Khi đồng hồ điểm ba giờ sáng tại TP.HCM, hầu hết các cửa hàng đã im lìm, nhưng ánh đèn vẫn rực sáng tại Three O’Clock, chào đón những vị khách ghé thăm vào giờ muộn. Khởi đầu từ năm 2016 với mô hình cà phê mở cửa 24/7, thương hiệu này đã phát triển mạnh mẽ với hơn 10 chi nhánh trong nước và đang từng bước vươn ra thị trường quốc tế thông qua hình thức nhượng quyền thương mại.
Ngày 16/10 vừa qua, hành trình quốc tế của Three O’Clock đánh dấu một cột mốc quan trọng khi Công ty TNHH Teatime, chủ sở hữu thương hiệu, ký kết hợp đồng nhượng quyền với PT Tiga Waktu Rasa (Indonesia). Dự kiến, cửa hàng đầu tiên sẽ khai trương vào đầu tháng 12 tại khu Kebayoran Baru, trung tâm Jakarta. Đây là thỏa thuận nhượng quyền quốc tế thứ ba mà Teatime đạt được trong năm nay.
Ông Vincent Halius, Chủ tịch PT Tiga Waktu Rasa, chia sẻ rằng ông đã bị cuốn hút bởi văn hóa cà phê Việt Nam ngay từ lần đầu tiên đến Việt Nam. Ông nhận xét: “Hương vị cà phê Việt thực sự rất đặc biệt. Chúng tôi tin rằng sự gần gũi và năng động của Three O’Clock sẽ chinh phục được giới trẻ Indonesia.”
Trước đó, vào đầu năm nay, Three O’Clock đã ký kết hợp đồng nhượng quyền độc quyền với FranGlobal (Ấn Độ), một tập đoàn sở hữu gần 200 thương hiệu nhượng quyền trên toàn cầu. Theo đó, FranGlobal sẽ phát triển chuỗi cửa hàng Three O’Clock tại Ấn Độ, Nepal, Sri Lanka và Bangladesh, với mục tiêu mở 100 cửa hàng trong vòng 10 năm.
CEO của Three O’Clock, bà Thuận Nguyễn, lý giải: “Ấn Độ là một thị trường trẻ, ưa chuộng các loại đồ uống đậm vị và có văn hóa trà, cà phê lâu đời. Chính vì vậy, cà phê Việt Nam dễ dàng được đón nhận tại đây.”
Câu chuyện của Three O’Clock là một minh chứng cho xu hướng mới trong ngành F&B Việt Nam, khi các thương hiệu nội địa không chỉ đơn thuần bán sản phẩm mà còn “xuất khẩu” mô hình kinh doanh. Theo thống kê của Bộ Công Thương, từ đầu năm đến nay, đã có hơn 20 thương hiệu nước ngoài ký mới hoặc tái ký hợp đồng nhượng quyền tại Việt Nam, tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm trước. Ở chiều ngược lại, số lượng thương hiệu Việt Nam “vươn ra biển lớn” tuy còn khiêm tốn nhưng đang tăng trưởng nhanh chóng nhờ chú trọng vào việc chuẩn hóa sản phẩm, quy trình và nhận diện thương hiệu.
Trước đây, việc mở rộng hoạt động ra thị trường quốc tế gần như là “đặc quyền” của các chuỗi lớn như Phúc Long, Highlands Coffee, Cộng Cà Phê hay Trung Nguyên Legend. Các thương hiệu này chủ yếu tự vận hành hoặc hợp tác với các đối tác bản địa, chứ chưa phát triển theo mô hình nhượng quyền thương mại. Nhượng quyền thương mại là hình thức cho phép một doanh nghiệp khác sử dụng thương hiệu, hệ thống và bí quyết kinh doanh của mình để mở rộng hoạt động, đổi lại là một khoản phí nhượng quyền và bản quyền định kỳ.
Từ năm 2023, làn sóng nhượng quyền của các thương hiệu Việt đã bước sang một giai đoạn chuyên nghiệp hơn. Thay vì chỉ mở rộng một cách nhỏ lẻ, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư bài bản vào quy trình, thiết kế, đào tạo và quản trị để có thể “xuất khẩu” mô hình kinh doanh của mình. Three O’Clock và Phúc Tea đã dành nhiều thời gian để chuẩn hóa công thức, không gian và quy trình đào tạo nhân sự, giúp cho các cửa hàng ở nước ngoài có thể duy trì trải nghiệm thống nhất. Nhờ đó, các thương hiệu này đã được các đối tác quốc tế chủ động tìm đến.
Vào tháng 5, chuỗi trà sữa Phúc Tea (HappiTea), hệ thống chăm sóc mẹ và bé Care With Love và Burger Việt cũng đã ký kết hợp đồng nhượng quyền với Tập đoàn Al Madini Group (AMG). Theo thỏa thuận, AMG sẽ độc quyền triển khai các thương hiệu Việt Nam này tại sáu quốc gia vùng Vịnh, bao gồm UAE, Saudi Arabia, Kuwait, Bahrain, Qatar và Oman, với kế hoạch mở 50 chi nhánh cho mỗi thương hiệu trong vòng 5 năm.
Là một trong những thương hiệu tiên phong trong lĩnh vực này, ông Trần Nhật Vũ, Chủ tịch Hội đồng quản trị chuỗi HappiTea, cho biết rằng cửa hàng đầu tiên của HappiTea tại Philippines đã đạt doanh thu cao hơn 20% so với các cửa hàng trong nước. Đối tác của HappiTea tại Philippines cam kết sẽ mở 100 chi nhánh HappiTea đến năm 2029 và 200 cửa hàng tại Ấn Độ. Ông Vũ chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ xuất khẩu thương hiệu mà còn đưa nông sản Việt Nam ra thế giới thông qua việc bán nguyên liệu.”
Bà Nguyễn Phi Vân, người sáng lập Go Global Holdings kiêm Chủ tịch Mạng lưới Đầu tư Thiên thần Đông Nam Á, nhận định rằng việc nhượng quyền quốc tế từng là một điều xa vời đối với các doanh nghiệp Việt Nam, nhưng nay đang trở thành hiện thực. Bà nói: “Trước đây, các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu đi mua nhượng quyền thương hiệu nước ngoài. Giờ đây, họ đã có thể bán thương hiệu Việt Nam ra thế giới.”
Bà Vân cho rằng nhượng quyền không chỉ là việc bán sản phẩm mà còn là việc bán tri thức, quy trình vận hành và sở hữu trí tuệ của Việt Nam. Go Global hiện đang lựa chọn từ 3 đến 5 thương hiệu mỗi năm để chuẩn hóa theo các tiêu chuẩn quốc tế, từ nhận diện thương hiệu, sản phẩm cho đến đào tạo và quản trị, trước khi kết nối các thương hiệu này với các đối tác nước ngoài. Bà Vân cho biết thêm: “Chúng tôi ưu tiên những nhà sáng lập có tư duy quốc tế và các sản phẩm mang đậm bản sắc Việt Nam, vì đó là lợi thế cạnh tranh.”
Theo bà Vân, bản sắc chính là “tấm hộ chiếu” giúp các thương hiệu Việt Nam tạo được dấu ấn trên thị trường quốc tế. Cà phê Việt Nam là một ví dụ điển hình, với hương vị đậm đà và đặc trưng, có thể biến tấu thành cà phê muối hay cà phê trứng, những sản phẩm hiếm thấy ở các quốc gia khác. Trong bối cảnh các chuỗi cà phê toàn cầu đang dần trở nên bão hòa, hương vị và câu chuyện bản địa lại trở thành những yếu tố tạo nên sự khác biệt.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhượng quyền cũng cho rằng hành trình vươn ra quốc tế không hề dễ dàng. Để đạt được các tiêu chuẩn nhượng quyền, doanh nghiệp cần phải xây dựng một hệ thống vận hành, đào tạo, kiểm soát chất lượng và quản trị thương hiệu một cách bài bản. Bên cạnh đó, sự khác biệt về ngôn ngữ và thị hiếu cũng là một trở ngại lớn. Nhiều tên thương hiệu Việt Nam khó phát âm đối với người nước ngoài, hoặc các doanh nghiệp phải điều chỉnh công thức sản phẩm để phù hợp với khẩu vị của người tiêu dùng địa phương.
Khả năng thích ứng nhanh chóng đang giúp các chuỗi Việt Nam vượt qua những trở ngại này. Ví dụ, HappiTea tại Philippines đã mở rộng danh mục cà phê từ một vài món lên hơn 10 loại để đáp ứng khẩu vị của người tiêu dùng địa phương, giúp cho tỷ trọng doanh thu từ cà phê tăng từ 5% ở Việt Nam lên 25-30% tại Philippines. Nhờ đó, doanh thu trung bình của mỗi cửa hàng HappiTea ở nước ngoài cao hơn khoảng 20% so với trong nước.
Vào cuối tháng 10, Phúc Tea và Three O’Clock sẽ cùng khai trương cửa hàng tại Ấn Độ, với mục tiêu mở 200 cửa hàng trong vòng 5 năm. Riêng Three O’Clock đã ký thêm hợp đồng mở 100 cửa hàng tại Indonesia và đang đàm phán với sáu quốc gia vùng Vịnh.
Theo bà Vân, quá trình đưa một thương hiệu Việt Nam ra thị trường quốc tế thường mất từ 8 tháng đến 1,5 năm. Mỗi hợp đồng nhượng quyền có giá trị từ 100.000 đến 200.000 USD, chưa kể phí bản quyền từ 3 đến 6% doanh thu và nguồn thu từ việc xuất khẩu nguyên liệu. Nếu mỗi năm Việt Nam có 10 thương hiệu đạt chuẩn “franchise-ready”, doanh thu bản quyền có thể đạt từ 1 đến 2 triệu USD, đồng thời thúc đẩy các ngành công nghiệp phụ trợ như nông nghiệp và logistics.
Ở nhiều quốc gia, nhượng quyền đóng góp từ 3 đến 10% GDP. Tại Việt Nam, lĩnh vực này vẫn còn ở giai đoạn đầu phát triển, nhưng tiềm năng là rất lớn. Bà Vân kết luận: “Việt Nam không chỉ xuất khẩu hàng hóa mà còn đang bắt đầu xuất khẩu tri thức và mô hình kinh doanh của Việt Nam.”
Admin
Nguồn: VnExpress
