” xuất phát từ nhiều yếu tố gây căng thẳng, đặc thù của ngành hàng không. Áp lực từ môi trường vật lý như chỗ ngồi chật hẹp, không gian cá nhân bị hạn chế, mật độ hành khách cao khiến nhiều người cảm thấy tù túng. Bên cạnh đó, các yếu tố tâm lý như sợ bay, lo âu, hoặc hội chứng sợ không gian hẹp (claustrophobia) cũng có thể kích thích những hành vi bất thường. Đây là những hành vi mà hành khách hiếm khi hoặc không bao giờ thể hiện trong giao tiếp thông thường.
Máy bay có thể được xem như một xã hội thu nhỏ, với sự phân chia giai cấp rõ rệt. Việc hành khách hạng phổ thông phải đi qua khoang hạng nhất để đến chỗ ngồi của mình có thể tạo ra cảm giác bị phân biệt đối xử. Ngược lại, hành khách khoang hạng nhất cũng có thể nảy sinh cảm giác đặc quyền, dẫn đến những hành vi thiếu kiểm soát.
Đồ uống có cồn là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các vụ gây rối. Một số nghiên cứu cho thấy hơn 50% số vụ việc có liên quan đến hành khách say xỉn. Tương tự, việc không được hút thuốc cũng khiến nhiều hành khách nghiện nicotine trở nên cáu gắt, với khoảng 9% các vụ gây rối liên quan đến nguyên nhân này.
Dữ liệu cũng cho thấy khoảng 90% các vụ gây rối do nam giới thực hiện, chủ yếu ở độ tuổi 30-39. Văn hóa và kỳ vọng xã hội tại từng quốc gia cũng có ảnh hưởng đến cách hành khách phản ứng với sự chậm trễ, bất tiện hoặc các hành vi vi phạm quy tắc ứng xử.
Để giảm thiểu “cơn thịnh nộ trên không”, cần có một cách tiếp cận tổng thể, từ việc thiết kế không gian cabin thân thiện hơn, ban hành các quy định chặt chẽ hơn về việc sử dụng đồ uống có cồn, cho đến đào tạo nhân viên về kỹ năng xử lý tình huống và nâng cao nhận thức của hành khách về những hành vi phù hợp khi đi máy bay.
Nếu bạn cảm thấy dễ cáu kỉnh khi đi máy bay, các chuyên gia khuyên rằng bạn nên ăn uống đầy đủ trước khi bay, hạn chế sử dụng đồ uống có cồn, tìm kiếm những hoạt động giải trí nhẹ nhàng trong thời gian chờ đợi và cố gắng giữ tâm lý thoải mái. Hãy lịch sự với những người xung quanh để giảm thiểu va chạm, đến sân bay sớm và chuẩn bị đầy đủ để tránh gặp phải những sự cố không mong muốn.
Việc phát hiện sớm các dấu hiệu gây rối từ hành khách và áp dụng các kỹ thuật xoa dịu tình hình có thể giúp ngăn chặn sự việc bùng phát. Nghiên cứu cho thấy rằng các tiếp viên hàng không dày dặn kinh nghiệm và được đào tạo bài bản có khả năng xử lý tốt hơn những hành vi không phù hợp trên máy bay.
Điều quan trọng nhất là hành khách cần nhận thức rõ rằng việc di chuyển bằng đường hàng không không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Những chậm trễ, bất tiện và khó chịu là điều khó tránh khỏi. Khi hành khách học cách chấp nhận và thích nghi thay vì kỳ vọng một trải nghiệm hoàn hảo, sự khó chịu sẽ giảm đi đáng kể. Bởi lẽ, bay vốn đã mệt mỏi, đừng khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
